Acts 27
1 When [the Governor and those who advised him] decided that it was time for us [(exc)] to get on a ship and go to Italy, they put Paul and some other prisoners into the hands/care of an army captain whose name was Julius. [He was the one who would guard us on the journey]. Julius was [an officer] in charge of [a group of] 100 [soldiers that people called] ‘the Emperor Augustus Group’.
A gdy skazano, żebyśmy płynęli do Włoch, oddano i Pawła, i niektóre inne więźnie setnikowi, imieniem Julijuszowi, roty Augustowej.
2 So we got on a ship that had come from Adramyttium [city in Asia province. The ship] was going to [return there, stopping at] cities along the coast of Asia [province]. Aristarchus, [a fellow believer who was] from Thessalonica [city] in Macedonia [province], went with us.
Tedy wsiadłszy w okręt Adramiteński, mając płynąć podle krain Azyi, puścili się od brzegu, a był z nami Arystarchus, Macedończyk z Tesaloniki.
3 The day after [the ship sailed], we arrived at Sidon [city]. Julius kindly told Paul that he could go and see his friends [who lived there], so that they could give him whatever he might need. [So Paul visited the believers there].
A drugiego dnia przypłynęliśmy do Sydonu, kędy Julijusz ludzko się Pawłowi stawiwszy, pozwolił mu iść do przyjaciół, aby wczasu zażył.
4 Then the ship left [Sidon], but the winds were blowing against us [(exc)], so [the ship] went along [the north] side of Cyprus [Island], the side that is sheltered [from the wind].
A stamtąd się puściwszy, przypłynęliśmy pod Cypr, dlatego że były wiatry przeciwne.
5 After that, we crossed over the sea close to the coast of Cilicia and Pamphylia [provinces. The ship] arrived at Myra [city, which is] in Lycia [province]. [We got off the ship there].
A przepłynąwszy ono morze, które jest podle Cylicyi i Pamfilii, przybyliśmy do Miry, miasta Licyjskiego.
6 In Myra, [people told] Julius that a ship [was there that had come] from Alexandria [city] and would [soon] sail to Italy. So he arranged for us to get [on that ship], [and we left].
A tam setnik znalazłszy okręt Aleksandryjski, który płynął do Włoch, wsadził nas weń.
7 We sailed slowly for several days and finally arrived close to the coast [of Asia province], near Cnidus [town. After that], the wind [was very strong and] did not allow the ship to move straight ahead [westward. So instead], we sailed [southward] along the side of Crete [Island that is] sheltered [from the wind], and we passed [near Cape] Salmone.
A gdyśmy przez wiele dni z wolna płynęli, a zaledwie przeciwko Knidowi przyjechali, przeto że nam wiatr nie dopuszczał, popłynęliśmy pod Kretę podle Salmonu.
8 [The wind was still strong, and it prevented the ship from moving ahead fast]. So we moved slowly along the coast [of Crete], and we arrived at a harbor that was called Fair Havens, near Lasea [town].
A ledwie ją przeminąwszy, przyszliśmy na miejsce niektóre, które zowią piękne porty, od którego blisko było miasto Lasea.
9 Much time had passed, so it would have been dangerous if we [(exc)] had traveled [farther] by ship [because after that time of the year] [MTY] [the sea often became very stormy]. So Paul said to the men [on the ship],
A gdy czas niemały wyszedł, i już było niebezpieczne żeglowanie, przeto iż już był i post przeminął, napominał je Paweł,
10 “Men, I perceive that [if we(inc) travel by ship] now, it will be disastrous for us. A storm may destroy the ship and the cargo, and possibly we will drown.”
Mówiąc do nich: Mężowie! widzę ja, iż z ukrzywdzeniem i z wielką szkodą nie tylko towarów i okrętów, ale też i dusz naszych będzie to żeglowanie.
11 But the officer [did not listen to] what Paul said. Instead, he decided to do what the pilot [of the ship] and the owner of the ship advised.
Jednak setnik więcej ufał sprawcy okrętu i sternikowi, niż temu, co Paweł powiadał.
12 The harbor where the ship had stopped was not a good place to remain during the winter [when the weather frequently becomes stormy. So most of the people on the ship decided that we(exc) should leave there, because they hoped that we] could stay at Phoenix [port] during the winter, if we could possibly arrive there. That harbor was open to the sea in two directions, [but the strong winds did not blow there].
A gdy nie było portu sposobnego ku zimowaniu, wiele ich radę dawało puścić się stamtąd, owaby jakożkolwiek mogli przeprawiwszy się do Fenicyi, przezimować u portu Kreteńskiego, który leży między wiatrem południowym i zachodnim.
13 Then a gentle wind began to blow [from the south], and the [crew members] thought that they could travel as they had decided [to do. So] they lifted [the anchor up out of the sea], and the ship sailed [westward] along the [southern] shore of Crete [Island].
A gdy powionął wiatr z południa, mniemając, że swego przedsięwzięcia dopięli, puściwszy się od brzegu, płynęli blisko Krety.
14 But after a while, a wind that was very strong blew across the island [from the north side and hit the ship. That wind was called] {[People] called that wind} “the Northeast Wind.”
Lecz niedługo potem uderzył na nie wiatr gwałtowny, który zowią Euroklidon.
15 It blew strongly against the [front of] the ship. The result was that we could not keep going in the direction [in which we had been going]. So the sailors let the wind move the ship in the direction [that the wind] was blowing.
A gdy był okręt porwany, a nie mógł się oprzeć wiatrowi, puściwszy się płynęliśmy.
16 The ship then passed a small island named Cauda. We passed along the side [of the island that] sheltered [the ship from the wind]. Then [while the ship was moving along], the sailors lifted the lifeboat up [out of the water] and tied it [on the deck. But the strong wind made it] difficult even to do that.
A gdyśmy pod niektórą małą wysepkę przypłynęli, którą zowią Klauda, ledwieśmy mogli bacik zatrzymać.
17 After the sailors [hoisted/lifted] the lifeboat onto the ship, they tied ropes around the ship’s hull to strengthen the ship. The sailors were afraid that, [because the wind was pushing the ship], it might run onto the sandbanks off the coast of Libya to the south [and get stuck there. So] they lowered the largest sail [so that the ship would move slower. Even so], the wind continued to move the ship along. [The wind and the waves] continued to toss the ship about roughly, so on the next day the sailors began to throw overboard the things that the ship was carrying.
Który wciągnąwszy, ratunku używali, podpasawszy okręt, a bojąc się, żeby nie wpadł na hak, spuściwszy żagle, tak płynęli.
A iż nami nawałności bardzo miotały, nazajutrz towary wyrzucili.
19 On the third [day after the stormy wind had begun to blow], the sailors/we [MTY] threw overboard [most of] the sails, ropes, and poles, [in order to make the ship lighter].
A trzeciego dnia rękami naszemi okrętowe naczynia wyrzuciliśmy.
20 The wind continued to blow very strongly, [and the sky was full of dark clouds] day and night. We could not see the sun or the stars for many days, [so we could not determine where we were. And the wind] continued to blow violently. So we [(exc)] finally thought that we would drown in the sea.
Lecz gdy się ani słońce, ani gwiazdy przez wiele dni nie ukazały, a nawałność niemała nalegała, na ostatek odjęta była wszystka nadzieja, żebyśmy byli mogli być zachowani.
21 None of us on the ship had eaten for many days. [Then one day], Paul stood up in front of us and said, “[Friends], you should have listened to me [when I said] that we [(inc)] should not sail from Crete. Then we would have been safe, and the ship and its cargo would be in good condition [LIT].
A gdyśmy długo nie jedli, tedy Paweł stojąc w pośrodku ich rzekł: Mieliście zaprawdę, o mężowie! usłyszawszy mię, nie puszczać się od Krety, a tak ujść tej straty i zguby.
22 But now, I urge you, do not be afraid, because none of us will die. [The storm] will destroy the ship but not us.
Lecz i teraz napominam was, abyście byli dobrej myśli; boć nie zginie z was żadna dusza, oprócz okrętu.
23 I [know this], because last night God, the one to whom I belong and whom I serve, [sent] an angel [who came and] stood by me.
Albowiem stanął przy mnie tej nocy Anioł Boga tego, któregom ja jest i któremu służę;
24 The angel said to me, ‘Paul, do not be afraid! You [(sg)] must [go to Rome] and stand before the Emperor there [so that he can judge you]. I want you to know that God has made it clear to me that all those who are traveling by ship with you [will also survive].’
Mówiąc: Nie bój się, Pawle! musisz stawiony być przed cesarzem, a oto darował ci Bóg wszystkich, którzy płyną z tobą.
25 So cheer up, [my] friends, because I believe that God will make this happen, exactly as [the angel] told me.
Przetoż bądźcie dobrej myśli, mężowie! albowiem wierzę Bogu, że tak będzie, jako mi powiedziano.
26 However, [the ship] will crash on some island, [and] we [(inc)] will go ashore [there].”
A musimy opaść na niektórej wyspie.
27 On the fourteenth night [after the storm had begun, the ship] was still being blown {the wind was still blowing [the ship]} across the Adriatic sea. About midnight, the sailors sensed that the ship was getting close to land.
A gdy przyszła noc czternasta, a myśmy się błąkali po morzu Adryjatyckiem, około północy zdało się żeglarzom, iż się im okazywała niektóra kraina.
28 So they lowered [a weight on a rope] to measure how deep [the water was]. When they pulled the rope up again, they measured it and saw that the water was (120 ft./37 meters) deep. They went a little farther and lowered the rope again. [That time], they saw that the water was [only] about (90 ft./28 meters) deep.
Tedy spuściwszy sznur z ołowiem, znaleźli głębiej dwadzieścia sążni; a maluczko odpłynąwszy, zasię spuścili ołów i znaleźli piętnaście sążni.
29 They were afraid that the [ship] might go onto some rocks, so they threw out four anchors from the [ship’s] stern/back and continued to wish/pray that it would soon be dawn [so that they could see where the ship was going].
A bojąc się, aby snać na miejsca ostre nie wpadli, zrzuciwszy cztery kotwice z steru, pragnęli, aby dzień był.
30 Some of the sailors were planning to escape from the ship, so they lowered the lifeboat into the sea. In order [that no one would know what they planned to do], they pretended [that] they wanted to lower some anchors from the [ship’s] front/bow.
A gdy żeglarze myślili z okrętu uciec i spuścili bacik na morze, chcąc rzekomo od przodku okrętu zarzucać kotwice,
31 But Paul said to the army officer and soldiers, “If the sailors do not stay in the ship, you have no hope of being saved.”
Rzekł Paweł setnikowi i żołnierzom: Jeźli ci nie zostaną w okręcie, wy zachowani być nie możecie.
32 So the soldiers cut the ropes and let the lifeboat fall into the water.
Tedy żołnierze obcięli powrozy u bacika i dopuścili mu odpaść.
33 Just before dawn, Paul urged everyone [on the ship] to eat some food. He said, “For the past 14 days you have been waiting and watching and not eating anything.
A między tem niż się rozedniało, napominał Paweł wszystkie, aby pokarm przyjęli, mówiąc: Dziś temu czternasty dzień, jako czekając trwacie bez pokarmu, nic nie jedząc.
34 So, [now] I urge you to eat some food. We [(inc)] need to do that in order to stay alive. I [tell you to do that because I know that] none of you will drown [IDM].”
Dlatego proszę was, abyście pokarm przyjęli; bo to służy ku zachowaniu waszemu, gdyż żadnego z was włos z głowy nie spadnie.
35 After Paul had said that, while everyone was watching, he took some bread and thanked God [for it. Then he broke the bread and began to eat some of it].
A to rzekłszy i chleb wziąwszy, podziękował Bogu przed wszystkimi i złamawszy począł jeść.
36 The [rest of us] became encouraged, so we [(exc)] all ate some food.
Zatem wszyscy będąc lepszej myśli i sami pokarm przyjmowali.
37 Altogether there were 276 of us [SYN] on the ship.
A było nas wszystkich dusz w okręcie dwieście siedmdziesiąt i sześć.
38 When everyone had eaten as much as they wanted, they threw the grain [that the ship was carrying] into the sea, and this made the ship lighter.
Będąc tem pokarmem nasyceni, ulżenie czynili okrętowi, wyrzucając zboże w morze.
39 At dawn, [we(exc) could see] land, [but the sailors] did not recognize [the place]. However, they could see that there was a bay and [a wide area of] sand at the water’s edge. They planned that, if it was possible, they would steer the ship onto [the beach].
A gdy był dzień, nie poznali ziemi; wszakże obaczyli niejaką odnogę mającą brzeg, do którego uradzili jeźliby mogło być, przybić okręt.
40 [So some of the sailors] cut the anchor [ropes and] let the anchors fall into the sea. At the same time, [other sailors] untied the [ropes that] fastened the rudders, [so that they could steer the ship again]. Then [the sailors] raised the sail at the front/bow of the ship so that the wind [would blow the ship forward], and the ship headed towards the shore.
A wyciągnąwszy kotwice, puścili się na morze; a rozpuściwszy zawiasy sterowe i podniósłszy żagiel po wietrze, mieli się do brzegu;
41 But the ship hit a sandbank. The front of the ship stuck there and could not move, and big waves beat against the back of the ship and it began to break apart.
Ale napadłszy na miejsce, które miało z obu stron morze, otrącili okręt; a przodek okrętu uwięznąwszy, został nie ruszając się, lecz zad rozbijał się od gwałtownych wałów.
42 The soldiers said [to one another, “Let’s] kill [all] the prisoners [on the ship], so that they will not [be able to] swim [away and] escape.” [They planned to do that because they were sure] that officials [would order them to be executed if they let the prisoners escape].
Tedy żołnierze radzili, aby więźnie pozabijali, iżby który wypłynąwszy nie uciekł.
43 But [Julius], the army captain, wanted to save Paul, so he stopped the soldiers from doing what they planned to do. Instead, he [commanded] first that everyone who could swim should jump into the water and swim to land.
Ale setnik chcąc zachować Pawła, pohamował je od tego przedsięwzięcia i rozkazał tym, którzy mogli pływać, aby się wprzód w morze puścili i na brzeg wyszli;
44 [Then he told] the others [to hold] onto planks or pieces from the ship [and go towards shore. We(exc) did what he said, and] in that way all of us arrived safely on land.
Inni zasię, niektórzy na deskach, a niektórzy na sztukach okrętu. I tak się stało, że wszyscy zdrowo wyszli na ziemię.
