Acts 18
1 After that, Paul left Athens [city] and went to Corinth [city].
Eftir þetta fór Páll frá Aþenu og kom til Korintu.
2 There he met a Jew whose name was Aquila, who grew up in Pontus [province]. Aquila and his wife Priscilla had recently come from [Rome, in] Italy. [They had previously left Rome] because Claudius, [the Roman Emperor], had ordered that all the Jews must leave Rome. Paul later went to see Aquila and Priscilla.
Þar komst hann í kynni við Akvílas, sem var Gyðingur frá Pontus. Hann var, ásamt konu sinni Priskillu, nýkominn til borgarinnar frá Ítalíu. En þaðan hafði þeim verið vísað burt samkvæmt þeirri ákvörðun Kládíusar keisara að reka alla Gyðinga frá Róm. Páll fór til þeirra og vegna þess að hann og Akvílas stunduðu sömu iðn, tjaldsaum, settist hann að hjá þeim og þeir unnu saman.
3 Those two made tents [to earn] ([money/a living]). Paul also made tents, so he stayed with them, and they all worked together.
4 Every Sabbath, Paul [went] to the Jewish meeting place, where he spoke forcefully to both Jews and non-Jews. He repeatedly tried to persuade them [that Jesus is the Messiah].
Páll fór í samkomuhús Gyðinganna á hverjum helgidegi og reyndi að sannfæra Gyðinga og Grikki, sem þangað komu.
5 Then Silas and Timothy arrived there from Macedonia province. After they arrived, Paul [did not make tents any more. He] used all his time preaching [the message about Jesus in the Jewish meeting place]. He continued to tell the Jews [that] the Messiah they had been waiting for was Jesus.
Eftir að Sílas og Tímóteus komu til Korintu frá Makedóníu, varði Páll öllum tíma sínum til að predika og vitna fyrir Gyðingunum um að Jesús væri Kristur.
6 But the Jews began to oppose Paul and to say evil things about him. So he shook [the dust from] his clothes [to show them that they were displeasing God. Then] he said to them, “If God punishes you, it will be your [SYN] own fault [MTY], not mine! From now on I will go [and preach] to non-Jewish people!”
En Gyðingarnir risu gegn honum og lastmæltu Jesú. Þá hristi hann rykið af fötum sínum og sagði: „Þið berið ábyrgð á þessari ákvörðun ykkar – ég er saklaus og héðan í frá mun ég predika hjá heiðingjunum.“
7 So Paul left [the Jewish meeting place] and went into a house that was next to it, [and preached there]. Titius Justus, the owner of the house, was a non-Jewish man who had accepted what the Jews believe.
Eftir þetta dvaldist hann hjá manni að nafni Títus Jústus. Hann var ekki Gyðingur, en tilbað þó Guð. Heimili hans var í næsta húsi við samkomuhús Gyðinga.
8 [After that], the ruler of the Jewish meeting place, [whose name was] Crispus, and all of his family [MTY] believed in the Lord [Jesus]. Many other people in Corinth who listened [to Paul] also believed [in Jesus]. Then they were baptized. [But there were people who still opposed Paul and his preaching].
Svo fór þó að lokum að Krispus, stjórnandi samkomuhússins, tók trú á Drottin, og allt hans heimafólk. Var hann skírður, auk margra annarra Korintubúa
9 One night Paul had a vision in which the Lord [Jesus] said to him, “Do not be afraid [of those who oppose you]. Instead, you should continue speaking [to people about me]. Do not stop,
Nótt eina talaði Drottinn til Páls í draumi og sagði: „Vertu ekki hræddur! Þú átt ekki að þegja heldur tala!
10 because I [will help] you, and no one will be able to harm you [(sg) here. Keep telling people about me], because there are many in this city who will [believe in] me.”
Ég er með þér og enginn getur gert þér mein, því að ég á margt fólk í þessari borg.“
11 So Paul stayed in Corinth for a year and a half, teaching people the message from God [about Jesus].
Þarna dvaldist Páll í hálft annað ár og fræddi fólkið í orði Guðs.
12 When Gallio was the [Roman] governor of Achaia [province], the Jewish [leaders] [SYN] there got together and seized Paul. They took him before Gallio [and accused him],
Þegar Gallíón varð landstjóri í Akkeu, sameinuðust Gyðingarnir gegn Páli og drógu hann fyrir landstjórann, til þess að fá hann dæmdan.
13 saying, “This man is teaching people [a false religion, leading them] to worship God in ways that are contrary to our [Jewish] laws.”
Þeir ákærðu Pál fyrir að hvetja menn til að tilbiðja Guð á annan hátt en rómversk lög leyfðu.
14 When Paul was about to speak [MTY] [to defend himself], Gallio said to the Jews, “If this man had acted deceitfully or disobeyed [any of our Roman] laws, I would listen [patiently] to what you Jews [want to tell me].
En rétt í því er Páll ætlaði að fara að verja mál sitt, sneri Gallíón sér að ákærendum hans og sagði: „Takið eftir, Gyðingar! Ef þessi málshöfðun væri vegna einhvers glæpsamlegs athæfis, þá væri ég skyldugur að hlusta á ykkur.
15 However, you are merely arguing about words and names and your own [Jewish] laws, so you yourselves need to resolve this. I refuse to judge these things!”
En fyrst þetta er aðeins þras um merkingu og túlkun ýmissa orða í ykkar heimskulegu lögum, þá er það ykkar mál. Ég kem ekki nálægt slíku!“
16 After Gallio [had said that], he [commanded some soldiers/guards] that [they] expel those [Jewish leaders] from the courtroom.
Síðan rak hann þá alla út úr réttarsalnum.
17 Then [the mob outside] grabbed the leader of the Jewish meeting place, Sosthenes [because they considered that he was responsible for those accusations against Paul]. They beat him, right there in front of the courthouse. But Gallio did nothing about it.
Þá réðist múgurinn á Sósþenes, nýja samkomuhússtjórann, og barði hann fyrir utan réttarsalinn, en Gallíón gaf því engan gaum.
18 Paul stayed on with the believers in Corinth for (many days/some time). Then he left the believers there, and went with Priscilla and [her husband] Aquila. They went down to Cenchrea, [a port city]. There Paul had his head shaved {[someone] shave his head} in order to partially complete a vow that he had taken. Then they got on a ship and sailed for Syria [province].
Eftir þetta dvaldist Páll enn nokkra daga í borginni. Síðan kvaddi hann hina kristnu og sigldi til Sýrlands ásamt Priskillu og Akvílasi. Í Kenkreu lét Páll klippa sig að sið Gyðinga – var það vegna þess heits sem hann hafði gefið.
19 They arrived at Ephesus [city], and Priscilla and Aquila stayed there. [Before Paul left Ephesus], he entered the Jewish meeting place and lectured to the Jews.
Þegar komið var til hafnar í Efesus skildi hann okkur eftir um borð, en fór sjálfur í land til að ræða við Gyðinga í samkomuhúsi þeirra.
20 They asked him to stay longer, but he refused.
Þeir báðu hann að staldra við nokkra daga, en hann sagðist engan tíma hafa.
21 But, as he left, he told them, “I will come back, if God wills/desires [me to do that].” Then, [because he wanted to be in Jerusalem to finish completing his vow], he got on [a ship that] sailed from Ephesus.
„Ég má til með að komast til Jerúsalem á hátíðina, “sagði hann, en hann lofaði þeim að koma seinna, ef Guð leyfði. Síðan sigldum við aftur af stað.
22 When the ship arrived at Caesarea, Paul [got off. He] went up [to Jerusalem] and greeted the believers there. Then he went back down to Antioch [city in Syria province].
Næsti viðkomustaður var Sesarea. Þaðan fór hann í heimsókn til safnaðarins í Jerúsalem en síðan var siglt til Antíokkíu.
23 Paul spent some time [with the believers] there. Then he left Antioch and traveled to several towns [that he had visited previously] in Galatia and Phrygia [provinces]. He taught all of the believers more [of the message from God about Jesus].
Þegar hann hafði dvalist þar um hríð, fór hann aftur til Litlu-Asíu. Hann ferðaðist um Galatíu og Frýgíu, heimsótti þar kristna söfnuði og uppörvaði þá.
24 [While Paul was traveling in Galatia and Phrygia], a Jewish man whose name was Apollos came to Ephesus. He was a native of Alexandria [city]. He [spoke eloquently] and he knew the Scriptures thoroughly.
Um þessar mundir var Gyðingur einn, Apollós að nafni, nýkominn til Efesus frá Alexandríu í Egyptalandi. Hann var mjög Biblíufróður og sannfærandi predikari.
25 [Other believers] had taught him [some things] about how the Lord [Jesus desires that people] should conduct themselves, and he taught those things very enthusiastically [to people. He had heard about] some of the things that Jesus did and said, and he taught those facts accurately [to people. However, he was teaching incompletely about Jesus, because] he knew only what John [the Baptizer had taught people whom he] baptized.
Hann hafði fengið fræðslu um trúna, var brennandi af áhuga og kenndi í krafti heilags anda um Jesú, en þekkti þó aðeins skírn Jóhannesar. Hann predikaði djarflega og af miklum áhuga í samkomuhúsinu. Eitt sinn voru Priskilla og Akvílas stödd þar þegar Apollós var að predika og það var kröftug ræða. Að ræðunni lokinni töluðu þau við hann og skýrðu enn rækilegar fyrir honum trúna á Drottin.
26 Apollos went to the Jewish meeting place, and he told the people there very confidently the things that he had learned. When Priscilla and Aquila heard what Apollos taught, they invited him [to their home]. There they explained more accurately to him the way [that] God [gives people eternal life].
27 When Apollos decided that he would like to go to Achaia [province], the believers in Ephesus told him that it would be good for him to do that. So they wrote a letter to the believers [in Achaia saying that they] should welcome Apollos. [So Apollos got on a ship to go to Corinth]. After he arrived, he greatly helped those whom [God] had kindly enabled to believe [in Jesus].
Apollós hafði áhuga á að fara til Grikklands og þegar hinir trúuðu fréttu það, hvöttu þeir hann eindregið. Þeir skrifuðu bréf til þeirra sem þar voru kristnir og báðu þá að taka vel á móti honum. Þegar hann kom til Grikklands notaði Guð hann til mikils gagns í söfnuðunum.
28 Apollos was vigorously arguing publicly with [the leaders of] the Jews while many other people listened. [By quoting] from the Scriptures, he proved to people that Jesus was the Messiah.
Í opinberum rökræðum gerði hann alla Gyðinga orðlausa og sannaði út frá Gamla testamentinu að Jesús væri Kristur.
