Proverbs 3

1 My son, mine instruction, do not thou forget, and, my commandment, let thy heart observe;

پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

2 For, length of days and years of life, and blessedness, shall they add to thee.

3 Lovingkindness and faithfulness, let them not forsake thee, —bind them, upon thy neck, write them upon the tablet of thy heart:

محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

4 So find thou favour and good repute, in the eyes of God and man.

اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

5 Trust thou in Yahweh, with all thy heart, and, unto thine own understanding, do not lean:

با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

6 In all thy ways, acknowledge him, and, he, will make straight thy paths.

در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

7 Do not become wise in thine own eyes, revere Yahweh, and avoid evil:

به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

8 Healing, shall it be to thy body, and refreshing, to thy bones.

و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

9 Honour thou Yahweh, with thy substance, and with the firstfruit of all thine increase;

از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

10 So shall thy storehouses be filled with plenty, and, with new wine, shall thy vats overflow.

آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

11 The, chastening of Yahweh, my son, do not reject, nor loathe his rebuke;

پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

12 For, whom Yahweh loveth, he correcteth, he causeth pain to the son in whom he delighteth.

زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

13 How happy the man who hath found wisdom, and the man who draweth forth understanding,

خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

14 For better is her merchandise, than the merchandise of silver, yea, than gold, her increase;

زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

15 More precious, is she, than corals, yea, none of thy delightful things, doth equal her:

ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

16 Length of days, is in her right hand, in her left, are riches and honour;

حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

17 Her ways, are ways of pleasantness, and, all her paths, are peace;

حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

18 A tree of life, is she, to them who secure her, —and, they who hold her fast, are every one to be pronounced happy.

خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

19 Yahweh, in wisdom, founded the earth, establishing the heavens with understanding;

خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

20 By his knowledge, the resounding deeps were burst open, and, the skies, drop down dew.

به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

21 My son, let them not depart from thine eyes, guard thou counsel, and purpose:

پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

22 So shall they become life to thy soul, and an adorning to thy neck;

زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

23 Then, shalt thou walk securely in thy way, and, thy foot, shall not stumble;

و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

24 When thou sittest down, thou shalt have no dread, yea thou shalt lie down, and sweet shall be thy sleep.

با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

25 Be not thou afraid of sudden dread, nor of the desolation of the lawless, when it cometh.

از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

26 For, Yahweh, will be in all thy ways, and will keep thy foot from the snare.

زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

27 Withhold not good from them who ask it, when it is in power of thy hand to do it:

اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

28 Do not say to thy neighbour, Go and come again, and to-morrow I will give, when thou hast it by thee.

هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

29 Devise not against thy neighbour an injury, seeing that, he, dwelleth securely by thee.

علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

30 Contend not with a man without cause, if he hath dealt thee no wrong.

با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

31 Do not thou envy the man of violence, neither choose thou any of his ways;

به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

32 For, an abomination to Yahweh, is the tortuous man, but, with the upright, he is intimate.

زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

33 The curse of Yahweh, is in the house of the lawless one, but, the home of the righteous, he blesseth.

لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

34 Though at scoffers he scoffeth, yet, to the humbled, he granteth favour.

خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

35 Honour, shall the wise inherit, —but, as for dullards, shame shall carry them away.

دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.