Proverbs 3
1 My son, mine instruction, do not thou forget, and, my commandment, let thy heart observe;
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 For, length of days and years of life, and blessedness, shall they add to thee.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Lovingkindness and faithfulness, let them not forsake thee, —bind them, upon thy neck, write them upon the tablet of thy heart:
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 So find thou favour and good repute, in the eyes of God and man.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Trust thou in Yahweh, with all thy heart, and, unto thine own understanding, do not lean:
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 In all thy ways, acknowledge him, and, he, will make straight thy paths.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Do not become wise in thine own eyes, revere Yahweh, and avoid evil:
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 Healing, shall it be to thy body, and refreshing, to thy bones.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honour thou Yahweh, with thy substance, and with the firstfruit of all thine increase;
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 So shall thy storehouses be filled with plenty, and, with new wine, shall thy vats overflow.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 The, chastening of Yahweh, my son, do not reject, nor loathe his rebuke;
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 For, whom Yahweh loveth, he correcteth, he causeth pain to the son in whom he delighteth.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 How happy the man who hath found wisdom, and the man who draweth forth understanding,
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 For better is her merchandise, than the merchandise of silver, yea, than gold, her increase;
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 More precious, is she, than corals, yea, none of thy delightful things, doth equal her:
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Length of days, is in her right hand, in her left, are riches and honour;
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways, are ways of pleasantness, and, all her paths, are peace;
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 A tree of life, is she, to them who secure her, —and, they who hold her fast, are every one to be pronounced happy.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 Yahweh, in wisdom, founded the earth, establishing the heavens with understanding;
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 By his knowledge, the resounding deeps were burst open, and, the skies, drop down dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, let them not depart from thine eyes, guard thou counsel, and purpose:
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 So shall they become life to thy soul, and an adorning to thy neck;
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Then, shalt thou walk securely in thy way, and, thy foot, shall not stumble;
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 When thou sittest down, thou shalt have no dread, yea thou shalt lie down, and sweet shall be thy sleep.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Be not thou afraid of sudden dread, nor of the desolation of the lawless, when it cometh.
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 For, Yahweh, will be in all thy ways, and will keep thy foot from the snare.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Withhold not good from them who ask it, when it is in power of thy hand to do it:
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Do not say to thy neighbour, Go and come again, and to-morrow I will give, when thou hast it by thee.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Devise not against thy neighbour an injury, seeing that, he, dwelleth securely by thee.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Contend not with a man without cause, if he hath dealt thee no wrong.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Do not thou envy the man of violence, neither choose thou any of his ways;
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For, an abomination to Yahweh, is the tortuous man, but, with the upright, he is intimate.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 The curse of Yahweh, is in the house of the lawless one, but, the home of the righteous, he blesseth.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 Though at scoffers he scoffeth, yet, to the humbled, he granteth favour.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 Honour, shall the wise inherit, —but, as for dullards, shame shall carry them away.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
