Exodus 1
1 The sons of Jacob who went to Egypt with him along with their families were
Mao kini ang mga ngalan sa mga anak ni Israel, nga mingsulod sa Egipto; uban kang Jacob misulod ang tagsatagsa kanila uban ang ilang panimalay:
2 Reuben, Simeon, Levi, Judah,
Si Ruben, si Simeon, si Levi, ug si Juda;
3 Issachar, Zebulun, Benjamin,
Si Issachar, si Zabulon, ug si Benjamin;
4 Dan, Naphtali, Gad, and Asher.
Si Dan, ug si Nephtali, si Gad, ug si Aser,
5 Altogether there were 70 people [who went with] Jacob. That included his [sons, his grandsons, and two great-grandsons]. [His son] Joseph was already in Egypt.
Ug ang tanan nga mga kalag nga nanggula sa balat-ang ni Jacob, kapitoan; ug si Jose didto nang daan sa Egipto.
6 [Eventually] Joseph and his [older and younger] brothers and everyone [else in their family who lived] (in that generation/at that time) died.
Ug namatay si Jose, ug ang tanan nga mga igsoon niya, ug ngatanan kadtong kaliwatana.
7 But Jacob’s descendants kept giving birth to many children [IDM]. The number [of his descendants] kept becoming larger and larger. As a result, there were so many of them that they were everywhere in Egypt (OR, that they [became a threat] to the Egyptians).
Ug ang mga anak sa Israel nagmabungaon, ug mingtubo sa madagayaon gayud, ug misanay, ug milig-on sa hilabihan gayud; ug napuno nila ang yuta.
8 Then [several hundred years later], a new king began to rule [MTY] in Egypt. He did not know [what] Joseph [had done for the people of Egypt long ago].
Unya mitindog ang usa ka bag-ong hari sa Egipto, nga wala makaila kang Jose.
9 He said to his people, “Look [at what has happened]! The Israeli people have become so numerous and so powerful that they [now might conquer] us!
Ug siya miingon sa iyang katawohan: Ania karon, ang katawohan sa mga anak sa Israel hilabihan ka daghan ug malig-on pa kay kanato.
10 We must find a way to control them! If we do not do that, their population will continue to grow. Then, if enemies [PRS] attack us, they will join with our enemies and fight against us, and they will escape from [our] land.”
Umari kamo, magmakinaadmanon kita sa pagharung kanila, tingali kong sila magdaghan, ug mahatabo nga moabut ang gubat, kini sila mangipon usab sa atong mga kaaway, ug makig-away batok kanato, ug mopahawa gikan sa yuta.
11 So [the king and his officials] put supervisors over the Israeli people to cause them to suffer very much by [forcing them] to work very hard. They forced [the Israeli people to] build [two] cities, Pithom and Ramses, in which to store [supplies for the king/government].
Busa sila gibutangan nila ug mga tinugyanan sa buhat, aron sa paglisud kanila diha sa ilang mga lulan. Ug nagpatindog sila kang Faraon ug mga ciudad nga panudlanan sa mga bahandi nga mao ang Pitom ug Raamses:
12 But the more cruelly they treated the [Israeli people], the bigger the Israeli [population] grew, and they became more numerous all over [the land]. So the Egyptian people began to be afraid of the Israeli people.
Apan, sa labi nga ilang gilisud sila, labi pa usab hinoon nga midaghan sila, ug labi pa nga mitubo sila. Ug sila gisamokan sa mga anak sa Israel.
13 They forced the Israeli people to work very hard,
Ug ang mga Egiptohanon nag-ulipon sa mapiut gayud sa mga anak sa Israel:
14 and by making them slaves, they made their lives miserable. They [forced them] to [build many buildings with] mortar and bricks. [They also forced them to do] other work in the fields. [In making them do all this work, the Egyptian officials treated them] ruthlessly/cruelly.
Ug gipait nila ang ilang mga kinabuhi tungod sa mapiut nga pag-alagad, sa pagbuhat ug pinagba nga yuta, ug tisa ug sa tanan nga bulohaton sa uma ug sa tanan nila nga pag-alagad, diin ilang ginapugos sila sa mapiut gayud.
15 There were two Hebrew (midwives/women who helped the women when they were giving birth). [Hebrew means the same as Israeli.] The names of the women were Shiphrah and Puah. The king of Egypt said to [those two women],
Ug misulti ang hari sa Egipto sa mga mananabang babaye sa mga Hebreohanon nga ang usa kanila ginanganlan si Sipra, ug ang usa si Pua.
16 “When you help the Hebrew women when they are giving birth [MTY], if [the baby that is born] is a boy, you must kill it. If [the baby] is a girl, you (may let it live/do not have to kill them).”
Ug siya miingon: Sa diha nga manabang kamo sa mga Hebreohanon nga babaye, sa inyong makita sila sa ibabaw sa angkanan nga lantay; kong ang anak lalake, patyon ninyo siya; ug kong ang anak babaye, buhion siya.
17 But the midwives feared/revered God. So they did not do what the king told them to do. They allowed the baby boys to live.
Apan ang mga mananabang nangahadlok sa Dios, ug sila wala magbuhat uyon sa gisugo kanila sa hari, kondili ilang giluwas nga buhi ang mga bata nga lalake.
18 So the king summoned the [two] midwives and said to them, “Why are you doing this? Why are you letting the baby boys live?”
Ug ang hari sa Egipto nagpatawag sa mga mananabang, ug miingon siya kanila: Ngano nga nagbuhat kamo niini, nga inyong giluwas nga buhi ang mga bata nga lalake?
19 [One of] the midwives replied to the king, “[You need to realize that] the Hebrew women are not like the Egyptian women. The Hebrew women are very strong/healthy. They give birth [to their babies] before we can get to them [to help them].”
Ug ang mga mananabang mitubag kang Faraon: Kay ang mga babaye nga Hebreohanon dili ingon sa mga babaye nga Egiptohanon; kay mga mapiskay sila, ug manganak sila sa dili pa mahiabut ang mananabang.
20 So God acted kindly toward the midwives, and the [Hebrew] people became even more numerous and strong.
Ug ang Dios nagbuhat ug maayo sa mga mananabang: ug ang katawohan nagdaghan, ug nagmakusganon sila sa hilabihan gayud.
21 Furthermore, because the midwives feared/revered God, he enabled them also to give birth to children.
Ug nahitabo tungod kay ang mga mananabang nahadlok sa Dios, sila gihimo niya nga mga panimalay.
22 Then the king commanded all (the [Egyptian] people/his [advisors]): “You must throw into the Nile [River] every baby boy born that the [Hebrew women] give birth to! But you can allow the baby girls to live.”
Unya si Faraon nagsugo sa tanan niya nga mga katawohan, nga nagaingon: Itambug ninyo sa suba ang tanan nga bata nga lalake nga matawo, ug ang tanan nga bata nga babaye pagaluwason ninyo nga buhi.
