Matthew 5
1 When Jesus saw the crowds, he went up on the mountain. And when he sat down, his disciples came to him.
A Jezus widząc lud, wstąpił na górę; a gdy usiadł, przystąpili do niego uczniowie jego.
2 Then he opened his mouth and taught them, saying,
A otworzywszy usta swe, uczył je, mówiąc:
3 “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven.
Błogosławieni ubodzy w duchu; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
4 Blessed are those who mourn, for they will be comforted.
Błogosławieni, którzy się smęcą; albowiem pocieszeni będą.
5 Blessed are the meek, for they will inherit the earth.
Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię.
6 Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they will be filled.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości; albowiem oni nasyceni będą.
7 Blessed are the merciful, for they will receive mercy.
Błogosławieni miłosierni: albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
8 Blessed are the pure in heart, for they will see God.
Błogosławieni czystego serca; albowiem oni Boga oglądają.
9 Blessed are the peacemakers, for they will be called sons of God.
Błogosławieni pokój czyniący; albowiem oni synami Bożymi nazwani będą.
10 Blessed are those who are persecuted for righteousness' sake, for theirs is the kingdom of heaven.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
11 Blessed are you when others reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely on my account.
Błogosławieni jesteście, gdy wam złorzeczyć będą, i prześladować was, i mówić wszystko złe przeciwko wam, kłamając dla mnie.
12 Rejoice and be glad, for great is your reward in heaven; for in the same way they persecuted the prophets who were before you.
Radujcie się, i weselcie się; albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech; tak bowiem prześladowali proroki, którzy byli przed wami.
13 “You are the salt of the earth, but if salt loses its flavor, with what shall it be seasoned? It is no longer fit for anything but to be thrown out and trampled under people's feet.
Wy jesteście sól ziemi; jeźli tedy sól zwietrzeje, czemże solić będą? Do niczego się już nie zgodzi, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana.
14 “You are the light of the world. A city set on a hill cannot be hidden,
Wy jesteście światłość świata, nie może się miasto ukryć na górze leżące.
15 nor do people light a lamp and put it under a basket, but on a lampstand, and it shines for all who are in the house.
Ani zapalają świecy, i stawiają jej pod korzec, ale na świecznik, i świeci wszystkim, którzy są w domu.
16 Let your light shine before others in such a way that they may see your good works and glorify your Father in heaven.
Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby uczynki wasze dobre widzieli, a chwalili ojca waszego, który jest w niebiesiech.
17 “Do not think that I have come to abolish the Law or the Prophets. I have not come to abolish them, but to fulfill them.
Nie mniemajcie, abym przyszedł rozwiązywać zakon albo proroki; nie przyszedłem rozwiązywać, ale wypełnić.
18 For truly I say to you, until heaven and earth pass away, not one letter or stroke of a letter will by any means pass from the law until all is accomplished.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Aż przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie przeminie z zakonu, ażby się wszystko stało.
19 Therefore whoever does away with one of the least of these commandments and teaches others to do likewise will be called least in the kingdom of heaven, but whoever practices them and teaches them will be called great in the kingdom of heaven.
Kto by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w królestwie niebieskiem; a ktokolwiek by czynił i uczył, ten będzie wielkim nazwany w królestwie niebieskiem.
20 For I tell you, unless your righteousness surpasses that of the scribes and Pharisees, you will certainly not enter the kingdom of heaven.
Albowiem powiadam wam: Jeźli nie będzie obfitsza sprawiedliwość wasza, niż nauczonych w Piśmie i Faryzeuszów, żadnym sposobem nie wnijdziecie do królestwa niebieskiego.
21 “You have heard that it was said to those of old, ‘Yoʋ shall not murder,’ and, ‘Whoever murders will be subject to judgment.’
Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz zabijał; a ktobykolwiek zabił, będzie winien sądu;
22 But I say to you that everyone who is rashly angry with his brother will be subject to judgment. Whoever says to his brother, ‘Yoʋ idiot,’ will be subject to the Sanhedrin. And whoever says, ‘Yoʋ fool,’ will be subject to the fires of hell. (Geenna g1067)
Ale ja wam powiadam: Iż każdy, kto się gniewa na brata swego bez przyczyny, będzie winien sądu; a ktokolwiek rzecze bratu swemu: Racha; będzie winien rady, a ktokolwiek rzecze: Błaźnie! będzie winien ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 So if yoʋ are offering yoʋr gift at the altar and there remember that yoʋr brother has something against yoʋ,
A tak jeźlibyś ofiarował dar twój na ołtarzu, a tam byś wspomniał, iż brat twój ma co przeciwko tobie,
24 leave yoʋr gift there before the altar and go. First be reconciled to yoʋr brother, and then come and offer yoʋr gift.
Zostaw tam dar twój przed ołtarzem, a odejdź, pierwej się pojednaj z bratem twoim; a potem przyszedłszy ofiaruj dar twój.
25 Make friends with yoʋr adversary quickly while yoʋ are on the way with him, lest yoʋr adversary hand yoʋ over to the judge, and the judge hand yoʋ over to the guard, and yoʋ be thrown into prison.
Zgódź się z przeciwnikiem twoim rychło, pókiś jest z nim w drodze, by cię snać przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia by cię podał słudze, i byłbyś wrzucony do więzienia.
26 Truly I say to yoʋ, yoʋ will certainly not come out of there until yoʋ have paid the last penny.
Zaprawdę ci powiadam: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
27 “You have heard that it was said, ‘Yoʋ shall not commit adultery.’
Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz cudzołożył;
28 But I say to you that anyone who looks at a woman to lust after her has already committed adultery with her in his heart.
Aleć Ja wam powiadam: Iż każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożądał, już z nią cudzołóstwo popełnił w sercu swojem.
29 So if yoʋr right eye causes yoʋ to stumble, pluck it out and throw it away from yoʋ. For it is better for yoʋ to have one of yoʋr members perish, than for yoʋr whole body to be thrown into hell. (Geenna g1067)
Jeźli cię tedy oko twoje prawe gorszy, wyłup je, a zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 And if yoʋr right hand causes yoʋ to stumble, cut it off and throw it away from yoʋ. For it is better for yoʋ to have one of yoʋr members perish, than for yoʋr whole body to be thrown into hell. (Geenna g1067)
A jeźliż cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij ją, i zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 “It was also said, ‘Whoever divorces his wife must give her a certificate of divorce.’
Zasię rzeczono: Ktobykolwiek opuścił żonę swoją, niech jej da list rozwodny;
32 But I say to you that whoever divorces his wife, apart from a matter of fornication, makes her commit adultery. And whoever marries a divorced woman commits adultery.
Ale Ja wam powiadam: Ktobykolwiek opuścił żonę swoję oprócz przyczyny cudzołóstwa, przywodzi ją w cudzołóstwo, a kto by opuszczoną pojął, cudzołoży.
33 “Again, you have heard that it was said to those of old, ‘Yoʋ shall not break an oath, but shall keep yoʋr oaths to the Lord.’
Słyszeliście zasię, iż rzeczono starym: Nie będziesz krzywo przysięgał, ale oddasz Panu przysięgi twoje;
34 But I say to you, do not swear at all, neither by heaven, for it is the throne of God;
Ale Ja wam powiadam, abyście zgoła nie przysięgali, ani na niebo, gdyż jest stolicą Bożą;
35 nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem nóg jego; ani na Jeruzalem, gdyż jest miasto wielkiego króla;
36 Neither shall yoʋ swear by yoʋr head, for yoʋ cannot make one hair white or black.
Ani na głowę twoję będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa białym albo czarnym uczynić.
37 But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No’; for whatever is more than these is from the evil one.
Ale mowa wasza niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co więcej nadto jest, to od złego jest.
38 “You have heard that it was said, ‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’
Słyszeliście, iż rzeczono: Oko za oko, a ząb za ząb;
39 But I say to you, do not resist one who is evil. Rather, if anyone slaps yoʋ on the right cheek, turn to him the other also.
Ale Ja wam powiadam: Żebyście się nie sprzeciwiali złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi;
40 If anyone wants to sue yoʋ and take away yoʋr tunic, let him have yoʋr cloak also.
I temu, który się z tobą chce prawować, a suknię twoję wziąć, puść mu i płaszcz;
41 And if anyone presses yoʋ into service for one mile, go with him two.
A kto by cię przymuszał iść milę jednę, idź z nim i dwie;
42 Give to everyone who asks of yoʋ, and do not turn away from anyone who wants to borrow from yoʋ.
Temu, co cię prosi, daj, a od tego, co chce u ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 “You have heard that it was said, ‘Yoʋ shall love yoʋr neighbor and hate yoʋr enemy.’
Słyszeliście, iż rzeczono: Będziesz miłował bliźniego twego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela twego;
44 But I say to you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
Aleć Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjacioły wasze; błogosławcie tym, którzy was przeklinają; dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, i módlcie się za tymi, którzy wam złość wyrządzają i prześladują was;
45 so that you may be sons of your Father in heaven. For he makes his sun rise on the evil and the good, and sends rain on the righteous and the unrighteous.
Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiech; bo on to czyni, że słońce jego wschodzi na złe i na dobre, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe i na niesprawiedliwe,
46 For if you love those who love you, what reward do you have? Do not even the tax collectors do the same?
Albowiem jeźli miłujecie te, którzy was miłują, jakąż zapłatę macie? azaż i celnicy tego nie czynią?
47 And if you greet only your friends, what are you doing that is out of the ordinary? Do not even the tax collectors do that?
A jeźlibyście tylko braci waszych pozdrawiali, cóż osobliwego czynicie? azaż i celnicy tak nie czynią?
48 You therefore shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.
Bądźcież wy tedy doskonałymi, jako i Ojciec wasz, który jest w niebiesiech, doskonały jest.
