Proverbs 8
1 Doth not, wisdom, cry aloud? and, understanding, send forth her voice?
Wala ba nagtawag ang kaalam? Wala ba gipatugbaw sa panabot ang iyang tingog?
2 At the top of the high places above the way, at the place where paths meet, she taketh her stand:
Sa kinatumyan sa kabungtoran nga daplin sa dalan, diha sa nagsangang dalan, nagbarog ang kaalam.
3 Beside the gates, at the entrance of the city, —at the going in of the openings, she shouteth: —
Sa kilid sa pultahan sa siyudad, haduol sa mga ganghaan sa siyudad, nagtawag siya.
4 Unto you, O men, I call, and, my voice, is unto the sons of men;
“Katawhan, nagtawag ako kaninyo ug akong gipatugbaw ang akong tingog ngadto sa mga anak sa mga tawo.
5 Understand, ye simple ones, shrewdness, and, ye dullards understand sense;
Kamong mga uyamot, tun-i ang kaalam, ug kamong mga nagdumot sa kahibalo, kinahanglan nga inyong maangkon ang masinabtanon nga kasingkasing.
6 Hear, for, princely things, will I speak, and the opening of my lips shall be of equity;
Paminaw ug mosulti ako ug mga bililhong mga butang ug sa dihang mobuka ang akong mga ngabil isulti ko ang matarong—
7 For, faithfulness, shall my mouth softly utter, but, the abomination of my lips, shall be lawlessness;
kay ang akong baba mohisgot kung unsa ang kasaligan ug ang akong mga ngabil nagdumot sa pagkadaotan.
8 In righteousness, shall be all the sayings of my mouth, nothing therein, shall be crafty or perverse;
Ang tanang mga pulong sa akong baba matarong; walay gituis o makapahisalaag niini.
9 All of them, shall be plain, to them who would understand, and just, to such as would gain knowledge.
Ang tanan kong mga pulong tul-id alang niadtong nakasabot; ang akong mga pulong husto alang niadtong nagapangita ug kahibalo.
10 Receive my correction, and not silver, and knowledge, rather than choicest gold.
Pilia ang akong pagpanudlo labaw pa sa plata ug ang kahibalo labaw pa kaysa lunsay nga bulawan.
11 For better is wisdom, than ornaments of coral, and, no delightful things, can equal her.
Kay ako, ang Kaalam, mas maayo labaw kaysa mga alahas; walay imong gitinguha ang ikatandi kanako.
12 I, wisdom, inhabit shrewdness, —and, the knowledge of sagacious things, I gain.
Ako, ang Kaalam, nagkinabuhi sa Pagkamaalam, ug gibatonan ko ang kahibalo ug ang pagkamabinantayon.
13 The reverence of Yahweh, is to hate wickedness: pride, arrogance, and the way of wickedness; And a mouth of perverse things, do I hate.
Ang pagkahadlok kang Yahweh mao ang pagdumot sa daotan—gikasilagan ko ang garbo ug ang pagkamapahitas-on, ang daotang dalan, ug ang tinuis nga sinultihan—gikasilagan ko sila.
14 Mine, are counsel, and effective working, I, am understanding, mine, is valour:
Aduna akoy maayong panambagon ug maayo nga kaalam; ako ang panghunahuna; akoa ang kusog.
15 By me, kings reign, and dignitaries decree righteousness;
Pinaagi kanako naghari ang mga hari— ang mga tawong bantogan usab, ug ang tanang makiangayon nga nangulo.
16 By me, rulers govern, and nobles—all the righteous judges:
Pinaagi kanako nagmando ang mga prinsipe ug ang mga bantogan ug ang tanang nangulo uban ang hustisya.
17 I love, them who love me, and, they who diligently seek me, find me:
Gihigugma ko kadtong nahigugma kanako, ug kadtong nagkugi sa pagpangita kanako, makakaplag kanako.
18 Riches and honour, are with me, lordly wealth, and righteousness;
Ania kanako ang mga bahandi ug ang kadungganan, ang malungtaron nga bahandi ug ang pagkamatarong.
19 Better is my fruit, than gold—yea fine gold, and mine increase, than choice silver;
Ang akong bunga mas maayo kaysa bulawan, mas maayo pa bisan sa lunsay nga bulawan; ang akong mahatag labaw pa kaysa lunsay nga plata.
20 In the way of righteousness, I march along, in the middle of the paths of justice:
Naglakaw ako sa matarong nga dalan, sa agianan nga mopadulong sa katarong,
21 That I may cause them who love me to inherit substance, and, their treasuries, I may fill.
busa makahatag ako ug panulundon niadtong nahigugma kanako ug magpuno sa ilang tipiganan.
22 Yahweh, had constituted me the beginning of his way, before his works, at the commencement of that time;
Gibuhat ako ni Yahweh sukad pa sa sinugdanan—ang nahiuna sa iyang mga binuhat sa karaang kapanahonan.
23 At the outset of the ages, had I been established, in advance of the antiquities of the earth;
Gikan sa dugay na nga mga katuigan gipahimutang na ako—gikan sa una, gikan sa sinugdanan sa kalibotan.
24 When there was no resounding deep, I had been brought forth, when there were no fountains, abounding with water;
Kaniadto sa wala pa ang kadagatan, nahimugso na ako—sa wala pa ang mga tubod nga madagayaon sa tubig,
25 Ere yet the mountains had been settled, before the hills, had I been brought forth;
sa wala pa napahimutang ang kabukiran ug sa wala pa ang kabungtoran, nahimugso na ako.
26 Or ever he had made the land and the wastes, or the top of the dry parts of the world:
Nahimugso na ako sa wala pa nabuhat ni Yahweh ang kalibotan, o ang kapatagan, o bisan sa unang abog sa kalibotan.
27 When he prepared the heavens, there, was I! When he decreed a vault upon the face of the resounding deep;
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan, sa dihang gihimo niya ang kapunawpunawan ibabaw sa kinahiladman.
28 When he made firm the skies above, when the fountains of the resounding deep, waxed strong;
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan sa kawanangan ug sa dihang gibuhat niya ang mga tuboran sa kinahiladman.
29 When he fixed for the sea its bound, that, the waters, should not go beyond his bidding, when he decreed the foundations of the earth: —
Atua ako sa dihang gibuhat niya ang utlanan alang sa dagat, aron nga ang katubigan dili malapas kung diin kini niya gimandoan, ug sa dihang gimandoan niya kung asa mahimutang ang mga patukoranan sa kalibotan.
30 Then became I beside him, a firm and sure worker, then became I filled with delight, day by day, exulting before him on every occasion;
Anaa ako sa iyang kiliran, ingon nga hanas nga magbubuhat, ug ako ang iyang kalipay sa matag adlaw, kanunay nga nagmalipayon uban kaniya.
31 Exulting in the fruitful land of his earth, Yea, my fulness of delight, was with the sons of men.
Nagmalipayon ako sa tibuok niyang kalibotan ug ang akong kalipay anaa sa mga anak sa katawhan.
32 Now, therefore, ye sons, hearken to me, for how happy are they who, to my ways, pay regard!
Ug karon, akong mga anak, paminaw kanako, kay magmalipayon kadtong nagtipig sa akong mga dalan.
33 Hear ye correction, and be wise, and do not neglect.
Paminawa ang akong mga pagpanudlo ug pagmanggialamon; ayaw kini isalikway.
34 How happy the man that doth hearken to me, —keeping guard at my doors, day by day, watching at the posts of my gates;
Ang tawo nga maminaw kanako magmalipayon— nagabantay sa akong mga ganghaan sa matag adlaw, nagapaabot kanako sa kilid sa mga pultahan sa akong puluy-anan.
35 For, he that findeth me, findeth life, and hath obtained favour from Yahweh;
Kay si bisan kinsa nga nakakaplag kanako, makakaplag sa kinabuhi, ug iyang nakaplagan ang pabor ni Yahweh.
36 But, he that misseth me, wrongeth his own soul, all who hate me, love death.
Apan siya nga mapakyas sa pagpangita kanako, nagdaot sa iyang kaugalingon; ang tanan nga nagdumot kanako nahigugma sa kamatayon.”
