Proverbs 25

1 Also these [are] [the] proverbs of Solomon which they copied [the] men of - Hezekiah [the] king of Judah.

ئەمانەش هەر پەندی سلێمانن کە پیاوەکانی حەزقیای پاشای یەهودا نووسیویانەتەوە:

2 [is] [the] glory of God to conceal a matter and [is the] glory of kings to search out a matter.

شکۆمەندیی خودا لە شاردنەوەی بابەتدایە، شکۆمەندیی پاشایانیش لە لێکۆڵینەوەی بابەتدایە.

3 Heaven for height and earth for depth and [the] heart of kings there not [is] inquiry.

هەروەک ئاسمان بۆ بەرزییە و زەوی بۆ قووڵییە، دڵی پاشایانیش ناپشکنرێت.

4 Remove dross from silver and it came out for the metalsmith a vessel.

خڵت لە زیو داماڵە، ئەو کاتە دەتوانرێت کەرەستەی لێ دروستبکرێت.

5 Remove [the] wicked before a king so it may be established in righteousness throne his.

بەدکار لەبەردەم پاشا داماڵە، بە ڕاستودروستی تەختەکەی دەچەسپێت.

6 May not you claim honor before a king and in [the] place of great [people] may not you stand.

لەبەردەم پاشا خۆت بەرز مەکەرەوە، لە شوێنی گەورە پیاوان ڕامەوەستە.

7 For [is] better to say to you come up here than to set low you before a noble [person] whom they have seen eyes your.

وا چاکترە پێت بگوترێت: «سەربکەوە بۆ ئێرە،» نەک لەلای میر تەریق بیتەوە. ئەوەی بە چاوی خۆت بینیت،

8 May not you go forth to contest a lawsuit quickly lest what? will you do at end its when puts to shame you neighbor your.

خێرا مەیبە بۆ دادگا، چونکە لە کۆتاییەکەی چی دەکەیت ئەگەر دراوسێکەت شەرمەزاری کردیت؟

9 Own case your conduct with neighbor your and [the] secret of another [person] may not you reveal.

کە باسی کێشەکەت دەکەیت لەگەڵ دراوسێکەت، نهێنی خەڵکی دیکە مەدرکێنە،

10 Lest he should bring shame you [one who] hears and evil report your not it will turn back.

نەوەک گوێگرێک شەرمەزارت بکات، جا ناوە زڕاوەکەت لێ نابێتەوە.

11 Apples of gold in settings of silver a word spoken on proper times its.

سێوێکی زێڕە و لە زیو گیراوە، ئەو قسەیەی لە کاتی خۆیدا دەکرێت.

12 An earring of gold and an ornament of pure gold [one who] reproves wise on an ear listening.

وەک گوارەی زێڕە و خشڵی زێڕی بێگەردە، سەرزەنشتی دانا بۆ گوێی بیسەر.

13 [is] like [the] cold of Snow - on a day of harvest an envoy faithful to [those who] sent him and [the] life of masters his he will restore.

وەک ساردی بەفرە لە ڕۆژی دروێنەدا، نوێنەری دەستپاک بۆ ئەوانەی دەینێرن، دڵی گەورەکانی فێنک دەکاتەوە.

14 Clouds and wind and [is] rain there not a person [who] boasts in a gift of falsehood.

هەور و بای بێ بارانە، ئەوەی شانازی بە دیاری بکات و نەیبەخشێت.

15 By length of anger he will be persuaded a ruler and a tongue soft it will break bone.

بە نەسرەوتن فەرمانڕەوا قایل دەکرێت، زمانی نەرمیش ئێسک دەشکێنێت.

16 Honey you have found eat sufficiency your lest you should be surfeited with it and you will vomit up it.

ئەگەر هەنگوینت دۆزییەوە بەگوێرەی پێویست بیخۆ، ئەگینا پڕ دەبیت و دەیڕشێنیتەوە.

17 Make rare foot your from [the] house of neighbor your lest he should be surfeited with you and he will hate you.

بە کەمی پێت لە ماڵی دراوسێکەت دابنێ، ئەگینا لێت تێر دەبێت و ڕقی لێت دەبێتەوە.

18 A war-club and a sword and an arrow sharpened a person [who] testifies against neighbor his a witness of falsehood.

وەک کوتەک و شمشێر و تیری تیژە، ئەوەی شایەتی درۆ لەسەر دراوسێکەی بدات.

19 A tooth broken and a foot slipped [the] trust of [one who] acts treacherously in a day of trouble.

وەک ددانی کلۆر و قاچی لەجێ چووە، پشتبەستن بە ناپاک لە ڕۆژی تەنگانەدا.

20 [one who] removes A garment - on a day of coldness vinegar on soda and [one who] sings the songs to a heart sad.

وەک داکەندنی بەرگ لە ڕۆژی سەرمادا، یان سرکەیە بەسەر سۆدەدا، چڕینی گۆرانی بۆ دڵتەنگ.

21 If [is] hungry [one who] hates you give to eat him food and if thirsty give to drink him water.

ئەگەر دوژمنەکەت برسی بوو نانی دەرخوارد بدە، ئەگەر تینووی بوو ئاوی بدەرێ.

22 For burning coals you [will] snatch up on head his and Yahweh he will repay to you.

بەمە پشکۆ لەسەر سەری کەڵەکە دەکەیت، یەزدانیش پاداشتت دەداتەوە.

23 A wind of [the] north it brings forth rain and faces indignant a tongue of secrecy.

بای باکوور باران دەهێنێت، زمانی پاشملەش ڕووی گرژ.

24 [is] good To dwell on [the] corner of a roof more than a woman of (contentions *Q(K)*) and a house of association.

باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی.

25 Water cool on a person weary and a report good from a land of distance.

وەک ئاوی ساردە بۆ گیانێکی شەکەت، هەواڵی خۆش لە وڵاتێکی دوور.

26 A spring fouled and a fountain ruined a righteous [person] [who] sways before a wicked [person].

وەک کانییەکی لێڵ و بیرێکی بۆگەنە، ئەو کەسە ڕاستودروستەی لەبەردەم بەدکار کۆڵ دەدات.

27 To eat honey much not [is] good and [the] search of own honor their [is] an honor.

زۆر خواردنی هەنگوین باش نییە، ڕێزدار نابێت ئەوەی داوای ڕێزلێنان بۆ خۆی دەکات.

28 A city broken into there not [is] a wall a person whom not control [belongs] to spirit his.

وەک شارێکی ڕووخاوی بێ شوورایە، ئەو پیاوەی بەسەر خۆیدا زاڵ نەبێت.