Proverbs 3
1 My son, mine instruction, do not thou forget, and, my commandment, let thy heart observe;
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 For, length of days and years of life, and blessedness, shall they add to thee.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Lovingkindness and faithfulness, let them not forsake thee, —bind them, upon thy neck, write them upon the tablet of thy heart:
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 So find thou favour and good repute, in the eyes of God and man.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Trust thou in Yahweh, with all thy heart, and, unto thine own understanding, do not lean:
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 In all thy ways, acknowledge him, and, he, will make straight thy paths.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Do not become wise in thine own eyes, revere Yahweh, and avoid evil:
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 Healing, shall it be to thy body, and refreshing, to thy bones.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Honour thou Yahweh, with thy substance, and with the firstfruit of all thine increase;
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 So shall thy storehouses be filled with plenty, and, with new wine, shall thy vats overflow.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 The, chastening of Yahweh, my son, do not reject, nor loathe his rebuke;
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 For, whom Yahweh loveth, he correcteth, he causeth pain to the son in whom he delighteth.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 How happy the man who hath found wisdom, and the man who draweth forth understanding,
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 For better is her merchandise, than the merchandise of silver, yea, than gold, her increase;
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 More precious, is she, than corals, yea, none of thy delightful things, doth equal her:
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 Length of days, is in her right hand, in her left, are riches and honour;
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 Her ways, are ways of pleasantness, and, all her paths, are peace;
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 A tree of life, is she, to them who secure her, —and, they who hold her fast, are every one to be pronounced happy.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 Yahweh, in wisdom, founded the earth, establishing the heavens with understanding;
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
20 By his knowledge, the resounding deeps were burst open, and, the skies, drop down dew.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 My son, let them not depart from thine eyes, guard thou counsel, and purpose:
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 So shall they become life to thy soul, and an adorning to thy neck;
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 Then, shalt thou walk securely in thy way, and, thy foot, shall not stumble;
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 When thou sittest down, thou shalt have no dread, yea thou shalt lie down, and sweet shall be thy sleep.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 Be not thou afraid of sudden dread, nor of the desolation of the lawless, when it cometh.
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 For, Yahweh, will be in all thy ways, and will keep thy foot from the snare.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Withhold not good from them who ask it, when it is in power of thy hand to do it:
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Do not say to thy neighbour, Go and come again, and to-morrow I will give, when thou hast it by thee.
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Devise not against thy neighbour an injury, seeing that, he, dwelleth securely by thee.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Contend not with a man without cause, if he hath dealt thee no wrong.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Do not thou envy the man of violence, neither choose thou any of his ways;
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 For, an abomination to Yahweh, is the tortuous man, but, with the upright, he is intimate.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 The curse of Yahweh, is in the house of the lawless one, but, the home of the righteous, he blesseth.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 Though at scoffers he scoffeth, yet, to the humbled, he granteth favour.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 Honour, shall the wise inherit, —but, as for dullards, shame shall carry them away.
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
