1 Samuel 20
1 David ran away from [the] Naioth [section] of Ramah [city]. He went to Jonathan and asked him, “What have I done [to displease your father]? What did I do that was wrong? Why is he trying to kill me?”
Unya mibiya si David gikan sa Naiot sa Rama ug miadto kang Jonatan ug miingon, “Unsa bay akong nabuhat? Unsa bay akong kasaypanan? Unsa bay akong sala sa imong amahan, nga nagpangita man siya sa pagkuha sa akong kinabuhi?”
2 Jonathan replied, “My father is surely not trying to kill you! He always tells me before he does anything that he is planning. He tells me about important things and unimportant things that he plans to do. (Why would he refuse to tell me [if he were planning to kill me]?/I am sure that he would not refuse to tell me [if he were planning to kill you].) [RHQ] So what you are saying cannot be true.”
Miingon si Jonatan kang David, “Dili kana tinuod, dili ka mamatay. Walay buhaton ang akong amahan bisan dako man o gamay nga dili ipahibalo kanako. Nganong itago man kanako sa akong amahan kining butanga? Dili kana tinuod.”
3 Then David solemnly declared this to Jonathan: “Your father knows very well that you and I are very good friends, so he says to himself, ‘I will not tell Jonathan [what I am going to do]. If I tell Jonathan, he will be upset/distressed, [and then he will tell David].’ But just as certain as Yahweh lives and you live, I am only one step away from being killed.”
Bisan pa man niana miyukbo pag-usab si David ug miingon, “Nasayod gayod ang imong amahan nga gikahimut-an mo ako. Ug siya miingon, 'Ayaw gayod pahibaloa si Jonatan niini, tingali unya magsubo siya.' Apan sa pagkatinuod ingon nga buhi si Yahweh, ug ingon nga buhi ka, aduna na lamay usa ka lakang tali kanako ug sa kamatayon.”
4 Jonathan said to David, “I will do whatever you tell me to do.”
Unya miingon si Jonatan kang David, “Bisan unsa ang imong isulti, buhaton ko alang kanimo.”
5 David replied, “Tomorrow we will celebrate the Festival of the New Moon. I always eat with the king at that festival. But tomorrow I will hide in the field, and I will stay there for one night. I will stay there until the evening of the day after tomorrow.
Miingon si David kang Jonatan, “Ugma mao ang bag-ong bulan, ug kinahanglan ko nga molingkod aron makigsalo sa hari. Apan palakta ako, aron magtago ako diha sa uma hangtod sa kagabhion sa ikatulong adlaw.
6 If your father asks why I am not there at the festival, say to him, ‘David requested me to allow him to go to his home in Bethlehem, where his family will offer the sacrifice that they offer [during this festival] every year.’
Kung mangita ang imong amahan kanako, nan ingna, 'Kinasingkasing nga mihangyo si David kanako nga makaadto siya sa Bethlehem sa iyang siyudad; tungod kay mao kini ang tinuig nga paghalad didto alang sa tibuok pamilya.'
7 If your father says ‘That is okay’, then I know I will be safe. But if he becomes extremely angry, you will know that he is determined to harm me.
Kung moingon siya, 'Maayo kini,' ang imong sulugoon makabaton ug kalinaw. Apan kung masuko gayod siya, nagpasabot kana nga may gitinguha siya nga daotan.
8 Please be kind to me. Yahweh heard you when you made a solemn agreement with me [that you and I will always be loyal friends]. If I deserve to be punished [MTY], kill me yourself. I do not want [RHQ] you to allow your father to punish [IDM] me.”
Busa pagpakamaayo sa imong sulugoon. Kay gidala mo ang imong sulugoon ngadto sa kasabotan ni Yahweh uban kanimo. Apan kung nakasala ako, patya ako; kay nganong kinahanglan pa man nimo akong dad-on sa imong amahan?”
9 Jonathan replied, “I will never do that! But if I find out that my father is determined to harm/kill you, I will certainly warn you.” [RHQ]
Miingon si Jonatan, “Ipalayo kana kanimo! Kung masayran ko nga adunay kadaot ang ipadangat sa akong amahan kanimo, dili ko ba kini isulti kanimo?”
10 David asked him, “How will I find out if your father answers you harshly?”
Unya miingon si David kang Jonatan, “Kinsa man ang mosulti kanako kung pananglitan pinasingka ang pagtubag sa imong amahan kanimo?”
11 Jonathan replied, “Come with me. We will go out into the field.” So they went together out into the field.
Miingon si Jonatan kang David, “Dali, mangadto kita sa uma.” Ug nangadto silang duha sa uma.
12 There Jonathan said to David, “I promise this while Yahweh, the God whom we Israelis [worship], is listening: At this time the day after tomorrow, I will find out what my father [is thinking about you]. If he is saying good things about you, I will certainly send a message to you to tell that to you [RHQ].
Miingon si Jonatan kang David, “Hinaot nga si Yahweh, ang Dios sa Israel, mahimong saksi. Kung mapangutana ko na ang akong amahan ugma sa ingon niini nga takna, o sa ikatulo ba nga adlaw, tan-awa, kung adunay kaayohan kang David, dili ba ibalita ko man kanimo ug ipahibalo kini kanimo?
13 But if he is planning to hurt/kill you, I will enable you to know [IDM] that, and enable you to go away safely. I desire that Yahweh will punish me severely if I do not do that [for you]. I desire/hope that Yahweh will be with you [and help you] like he has helped my father.
Kung ikalipay sa akong amahan ang pagsakit kanimo, hinaot nga buhaton ni Yahweh kang Jonatan ug ang labaw pa kung dili ko kini itug-an kanimo ug magpalakaw kanimo, aron nga molakaw ka nga adunay kalinaw. Hinaot nga si Yahweh magauban kanimo, ingon nga siya nagauban sa akong amahan.
14 But while I am still alive, please be kind to me in the same way that Yahweh is kind to me, and do not kill me [when you become king].
Kung buhi pa ako, dili mo ba ipakita kanako ang matinud-anong kasabotan ni Yahweh, nga dili ako mamatay?
15 But [if I die, ] never stop being kind to my family, [even] after Yahweh has gotten rid of all your enemies all over the earth.”
Ug ayaw putla ang imong matinud-anong kasabotan gikan sa akong panimalay sa kanunay, sa dihang pagapuohon na ni Yahweh ang tagsatagsa sa mga kaaway ni David gikan sa ibabaw sa yuta.”
16 [David agreed]. So Jonathan made a solemn agreement with David. And he said, “I hope/desire that Yahweh will get rid of all your enemies.”
Busa nagbuhat sa usa ka kasabotan si Jonatan uban sa panimalay ni David ug miingon, “Hinaot nga maningil si Yahweh gikan sa kamot sa mga kaaway ni David.”
17 And Jonathan requested David to repeat his solemn promise to be his close friend, because Jonathan loved David as much as he loved himself.
Gipapanumpa usab ni Jonatan si David tungod sa iyang gugma alang kaniya, tungod kay gihigugma niya siya sama sa paghigugma niya sa iyang kaugalingong kalag.
18 Then Jonathan said, “Tomorrow we will celebrate the Festival of the New Moon. When you are not sitting at your place when we eat, my father will (miss you/see that you are not there).
Unya miingon si Jonatan kaniya, “Ugma mao ang bag-ong pagsubang sa bulan. Pangitaon ka gayod tungod kay bakante ang imong lingkoranan.
19 The day after tomorrow, in the evening, go to the place where you hid before. Wait by the pile of stones.
Sa dihang makapuyo naka ug tulo ka adlaw, lugsong dayon ug adto sa dapit kung asa ka magtago sa dihang ang buluhaton dili pa mahuman, ug pabilin didto sa bato sa Ezel.
20 I will come out and shoot three arrows as though I were trying to shoot at a target. [The arrows will hit the ground] close to the pile of stones.
Ipana ko ang tulo ka udyong sa kilid niini, ingon nga nagpana ako sa ig-anan.
21 Then I will send a boy to bring the arrows back to me. If you hear me say to him, ‘They are closer to me’, then as surely as Yahweh lives, you will know that everything is fine, [and that Saul will not kill you].
Ug ipakuha ko sa batang lalaki ug sultihan siya, 'Lakaw pangitaa ang mga udyong.' Kung sultihan ko ang batang lalaki, 'Tan-awa, kuhaa ang mga udyong nga anaa sa imong kilid,” nan gawas; kay luwas ka ug walay kasakit, ingon nga si Yahweh buhi.
22 But if I tell him, ‘The arrows are farther away’, you will know that you must leave immediately, because Yahweh wants you to run away.
Apan kung moingon ako sa batang lalaki, 'Tan-awa, ang mga udyong anaa sa imong unahan,' nan kalagiw sa imong dalan, kay si Yahweh nagpalakaw kanimo.
23 I hope/desire that Yahweh will watch you and me and enable us to never forget what we have promised each other.”
Alang sa kasabotan nga atong gihisgotan, tan-awa, si Yahweh mao ang magpataliwala kanimo ug kanako sa walay kataposan.'”
24 So David went and hid in the field. When the Festival of the New Moon started, the king sat down to eat.
Busa mitago si David sa uma. Sa pag-abot na sa bag-ong subang sa bulan, milingkod na ang hari aron mokaon.
25 He sat where he usually sat, close to the wall. Jonathan sat across from him, and Abner [the army commander] sat next to Saul. But no one was sitting in the place where David [usually sat].
Milingkod ang hari sa iyang lingkoranan, sa naandan, didto sa lingkoranan duol sa bungbong. Mitindog si Jonatan, ug milingkod si Abner sa kilid ni Saul. Apan ang dapit ni David walay naglingkod.
26 On that day, Saul did not say anything about David, because he was thinking, “Something must have happened that caused David to become unacceptable [to worship God].”
Bisan pa man niana nagpakahilom si Saul niadtong adlawa, tungod kay naghunahuna siya, “Adunay nahitabo kaniya. Dili siya hinlo; sigurado nga dili siya hinlo.”
27 But the next day, when David was not sitting at the place where he usually sat, Saul asked Jonathan, “Why has that son of Jesse not been here to eat with us yesterday and today?”
Apan sa ikaduhang adlaw, ang adlaw nga miagi sa bag-ong subang sa bulan, wala gihapoy naglingkod sa dapit ni David. Giingnan ni Saul si Jonatan ang iyang anak nga lalaki, “Nganong wala man makigsalo sa pagkaon ang anak nga lalaki ni Jesse bisan gahapon o karon?”
28 Jonathan replied, “David earnestly requested me that I permit him to go to Bethlehem.
Gitubag ni Jonatan si Saul, “Matinud-anon nga nananghid si David kanako nga moadto sa Bethlehem.
29 He said, ‘Please allow me to go, because our family is going to offer a sacrifice. My [older] brother insisted that I be there. So please allow me to go to be with my [older] brothers.’ [I allowed David to go], and that is the reason that he is not here eating with you.”
Miingon siya, 'Palakta intawon ako. Kay ang among panimalay adunay paghalad didto sa siyudad, ug ang akong igsoong lalaki nagsugo nga moadto ako didto. Karon, kung nakapahimuot ako sa imong mga mata, palakta intawon ako ug makigkita sa akong mga igsoong lalaki.' Mao kini ang hinungdan nga wala siya makatambong sa lamesa sa hari.”
30 Saul was (furious/very angry) with Jonathan. He yelled at him, “You stupid bastard [EUP]! I know that you are being loyal to that son of Jesse. By doing that, you will bring shame to yourself and to your mother.
Unya misilaob ang kasuko ni Saul batok kang Jonatan, ug miingon siya ngadto kaniya, “Ikaw anak sa usa ka daotan, masupilong babaye! Gipakaingon mo ba nga wala ako masayod nga imong pinalabi ang anak nga lalaki ni Jesse sa imong kaugalingong kaulawan, ug ngadto sa kaulawan sa pagkahubo sa imong inahan?
31 As long as Jesse’s son is living, you will never become the king, and you will never rule over a kingdom! So now, summon David, and bring him to me. He must be executed!”
Kay samtang buhi ang anak nga lalaki ni Jesse sa kalibotan, dili ikaw ni ang imong gingharian matukod. Unya karon, ipakuha siya ug dad-a nganhi kanako, kay angay siyang patyon.”
32 Jonathan asked his father, “Why should David be executed? What wrong has he done?”
Mitubag si Jonatan kang Saul nga iyang amahan, “Kay unsa man ang hinungdan nga pagapatyon siya? Unsa man ang iyang nabuhat?”
33 Then Saul threw his spear at Jonathan in order to kill him, [but the spear did not hit him]. So Jonathan knew that his father really wanted to kill David.
Busa gibangkaw siya ni Saul aron sa pagpatay kaniya. Busa nasayod si Jonatan nga gitinguha sa iyang amahan ang pagpatay kang David.
34 Jonathan was very angry, and he left the room. On that second day of the festival, he refused to eat anything. He was disgusted about what his father had done, and he was worried about David.
Mitindog si Jonatan gikan sa kan-anan nga hilabihang sukoa ug wala mokaon sa ikaduhang adlaw sa bulan, kay nasubo siya kang David, tungod kay ang iyang amahan nagpakaulaw man kaniya.
35 The following morning Jonathan went out to the field to give a message to David, like he had agreed that he would do. He took a young boy with him.
Sa pagkabuntag, miadto si Jonatan sa uma aron sa pagpakigkita kang David, ug uban kaniya ang usa ka batang lalaki.
36 Jonathan said to the boy, “Run and find the arrows that I shoot.” The boy started running, and Jonathan shot an arrow ahead of the boy.
Gisultihan niya ang batang lalaki, “Dagan ug pangitaa ang udyong nga akong ipana.” Ug sa pagdagan sa batang lalaki, gipana niya ang usa ka udyong ngadto sa iyang unahan.
37 When the boy ran to the place where the arrow hit the ground, Jonathan called out, “The arrow is further away!” [RHQ]
Sa pag-abot sa batang lalaki sa dapit nga gipatugpahan sa udyong nga gipana ni Jonatan, gitawag ni Jonatan ang batang lalaki, ug miingon, “Dili ba ang udyong atua man sa imong unahan?”
38 Then he shouted to the boy, “Act quickly; do not wait! Do not stop!” The boy picked up the arrow and brought it back to Jonathan.
Ug gisinggitan ni Jonatan ang batang lalaki, “Pagdali, pagdali, ayaw pagdugay!” Busa gitigom sa batang lalaki ang udyong ug miduol sa iyang agalon.
39 But the boy did not understand the meaning of what Jonathan had said; only Jonathan and David knew.
Apan walay kalibotan ang batang lalaki sa tanan. Si Jonatan ug si David lamang ang nasayod sa maong butang.
40 Then Jonathan gave his bow and arrows to the boy and told him, “Go back to the town.”
Gihatag ni Jonatan ang iyang hinagiban sa batang lalaki ug miingon kaniya, “Lakaw, dad-a kini ngadto sa siyudad.”
41 When the boy left, David came out from the south side of the pile of stones behind which he had been hiding. He went to Jonathan and bowed [in front of Jonathan] three times, with his face touching the ground. Then David and Jonathan kissed each other [on the cheek/neck], and they cried together. But David cried more than Jonathan.
Sa pagkawala na sa batang lalaki, mitindog si David gikan sa luyo sa tinapok, mihapa sa yuta ug miyukbo sa iyang kaugalingon sa makatulo ka higayon. Naghinagkanay sila sa usag-usa ug naghinilakay, ug hilabihan ang paghilak ni David.
42 Jonathan said to David, “May things go well for you as you go. Yahweh has heard what we solemnly promised to always do for each other, and what we said that our descendants must do for each other.” Then David left, and Jonathan went back to the town.
Miingon si Jonatan kang David, “Lakaw nga malinawon, tungod kay kitang duha nakapanumpa na sa ngalan ni Yahweh ug miingon, 'Hinaot nga si Yahweh magapataliwala kanatong duha, ug magapataliwala sa akong mga kaliwat ug sa imong mga kaliwat, sa walay kataposan.”” Unya mitindog si David ug milakaw, ug si Jonatan mibalik sa siyudad.
