Luke 1
1 Since many have undertaken to compile an account of the events that have been fulfilled among us,
Thưa ngài Thê-ô-phi-lơ thân kính, trước đây đã có nhiều người ghi chép những sự việc đã hoàn thành giữa chúng ta.
2 just as those who from the beginning were eyewitnesses and ministers of the word have delivered them to us,
Họ biên soạn theo lời tường thuật của các môn đệ đầu tiên và của nhiều nhân chứng.
3 it seemed good to me also, having carefully investigated all things from the beginning, to write an orderly account for yoʋ, most excellent Theophilus,
Do đó, tôi đã sưu tầm, kiểm chứng tất cả sử liệu và viết lại theo thứ tự để kính gửi ngài xem.
4 so that yoʋ may know the certainty of the things about which yoʋ have been instructed.
Ước mong công trình khảo cứu này chứng tỏ những điều ngài đã học hỏi là chính xác.
5 In the days of Herod, the king of Judea, there was a priest named Zechariah who belonged to the division of Abijah. His wife was of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
Thời Vua Hê-rốt cai trị xứ Giu-đê, thầy Tế lễ Xa-cha-ri, thuộc ban A-bi-gia, lo việc tế lễ trong Đền Thờ. Vợ là Ê-li-sa-bét cũng thuộc dòng họ A-rôn.
6 They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and regulations of the Lord.
Ông bà là người công chính trước mặt Đức Chúa Trời, vâng giữ trọn vẹn điều răn và luật lệ của Ngài.
7 But they had no children because Elizabeth was barren, and they were both advanced in their days.
Họ không có con vì Ê-li-sa-bét hiếm muộn, và cả hai đều đã cao tuổi.
8 While Zechariah was serving as a priest before God when his division was on duty,
Một hôm, Xa-cha-ri vào Đền Thờ lo việc tế lễ theo phiên thứ.
9 he was chosen by lot, according to the custom of the priesthood, to enter the temple of the Lord and burn incense.
Ông bắt thăm nhằm phần việc dâng hương cho Chúa trong Đền Thờ.
10 At the hour of incense a great crowd was assembled outside, praying.
Lúc ông dâng hương, dân chúng cầu nguyện ngoài sân.
11 Then an angel of the Lord appeared to Zechariah, standing at the right side of the altar of incense.
Thình lình, một thiên sứ của Chúa hiện đến với ông, đứng bên phải bàn thờ dâng hương.
12 When Zechariah saw him, he was startled, and fear fell upon him.
Xa-cha-ri nhìn thấy, giật mình hoảng sợ.
13 But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah, for yoʋr prayer has been heard. Yoʋr wife Elizabeth will bear yoʋ a son, and yoʋ shall name him John.
Thiên sứ nói: “Xa-cha-ri, đừng sợ! Tôi đến báo tin Đức Chúa Trời đã nghe lời ông cầu nguyện. Ê-li-sa-bét, vợ ông sẽ sinh con trai, hãy đặt tên con trẻ ấy là Giăng.
14 Yoʋ will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth,
Con trẻ sẽ là niềm vui lớn cho ông bà, và nhiều người cũng sẽ hân hoan khi nó ra đời,
15 for he will be great in the sight of the Lord. He must never drink any wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
vì con trẻ sẽ được quý trọng trước mặt Chúa. Con trẻ ấy sẽ không bao giờ uống rượu nhưng được đầy dẫy Chúa Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ.
16 He will turn many of the sons of Israel to the Lord their God.
Con trẻ sẽ dìu dắt nhiều người Ít-ra-ên trở về với Chúa là Đức Chúa Trời của họ.
17 And he will go before the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of fathers back to their children, and the disobedient to the wisdom of the righteous, to make ready a people prepared for the Lord.”
Con trẻ sẽ có tinh thần và khí lực dũng mãnh như tiên tri Ê-li thời xưa. Con trẻ sẽ dọn đường cho Chúa, chuẩn bị dân chúng sẵn sàng đón tiếp Ngài. Con trẻ sẽ hòa giải cha với con, làm cho kẻ bội nghịch trở nên khôn ngoan như người công chính.”
18 Zechariah said to the angel, “How can I know this for certain? For I am an old man, and my wife is advanced in her days.”
Xa-cha-ri nói với thiên sứ: “Việc đó làm sao thực hiện được? Vì tôi đã già, vợ tôi cũng đã cao tuổi lắm rồi!”
19 The angel answered him, “I am Gabriel. I stand in the presence of God and was sent to speak to yoʋ and bring yoʋ this good news.
Thiên sứ đáp: “Tôi là Gáp-ri-ên! Tôi thường đứng trước mặt Đức Chúa Trời. Chính Ngài sai tôi đến báo tin mừng cho ông.
20 But behold, yoʋ will be silent and unable to speak until the day these things take place, because yoʋ did not believe my words, which will be fulfilled at their appointed time.”
Ông không tin lời tôi, nên sẽ bị câm cho đến khi đứa trẻ ra đời. Nhưng lời tôi nói, đến đúng kỳ sẽ thành sự thật.”
21 Meanwhile, the people were waiting for Zechariah and wondering about his delay in the temple.
Dân chúng đứng bên ngoài chờ Xa-cha-ri, ngạc nhiên vì ông ở quá lâu trong Đền Thờ.
22 When he came out, he was unable to speak to them, and they perceived that he had seen a vision in the temple, because he kept making signs to them and remained unable to speak.
Lúc trở ra, Xa-cha-ri không nói được, phải dùng tay ra dấu, nên họ biết ông vừa thấy khải tượng trong Đền Thờ.
23 And when the days of his service had come to an end, he returned to his home.
Khi mãn phiên phục vụ, Xa-cha-ri về nhà.
24 After those days his wife Elizabeth conceived and kept herself in seclusion for five months, saying,
Sau đó, Ê-li-sa-bét có thai, sống ẩn dật trong năm tháng.
25 “The Lord has done this for me. In these days he has looked upon me with favor and taken away my reproach among the people.”
Bà tự nhủ: “Chúa thật nhân từ, Ngài đã xóa bỏ sự nhục nhã cho ta rồi!”
26 In the sixth month the angel Gabriel was sent by God to a town of Galilee called Nazareth,
Qua tháng thứ sáu, Đức Chúa Trời sai thiên sứ Gáp-ri-ên đến thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê,
27 to a virgin betrothed to a man named Joseph, of the house of David. The virgin's name was Mary.
đến thăm Ma-ri là một trinh nữ đã hứa hôn với Giô-sép, thuộc dòng Vua Đa-vít.
28 The angel came to her and said, “Greetings, O favored one, the Lord is with yoʋ! Blessed are yoʋ among women!”
Thiên sứ nói: “Chào cô, người được ơn của Chúa! Chúa ở với cô!”
29 But when Mary saw him, she was greatly perplexed by his statement and began wondering what sort of greeting this could be.
Ma-ri bối rối, tự hỏi lời chào ấy có nghĩa gì.
30 Then the angel said to her, “Do not be afraid, Mary, for yoʋ have found favor with God.
Thiên sứ giải thích: “Đừng sợ, vì Đức Chúa Trời đã ban đặc ân cho cô.
31 And behold, yoʋ will conceive in yoʋr womb and give birth to a son, and yoʋ shall name him Jesus.
Cô sắp có thai, sinh con trai, và đặt tên là Giê-xu.
32 He will be great and will be called the Son of the Most High, and the Lord God will give him the throne of his father David.
Con Trai đó rất cao quý, sẽ được xưng là Con của Đấng Chí Cao. Chúa là Đức Chúa Trời sẽ ban cho Ngài ngôi vua của Đa-vít.
33 He will reign over the house of Jacob forever, and of his kingdom there will be no end.” (aiōn g165)
Ngài sẽ cai trị Ít-ra-ên mãi mãi; nước Ngài tồn tại đời đời.” (aiōn g165)
34 Mary said to the angel, “How will this be, since I am a virgin?”
Ma-ri hỏi thiên sứ: “Tôi là trinh nữ, làm sao có con được?”
35 The angel answered her, “The Holy Spirit will come upon yoʋ, and the power of the Most High will overshadow yoʋ; therefore the holy child that is to be born will be called the Son of God.
Thiên sứ đáp: “Chúa Thánh Linh sẽ giáng trên cô, quyền năng Đấng Chí Cao sẽ bao phủ cô, cho nên Con Thánh sinh ra sẽ được gọi là Con Đức Chúa Trời.
36 And behold, yoʋr relative Elizabeth has also conceived a son in her old age, and this is the sixth month for her who was called barren.
Như trường hợp Ê-li-sa-bét, bà con của cô là người đã già, quá tuổi sinh nở, mà cũng có thai được sáu tháng rồi.
37 For nothing is impossible with God.”
Vì chẳng có việc gì Đức Chúa Trời không làm được.”
38 Then Mary said, “Behold, I am the servant of the Lord; may it happen to me according to yoʋr word.” And the angel left her.
Ma-ri thưa: “Tôi là đầy tớ Chúa, sẵn sàng vâng theo ý muốn Chúa. Xin Chúa thực hiện mọi điều ông nói.” Sau đó thiên sứ rời khỏi cô.
39 In those days Mary arose and went with haste to the hill country, to a town of Judah,
Mấy ngày sau, Ma-ri vội vã lên đường, đến một thành phố miền đồi núi xứ Giu-đê,
40 where she entered the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
nơi Xa-cha-ri sinh sống. Cô vào nhà và chào thăm Ê-li-sa-bét.
41 When Elizabeth heard Mary's greeting, the baby leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
Vừa nghe tiếng Ma-ri chào, thai trong bụng Ê-li-sa-bét liền nhảy mừng, Ê-li-sa-bét được đầy dẫy Chúa Thánh Linh.
42 Then she exclaimed with a loud voice, “Blessed are yoʋ among women, and blessed is the fruit of yoʋr womb!
Ê-li-sa-bét vui mừng và nói lớn với Ma-ri: “Cô là người được phước nhất trong giới phụ nữ! Thai trong lòng cô thật phước hạnh lớn lao!
43 How has this happened to me that the mother of my Lord should come to me?
Thật vinh dự cho tôi vì được mẹ Chúa tôi đến thăm!
44 For behold, when the sound of yoʋr greeting came into my ears, the baby in my womb leaped for joy.
Vừa nghe cô chào hỏi, thai trong bụng tôi đã nhảy mừng.
45 Blessed is she who has believed, for what the Lord has spoken to her will be fulfilled.”
Đức Chúa Trời ban phước cho cô, vì cô tin lời Ngài hứa sẽ thành sự thật.”
46 Then Mary said, “My soul magnifies the Lord,
Ma-ri đáp: “Tâm hồn tôi ca ngợi Chúa.
47 and my spirit rejoices in God my Savior,
Tâm linh tôi hân hoan vì Đức Chúa Trời, Đấng Cứu Rỗi tôi.
48 because he has looked favorably on the humble state of his servant. For behold, from now on all generations will call me blessed,
Chúa đã lưu ý đến nô tỳ hèn mọn của Ngài, và từ nay, mọi thế hệ sẽ khen tôi là người được phước.
49 because the Mighty One has done great things for me; holy is his name.
Đấng Toàn Năng đã làm những việc lớn cho tôi, Danh Ngài là Thánh.
50 From generation to generation his mercy is upon those who fear him.
Ngài thương xót người kính sợ Ngài từ đời này sang đời khác.
51 He has done a mighty deed with his arm; he has scattered the proud in the thoughts of their hearts.
Khi cánh tay Ngài đưa ra thể hiện quyền năng, mưu trí người kiêu ngạo liền tan biến.
52 He has brought down rulers from their thrones and exalted the lowly.
Ngài truất phế các vua chúa xuống và cất nhắc người thấp hèn lên.
53 He has filled the hungry with good things, but the rich he has sent away empty.
Ngài cho người đói được no nê và đuổi người giàu về tay không.
54 He has helped his servant Israel, remembering his mercy,
Ngài nhớ lại sự thương xót, nên cứu giúp Ít-ra-ên, đầy tớ Ngài.
Vì Ngài đã hứa với tổ phụ chúng ta, với Áp-ra-ham và cả dòng dõi người đến muôn đời.” (aiōn g165)
56 And Mary remained with Elizabeth for about three months and then returned to her house.
Ma-ri ở lại với Ê-li-sa-bét độ ba tháng rồi trở về nhà mình.
57 Now the time was fulfilled for Elizabeth to give birth, and she bore a son.
Đến ngày mãn nguyệt, Ê-li-sa-bét sinh được một con trai.
58 Then her neighbors and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy with her, and they rejoiced with her.
Bà con láng giềng đều hoan hỉ khi nghe tin Chúa thương xót bà cách đặc biệt.
59 On the eighth day they came to circumcise the child, and they were going to name him Zechariah, after his father.
Được tám ngày, họ đến làm lễ cắt bì cho đứa bé, và định đặt tên nó là Xa-cha-ri, theo tên cha,
60 But the child's mother responded, “No! He is to be called John.”
nhưng mẹ đứa bé quả quyết: “Không! Tên nó là Giăng!”
61 But they said to her, “There is no one among yoʋr relatives who has that name.”
Họ nói: “Họ hàng ta đâu có ai mang tên đó?”
62 Then they began making signs to the child's father to find out what he wanted to name him.
Rồi ra dấu hỏi Xa-cha-ri muốn đặt tên gì cho đứa bé?
63 So he asked for a tablet and wrote, “His name is John.” And they were all amazed.
Ông sai lấy bảng viết: “Tên nó là Giăng!” Mọi người đều kinh ngạc.
64 At once Zechariah's mouth was opened and his tongue was released, and he began to speak, blessing God.
Ngay lúc ấy, Xa-cha-ri nói được, và ca ngợi Đức Chúa Trời.
65 Then fear came upon all who dwelt around them, and in the entire hill country of Judea all these things were being discussed.
Hàng xóm láng giềng đều kinh sợ, đồn việc ấy khắp miền đồi núi xứ Giu-đê.
66 All who heard about this laid it up in their hearts, saying, “What then will this child become?” And the hand of the Lord was with him.
Mọi người nghe chuyện đều ngẫm nghĩ: “Không biết tương lai đứa bé sẽ ra sao? Vì rõ ràng tay Chúa phù hộ nó.”
67 Then Zechariah, the child's father, was filled with the Holy Spirit and prophesied:
Xa-cha-ri được đầy dẫy Chúa Thánh Linh, liền nói tiên tri:
68 “Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited his people and brought them redemption.
“Tôn ngợi Chúa là Đức Chúa Trời của Ít-ra-ên, vì Ngài đã thăm viếng và cứu chuộc dân Ngài.
69 He has raised up for us a horn of salvation in the house of his servant David
Ngài sai Đấng Cứu Rỗi đến với chúng tôi, sinh ra trong dòng họ Đa-vít, đầy tớ Ngài,
đúng theo lời hứa của Ngài qua môi miệng các tiên tri thánh ngày xưa. (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hand of all who hate us—
Ngài sẽ giải cứu chúng tôi khỏi kẻ thù nghịch và người ghen ghét chúng tôi.
72 to deal mercifully with our fathers and to remember his holy covenant,
Ngài bày tỏ lòng thương xót tổ phụ chúng tôi, nhớ lại giao ước thánh của Ngài—
73 the oath he swore to Abraham our father, to grant us
giao ước Ngài đã thề với Áp-ra-ham, tổ phụ chúng tôi.
74 that we, having been rescued from the hands of our enemies, might serve him without fear,
Chúng tôi được giải thoát khỏi kẻ thù nghịch, cho chúng tôi được mạnh dạn phụng sự Đức Chúa Trời,
75 in holiness and righteousness before him all the days of our lives.
và mãi mãi sống thánh thiện, công chính trước mặt Ngài.
76 And yoʋ, child, will be called a prophet of the Most High, for yoʋ will go before the presence of the Lord to prepare his ways,
Còn con, con trai bé nhỏ của ta, sẽ được xưng là tiên tri của Đấng Chí Cao, vì con sẽ dọn đường cho Chúa.
77 to give his people knowledge of salvation through the remission of their sins,
Con sẽ chỉ cho dân Ngài biết con đường cứu rỗi nhờ sự tha tội.
78 through the tender mercy of our God, by which the sunrise has visited us from on high,
Bởi lòng thương xót của Đức Chúa Trời, mà ánh bình minh sắp chiếu trên chúng ta,
79 to give light to those who sit in darkness and in the shadow of death, to guide our feet into the way of peace.”
soi sáng người ngồi trong cõi tối tăm và dưới bóng tử vong, dìu dắt chúng ta vào nẻo an lành.”
80 And the child grew and became strong in spirit, and he was in the wilderness until the day of his public appearance to Israel.
Giăng lớn lên, có ý chí mạnh mẽ. Ông sống trong hoang mạc cho đến khi công khai tỏ mình trước người Ít-ra-ên.
