Proverbs 24
1 not be jealous in/on/with human distress: evil and not (to desire *Q(k)*) to/for to be with them
Ayaw kasina niadtong mga daotan, ni magtinguha sa pagpakig-uban kanila,
2 for violence to mutter heart their and trouble lips their to speak: speak
tungod kay ang ilang mga kasingkasing naglaraw ug kadaot ug ang ilang mga ngabil nagsulti mahitungod sa kasamok.
3 in/on/with wisdom to build house: home and in/on/with understanding to establish: establish
Pinaagi sa kaalam natukod ang balay ug pinaagi sa panabot napabarog kini.
4 and in/on/with knowledge chamber to fill all substance precious and pleasant
Pinaagi sa kahibalo napuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug maanindot nga mga bahandi.
5 great man wise in/on/with strength and man knowledge to strengthen strength
Kusgan ang manggugubat sa kaalam, ug ang tawo sa kahibalo makadugang sa iyang kusog;
6 for in/on/with counsel to make to/for you battle and deliverance: victory in/on/with abundance to advise
kay pinaagi sa maalamon nga paggiya makaasdang ka sa imong pagpakiggubat ug uban sa daghang mga magtatambag adunay kadaogan.
7 to exalt to/for fool(ish) wisdom in/on/with gate not to open lip his
Ang kaalam hataas kaayo alang sa usa ka buangbuang; wala niya bukha ang iyang baba diha sa ganghaan.
8 to devise: devise to/for be evil to/for him master: [master of] plot to call: call to
Adunay naglaraw nga magbuhat ug daotan— gitawag siya sa mga tawo nga agalon sa daotang mga laraw.
9 wickedness folly sin and abomination to/for man to mock
Sala ang binuang nga laraw ug biaybiayon sa mga lalaki ang mga matamayon.
10 to slacken in/on/with day distress narrow strength your
Kung magmaluyahon ka uban ang kahadlok sa adlaw sa kasamok, nan diyutay ra ang imong kusog.
11 to rescue to take: take to/for death and to shake to/for slaughter if to withhold
Luwasa kadtong gidala ngadto sa kamatayon ug kupti kadtong nagsusapinday ngadto sa ihawanan.
12 for to say look! not to know this not to measure heart he/she/it to understand and to watch soul your he/she/it to know and to return: pay to/for man like/as work his
Kung moingon ka, “Tan-awa, wala kami nasayod mahitungod niini,” ang nagtimbang-timbang sa kasingkasing wala ba siya makasabot sa imong giingon? Ug siya nga nagabantay sa imong kinabuhi, wala ba siya masayod niini? Ug dili ba ihatag sa Dios sa matag usa ang angay kaniya?
13 to eat son: child my honey for pleasant and honey sweet upon palate your
Akong anak nga lalaki, pagkaon ug dugos tungod kay maayo kini, tungod kay ang tinulo sa balayan sa putyokan tam-is sa imong pagtilaw.
14 so to know [emph?] wisdom to/for soul your if to find and there end and hope your not to cut: eliminate
Mao usab ang kaalam alang sa imong kalag— kung makaplagan mo kini, aduna gayoy kaugmaon ug ang imong paglaom dili mahanaw.
15 not to ambush wicked to/for pasture righteous not to ruin rest his
Ayaw pangatang sama sa daotan nga mosulong sa balay sa matarong. Ayaw gubaa ang iyang pinuy-anan!
16 for seven to fall: fall righteous and to arise: rise and wicked to stumble in/on/with distress: harm
Kay mapukan ang matarong sa makapito ka higayon ug mobarog pag-usab, apan malaglag ang daotan pinaagi sa katalagman.
17 in/on/with to fall: fall (enemy your *Q(K)*) not to rejoice and in/on/with to stumble he not to rejoice heart your
Ayaw paglipay sa dihang mapukan ang imong kaaway ug ayaw tugoti nga magmaya ang imong kasingkasing sa dihang mahisukamod siya,
18 lest to see: see LORD and be evil in/on/with eye: appearance his and to return: turn back from upon him face: anger his
o makakita si Yahweh ug dili na itugot ug iiway niya ang iyang kapungot diha kaniya.
19 not to be incensed in/on/with be evil not be jealous in/on/with wicked
Ayaw kabalaka tungod sa mga nagabuhat ug daotan, ug ayaw kasina sa mga tawong daotan,
20 for not to be end to/for bad: evil lamp wicked to put out
kay walay kaugmaon ang tawong daotan ug pagapalungon ang lampara sa mga tawong daotan.
21 to fear: revere [obj] LORD son: child my and king with to change not to pledge
Kahadloki si Yahweh, ug kahadloki ang hari, akong anak nga lalaki; ayaw pakig-uban niadtong nakigbatok tali kanila,
22 for suddenly to arise: rise calamity their and disaster two their who? to know
kay ang ilang katalagman moabot dayon ug kinsa man ang masayod sa gidak-on sa kalaglagan nga moabot gikan kanilang duha?
23 also these to/for wise to recognize face: kindness in/on/with justice: judgement not pleasant
Kini usab ang mga panultihon sa maalamon. Ang dili makatarunganon nga paghukom sa katungod diha sa balaod dili maayo.
24 to say to/for wicked righteous you(m. s.) to curse him people be indignant him people
Si bisan kinsa nga mosulti ngadto sa sad-an, “Anaa ka sa katarong,” matinunglo sa mga tawo ug kasilagan sa kanasoran.
25 and to/for to rebuke be pleasant and upon them to come (in): come blessing good
Apan magmalipayon kadtong mobadlong sa daotan ug ang mga gasa sa pagkamaayo moabot kanila.
26 lips to kiss to return: reply word: speaking straightforward
Siya nga mohatag ug tinud-anay nga tubag naghatag usab ug halok sa mga ngabil.
27 to establish: prepare in/on/with outside work your and be ready her in/on/with land: country to/for you after and to build house: home your
Andama ang imong buluhaton sa gawas, ug himoa nga andam ang tanan alang sa imong kaugalingon diha sa uma; human niana, tukora ang imong balay.
28 not to be witness for nothing in/on/with neighbor your and to open wide in/on/with lips your
Ayaw pagsaksi batok sa imong silingan kung wala kay kapasikaran ug ayaw panglimbong pinaagi sa imong mga ngabil.
29 not to say like/as as which to make: do to/for me so to make: do to/for him to return: pay to/for man like/as work his
Ayaw pag-ingon, “buhaton ko kaniya kung unsa ang iyang gibuhat kanako; balosan ko siya tungod sa iyang gibuhat.”
30 upon land: country man sluggish to pass and upon vineyard man lacking heart
Miagi ako sa uma sa tawong tapolan, agi sa parasan sa tawong walay alamag.
31 and behold to ascend: rise all his thorn to cover face: surface his nettle and wall stone his to overthrow
Mitubo ang mga tunok bisan asa, ang yuta naputos sa mga sampinit, ug nahugno ang paril nga hinimo sa bato.
32 and to see I to set: consider heart my to see: see to take: recieve discipline: instruction
Unya ako kining nakita ug gihunahuna; mitan-aw ako ug nadawat ang gitudlo.
33 little sleep little slumber little folding hand to/for to lie down: sleep
Ang diyutay nga pagkatulog, ang diyutay nga hinanok, ang diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron mopahulay—
34 and to come (in): come to go: follow poverty your and need your like/as man shield
ug ang kawalad-on nagapadulong nga nagpanon nganha kanimo, ug ang imong mga gikinahanglan sama sa sundalo nga sinangkapan sa hinagiban.
