Exodus 12
1 Yahweh said to Aaron and Moses/me there in Egypt,
Nakigsulti si Yahweh kang Moises ug kang Aaron sa yuta sa Ehipto. Miingon siya,
2 “[From now on], this month [will be] the first month of the year for you.
“Alang kaninyo, kini nga bulan ang sugod sa mga bulan, ang unang bulan sa tuig alang kaninyo.
3 Tell all the Israeli people that in each family, the man who heads the family must select a lamb or a young goat for his household.
Sultihi ang pundok sa Israel, 'Sa ikanapulo nga adlaw niini nga bulan kinahanglan nga magkuha sila ug mga nating karnero o nating kanding alang sa ilang mga kaugalingon, ang matag pamilya magabuhat niini, usa ka nating karnero alang sa matag panimalay.
4 If there are not enough people in his family to eat a whole [cooked] lamb, then his family and the family that lives next door may share one animal. Decide how many lambs you need according to the number of people in each family, and according to how much each person can eat.
Kung sobra lamang alang sa panimalay ang usa ka nating karnero, mahimong moambit ang tawo ug ang iyang silingan sa karne sa nating karnero o nating kanding nga paigo sa gidaghanon sa mga tawo sa ilang panimalay. Kinahanglan nga paigo lamang kini nga pagkaon alang sa matag-usa, busa kinahanglan nga mokuha sila ug igong karne nga makaon nilang tanan.
5 The lambs or goats that you choose must be males, one-year-old, and they must not have any defects.
Kinahanglan nga walay tatsa ang inyong nating karnero ug nating kanding, laki nga usa pa katuig. Mahimo kamong mokuha ug usa sa mga karnero o mga kanding.
6 You must take [special] care of these animals until the 14th day of the month. On that day, all the Israeli people must slaughter the lambs [or goats] in the evening.
Kinahanglan nga tipigan ninyo kini hangtod sa ika napulo ug upat nga adlaw niana nga bulan. Unya kinahanglan nga patyon sa tibuok pundok sa mga Israelita ang mga mananap inig kilumkilom na.
7 Then they must take some of the blood [from the lambs or goats], and they must smear it on the doorposts and the (lintels/horizontal beams above the doorways) of the houses in which they will eat the meat.
Kinahanglan nga magkuha kamo ug dugo niini ug ibutang kini sa duha ka bahin sa mga haligi sa pultahan ug sa ibabaw nga bahin sa pultahan sa mga balay diin kamo magakaon sa karne.
8 They must roast the animals immediately and eat the meat that night. They must eat it with bread that is baked without yeast and with bitter herbs.
Kinahanglan kaonon ninyo ang karne nianang gabhiona, human kini masugba. Kaona kini uban sa tinapay nga walay igpapatubo, uban sa mga pait nga tanom.
9 You must not eat any of the meat raw, and you must not boil the meat. You must roast it [whole], without cutting off the head or the legs or removing the internal parts.
Ayaw kini kaona nga hilaw o sinabawan. Hinuon, sugbaha kini, uban ang mga paa ug ang mga sulod nga bahin niini.
10 You must eat all the meat that evening; do not let any of the meat remain [to be eaten] the next morning. If any of the meat is left until the next morning, you must [completely] burn it.
Kinahanglan nga dili ka magsalin niini hangtod sa kabuntagon. Kinahanglan nimong sunogon ang mga salin pagkabuntag.
11 When you eat it, you must be dressed ready to travel, and you must eat it quickly. You must have your sandals on your feet and your walking stick in your hands. It will be a festival [called] Passover to [honor] me, Yahweh.
Mao kini ang pamaagi nga inyo kining kaonon: kinahanglan nga nakabakos kamo, nakasapatos, ug ang sungkod anaa sa inyong kamot. Kinahanglan dalion ninyo kini ug kaon. Mao kini ang Pagsaylo ni Yahweh.
12 On that night I will go through all the country of Egypt, and I will kill all the oldest males in Egypt, both humans and animals. [By doing this] I will show that all the gods in Egypt are worthless. [I can do this], because I am Yahweh, [the all-powerful God].
Mao kini ang giingon ni Yahweh: moadto ako sa yuta sa Ehipto nianang gabhiona ug patyon ang tanang kamagulangan nga anak sa tawo ug mananap sa yuta sa Ehipto. Pagasilotan ko ang tanang mga dios sa Ehipto. Ako si Yahweh.
13 The blood [that you smear on the doorways will be a mark to indicate] the houses in which you [Israelis] live. When I see the blood, I will [ignore and] pass by those houses, and I will not harm you [Israelis who live there], when I punish the Egyptians.
Ang dugo ang mahimong timaan sa inyong mga balay sa akong pag-anha diha kaninyo. Sa dihang makita ko ang dugo, mosaylo ako kaninyo sa dihang sulongon ko ang yuta sa Ehipto. Kini nga hampak dili moabot kaninyo ug magalaglag kaninyo.
14 [Each year], you must celebrate this festival on this day, to remember [what I], Yahweh, [have done for you]. In all the generations to come, [each year] you must celebrate [this festival]. [It must continue] forever.
Kini nga adlaw mahimong adlaw nga handomanan alang kaninyo, nga kinahanglan ninyong saulogon ingon nga kasaulogan alang kang Yahweh. Magpabilin kini nga balaod alang kaninyo, sa tanang kaliwatan sa inyong katawhan, nga kinahanglan ninyong saulogon karong adlawa.
15 For seven days you must eat bread that has no yeast in it. On the first day of that week you must get rid of all the yeast that is in your houses. During those seven days, if anyone eats bread that is baked with yeast in it, [you must consider] that person to be no longer an Israeli.
Magakaon kamo ug tinapay nga walay igpapatubo sulod sa pito ka adlaw. Sa unang adlaw kinahanglan nga wagtangon ninyo ang mga igpapatubo sa inyong mga balay. Si bisan kinsa man nga mokaon ug tinapay nga adunay igpapatubo gikan sa unang adlaw hangtod sa ikapito nga adlaw, kinahanglan nga pahawaon kanang tawhana gikan sa Israel.
16 On the first day [of that week], you must (have a holy meeting/gather together to [worship] me). You must do the same thing on the seventh day. People must not work on those two days. The only work they may do is to prepare food for you to eat.
Sa unang adlaw adunay panagtigom nga igahin alang kanako, ug sa ikapito nga adlaw aduna na usab panagtigom nga sama niini. Walay trabaho nga buhaton niini nga mga adlaw, gawas lamang sa pagluto aron kaonon sa tanan. Mao lamang kana nga trabaho ang mamahimo ninyong buhaton.
17 [Every year] you must keep celebrating this festival of eating bread that has no yeast in it, because it will remind you that it was on this day that I brought all your tribal groups out of Egypt. So [every year], in all the generations to come, you must celebrate this day as a festival. It must continue forever.
Kinahanglan saulogon ninyo kini nga Kasaulogan sa Tinapay nga Walay Igpapatubo tungod kay mao kini ang adlaw nga gipagawas ko ang imong katawhan, ang matag pundok sa kasundalohan, pagawas sa yuta sa Ehipto. Busa kinahanglan nga saulogon ninyo kini nga adlaw sa tibuok kaliwatan sa inyong katawhan. Magpabilin kini nga balaod alang kaninyo.
18 In the first month of the year, on the 14th day of that month, the only bread you may eat is bread that has no yeast in it. You must keep doing that each day until the 21st day of that month. For those seven days you must not have any yeast in your house. [During that time], if anyone, either an Israeli or a foreigner, eats bread made with yeast, you must consider that person no longer to be an Israeli.
Kinahanglan nga mokaon kamo sa tinapay nga walay igpapatubo gikan sa kilumkilom sa ikanapulo ug upat nga adlaw sa unang bulan sa tuig, hangtod sa kilumkilom sa ika 21 nga adlaw nianang bulana.
Sulod niining pito ka adlaw, kinahanglan nga walay igpapatubo nga makita sa inyong mga balay. Si bisan kinsa nga mokaon ug tinapay nga adunay igpapatubo kinahanglan nga papahawaon gikan sa katilingban sa Israel, bisan ug langyaw kanang tawhana o tawo nga nahimugso sa inyong yuta.
20 In your houses, do not eat anything that has yeast in it during those seven days.”
Kinahanglan nga dili kamo mokaon ug bisan unsa nga adunay igpapatubo. Bisan asa kamo magpuyo, kinahanglan nga mokaon kamo ug tinapay nga walay igpapatubo.'”
21 Then Moses/I summoned all the leaders of the Israeli people. He/I said to them, “Each family should select a lamb and kill it, [in order that you may eat it to celebrate the festival that will be called] ‘Passover’.
Unya gipatawag ni Moises ang tanang mga kadagkoan sa Israel ug miingon kanila, “Lakaw ug pagpili ug mga nating karnero o mga nating kanding nga igong pagkaon sa inyong mga pamilya ug ihawa ang nating karnero sa Pagsaylo.
22 Let the lamb’s blood [drain into] a basin. Get a bunch/sprig of (hyssop/a very leafy plant) and dip it in the blood. Then smear some of the blood on the doorposts and the (lintels/beams above the doorways) [of your houses]. The people in each house must all stay inside the house until the next morning.
Unya pagkuha ug pungpung sa hisopo ug ituslob kini sa dugo nga anaa sa dako nga panaksan. Ipahid ang dugo nga anaa sa dako nga panaksan ngadto sa ibabaw nga bahin sa pultahan ug ngadto sa duha ka haligi niini. Walay bisan usa kaninyo nga mogawas sa pultahan sa iyang balay hangtod sa kabuntagon.
23 When Yahweh goes throughout Egypt to kill the [oldest male in each] Egyptian family, he will see the blood on the (lintels/beams of your doorways), and he will [ignore and] pass by those houses. He will not allow the angel who causes people to die to enter your houses and kill [any of] your [oldest sons].
Tungod kay molabay si Yahweh aron patyon ang mga Ehiptohanon. Sa dihang makita niya ang dugo sa ibabaw nga bahin sa inyong pultahan ug sa duha ka mga haligi niini, saylohan lamang niya ang inyong pultahan ug dili niya tugotan ang mamumuo sa pagsulod sa inyong mga balay aron sa pagpatay kaninyo.
24 You and your descendants must celebrate this festival forever.
Kinahanglan nga saulogon ninyo kini nga panghitabo. Magpabilin kini nga balaod alang kaninyo ug sa inyong mga kaliwat.
25 And when you arrive in the land that Yahweh will be giving to you as he promised, you must keep celebrating this ritual [every year].
Sa dihang mosulod kamo sa yuta nga ihatag ni Yahweh kaninyo, sumala sa iyang gisaad nga buhaton, kinahanglan nga saulogon ninyo kini nga buhat sa pagsimba.
26 When your children ask you, ‘What does this ritual mean?’,
Kung pangutan-on kamo sa inyong mga anak, 'Unsa man ang buot ipasabot niini nga pagsimba?'
27 you must tell them, ‘This ritual is [to remember how our ancestors] sacrificed [lambs] on the night that Yahweh’s angel passed by the houses of the Israeli people [when they were] in Egypt. He killed the [oldest males/sons in all] the Egyptian houses, but he spared [the sons in] [MTY] our houses.’” After Moses/I told them this, they all bowed their heads and worshiped [Yahweh].
nan kinahanglan nga mosulti kamo, 'Mao kini ang halad sa Pagsaylo ni Yahweh, tungod kay gisaylohan man ni Yahweh ang balay sa mga Israelita didto sa Ehipto sa dihang gipamatay niya ang mga Ehiptohanon. Gipalingkawas niya ang atong mga panimalay.”' Unya nangyukbo ang katawhan ug misimba kang Yahweh.
28 Then the Israeli people did what Yahweh had told Aaron and Moses/me [to tell them to do].
Nanglakaw ang mga Israelita ug gibuhat gayod ang gimando ni Yahweh ngadto kang Moises ug kang Aaron.
29 At midnight Yahweh killed all the oldest sons of the Egyptian people, all over Egypt. That included the king’s oldest son, the oldest sons of the prisoners in the dungeon/jail, and [the oldest sons of everyone else]. He also killed the oldest males of all the Egyptians’ livestock.
Nahitabo kini sa tungatunga sa kagabhion nga gipamatay ni Yahweh ang tanang kamagulangang anak didto sa yuta sa Ehipto, gikan sa kamagulangang anak sa Faraon, nga naglingkod sa iyang trono, ngadto sa kamagulangan nga anak sa tawo nga anaa sa bilanggoan ug sa tanang unang anak sa mga baka.
30 That night the king, all his officials, and [all the rest of] the Egyptian people awoke [and discovered what had happened]. They wailed loudly all over Egypt, because in every house, someone’s son had died.
Mibangon ang Faraon pagkagabii—siya, ang tanan niyang nga sulugoon, ug ang tanang mga Ehiptohanon. Adunay hilabihan nga pagbangotan sa Ehipto, tungod kay wala gayoy balay nga walay tawong patay.
31 That night the king summoned Aaron and Moses/me and said, “You and all the [other] Israeli people, must leave my country [immediately]! Go and worship Yahweh, as you requested!
Gipatawag sa Faraon si Moises ug si Aaron nianang gabhiona ug miingon, “Bangon, panghawa kamo gikan sa akong katawhan, kamo ug ang mga Israelita. Lakaw, simbaha si Yahweh, sumala sa inyong giingon nga buot ninyong buhaton.
32 Take your flocks [of sheep and goats] and herds [of cattle], and leave! And ask Yahweh to bless me, also!”
Dad-a ang tanang panon sa inyong mga karnero ug panon sa inyong mga baka, sama sa inyong giingon, ug lakaw, ug panalangini usab ako.”
33 Then the Israeli people did as Moses/I had told them. They [went to] their Egyptian [neighbors] and asked them for silver and gold jewelry and clothing.
Nagdalidali gayod ang mga Ehiptohanon sa pagpagawas kanila sa ilang yuta, kay miingon sila, “Mga patay na kaming tanan.”
34 Yahweh caused the Egyptian people to greatly respect the [Israeli] people, so they gave them what they asked for. In that way, they carried away the wealth of the Egyptian people.
Busa gikuha sa mga tawo ang ilang minasa nga harina nga wala gisagolan ug igpapatubo. Nakabalot na sa ilang mga bisti ug gibitay na sa ilang mga abaga ang ilang mga panaksan nga masahanan sa harina.
35 The Egyptians urged the [Israeli] people to leave their country quickly. They said, “[If you do not do that], we will all die!”
Karon gibuhat sa katawhan sa Israel ang gisulti ni Moises kanila. Nangayo sila ug mga alahas nga mga plata ug bulawan, ug mga bisti ngadto sa mga Ehiptohanon.
36 So the [Israeli] people [prepared to leave at once]. They took the bowls in which they mixed the dough to make bread, and the dough that was in the bowls without any yeast in it, and they wrapped the bowls in their cloaks. They put the bowls on their shoulders [and left].
Gihimo ni Yahweh nga madasigong magpahimuot ang mga Ehiptohanon ngadto sa mga Israelita. Busa gihatag sa mga Ehiptohanon ang bisan unsa nga ilang gipangayo. Niini nga paagi, giilogan sa mga Israelita ang mga Ehiptohanon.
37 The Israeli people traveled from Rameses [city] to Succoth [town]. There were about 600,000 men who went, in addition to the women and children.
Nagpanaw ang mga Israelita gikan sa Rameses padulong sa Sucot. Mikabat sa 600, 000 ka mga kalalakin-an ang nagbaktas, dugang pa ang mga kababayen-an ug mga kabataan.
38 Many other people who were not Israelis went along with them. There were also livestock, the flocks [of sheep and goats] and herds [of cattle].
Nanguban usab kanila ang nagkasinagol nga pundok sa dili mga Israelita, uban sa mga panon sa karnero, ug dakong panon sa mga baka.
39 On their way, they baked bread with the dough that they carried with them when they had been expelled from Egypt. The dough did not have yeast in it, because they were told to leave Egypt so quickly that they did not have enough time to get food ready to take with them, or enough time to mix yeast in the dough.
Nagluto sila ug tinapay nga walay igpapatubo sa minasa nga harina nga gidala nila gikan sa Ehipto. Wala kini igpapatubo tungod kay gipagawas man sila sa Ehipto ug dili na angay maglangan sa pag-andam ug pagkaon.
40 The Israeli people had lived in Egypt 430 years.
Namuyo ang mga Israelita sa Ehipto sulod sa 430 ka tuig.
41 On the day that those 430 years ended, on that very day, all the tribes of Yahweh’s people left Egypt.
Human sa 430 katuig, niana gayod nga adlaw, mibiya sa yuta sa Ehipto ang tanang pundok sa kasundalohan ni Yahweh.
42 It was a night when Yahweh (protected/guarded over) them as he brought them out of Egypt. So this same night every year is a night that is dedicated to Yahweh, a night when the Israeli people in every generation [remember how] Yahweh protected our ancestors.
Mao kini ang gabii sa pagtukaw, kay dad-on sila ni Yahweh pagawas sa yuta sa Ehipto. Mao kini ang gabii nga kinahanglan hinumdoman sa tanang mga Israelita alang kang Yahweh sa tibuok nilang mga kaliwatan.
43 Then Yahweh said this to Aaron and Moses/me: “These are my instructions about the Passover ritual: Do not let foreigners eat [the Passover meal]. But any male slaves that you have bought may eat it after you have circumcised them.
Miingon si Yahweh kang Moises ug Aaron, “Mao kini ang balaod alang sa Pagsaylo: walay langyaw ang makaambit sa pagkaon niini.
Apan mamahimong mokaon niini ang matag sulugoon sa mga Israelita, nga gipalit pinaagi sa salapi, human ninyo siya tulia.
45 Do not let people who are living among you temporarily, or servants whom you have hired, eat [the Passover meal].
Dili angay mokaon sa bisan unsa niini nga pagkaon ang mga langyaw ug ang mga sulugoon nga sinuholan.
46 Each family must eat the Passover meal inside their own house. Do not take any of the food outside the house. And do not break any of the bones of the lamb that is sacrificed.
Kinahanglan nga kaonon ang pagkaon sa usa lamang ka balay. Dili kamo angay nga magdala ug karne sa gawas sa balay, ug kinahanglan nga dili ninyo balion ang bisan usa ka bukog niini.
47 All the Israeli people must celebrate this festival.
Kinahanglan nga saulogon kini nga kasaulogan sa tibuok katilingban sa Israel.
48 When someone from another country comes to live with you and wants to celebrate the Passover Festival, circumcise all the males in his household. Then they may eat the Passover meal, and you should treat those people as though they were born as Israelis. But do not allow men who have not been circumcised to eat the Passover meal.
Kung adunay langyaw nga nagpuyo uban kaninyo ug buot nga mosaulog sa Pagsaylo ni Yahweh, kinahanglan nga magpatuli ang tanan niyang paryente nga lalaki. Unya makahimo na siya sa pag-anha ug pagsaulog niini. Mahisama siya sa mga tawo nga gipanganak niini nga yuta. Apan, walay tawo nga dili tinuli ang makakaon sa bisan unsa nga pagkaon.
49 These rules apply to people who were born as Israelis and to foreigners who come and live among you.”
Mao usab kini ang balaod alang sa mga natawo niining yutaa ug sa mga langyaw nga namuyo uban kaninyo.”
50 All the Israeli people obeyed Aaron and Moses/me and did what Yahweh had commanded.
Busa gibuhat sa tanang mga Israelita ang gimando ni Yahweh kang Moises ug kang Aaron.
51 On that very day Yahweh brought all the tribes of the Israeli people out of Egypt.
Nahitabo gayod nianang adlawa nga gipagawas ni Yahweh ang Israel gikan sa yuta sa Ehipto uban sa matag pundok sa ilang kasundalohan.
