Proverbs 24

1 Be not thou envious of wicked men, neither crave to be with them;

۱ بر مردان شریر حسد مبر، و آرزو مدارتا با ایشان معاشرت نمایی،

2 For, violence, their heart muttereth, and, mischief, their lips do speak.

۲ زیرا که دل ایشان در ظلم تفکر می‌کند ولبهای ایشان درباره مشقت تکلم می‌نماید.

3 In wisdom, is a house builded, and, in understanding, is it established;

۳ خانه به حکمت بنا می‌شود، و با فطانت استوار می‌گردد،

4 And, in knowledge, chambers are filled, with all acquisitions, costly and fair.

۴ و به معرفت اطاقها پر می‌شود، از هر گونه اموال گرانبها و نفایس.

5 A wise man, is mighty, and, a man of knowledge, becometh alert in vigour.

۵ مرد حکیم در قدرت می‌ماند، و صاحب معرفت در توانایی ترقی می‌کند،

6 Surely, with concerted measures, shalt thou make for thyself war, and, success, lieth in the greatness of the counsellor.

۶ زیرا که با حسن تدبیر باید جنگ بکنی، و ازکثرت مشورت دهندگان نصرت است.

7 Unattainable to a foolish man, are the dictates of wisdom, in the gate, he openeth not his mouth.

۷ حکمت برای احمق زیاده بلند است، دهان خود را در دربار باز نمی کند.

8 He that deviseth to do mischief, him, shall men call, a master of plots.

۸ هر‌که برای بدی تفکر می‌کند، او را فتنه انگیزمی گویند.

9 The purpose of folly, is sin, and, an abomination to mankind, is a buffoon.

۹ فکر احمقان گناه است، و استهزاکننده نزد آدمیان مکروه است.

10 Thou hast been slothful in the day of straitness, Strait, is thy strength.

۱۰ اگر در روز تنگی سستی نمایی، قوت توتنگ می‌شود.

11 Deliver thou such as are being led forth to death, and, them who are tottering to slaughter, oh that thou wouldst hold back!

۱۱ آنانی را که برای موت برده شوند خلاص کن، و از رهانیدن آنانی که برای قتل مهیااندکوتاهی منما.

12 Though thou say, Lo! we knew not this, Shall not, he that proveth hearts, himself, discern? And, he that formeth thy soul, himself, know? and bring back to a son of earth according to his deed?

۱۲ اگر گویی که این را ندانستیم، آیا آزماینده دلها نمی فهمد؟ و حافظ جان تو نمی داند؟ و به هرکس برحسب اعمالش مکافات نخواهد داد؟

13 My son, eat thou honey, because it is good, —and droppings from the comb [because they are] sweet to thy palate:

۱۳ ‌ای پسر من عسل را بخور زیرا که خوب است، و‌شان عسل را چونکه به کامت شیرین است.

14 Thus, take knowledge of wisdom, for thine own soul; If thou find it, then there is a future, and, thine expectation, shall not be cut off.

۱۴ همچنین حکمت را برای جان خود بیاموز، اگر آن را بیابی آنگاه اجرت خواهد بود، و امید تومنقطع نخواهد شد.

15 Do not lie in wait, thou lawless man, against the home of the righteous, —neither destroy thou his place of rest;

۱۵ ‌ای شریر برای منزل مرد عادل در کمین مباش، و آرامگاه او را خراب مکن،

16 For, seven times, may the righteous fall and yet arise, but, lawless men, shall stumble into calamity.

۱۶ زیرا مرد عادل اگر‌چه هفت مرتبه بیفتدخواهد برخاست، اما شریران در بلا خواهندافتاد.

17 When thine enemy falleth, do not thou rejoice, and, when he stumbleth, let not thy heart exult:

۱۷ چون دشمنت بیفتد شادی مکن، و چون بلغزد دلت وجد ننماید،

18 Lest Yahweh see it, and it be wicked in his eyes, and he turn away from him his anger.

۱۸ مبادا خداوند این را ببیند و در نظرش ناپسند آید، و غضب خود را از او برگرداند.

19 Burn not with vexation against evil doers, be not envious of lawless men;

۱۹ خویشتن را به‌سبب بدکاران رنجیده مساز، و بر شریران حسد مبر،

20 For there shall be no future for the wicked, The lamp of the lawless, shall go out.

۲۰ زیرا که به جهت بدکاران اجر نخواهد بود، و چراغ شریران خاموش خواهد گردید.

21 Revere thou Yahweh, my son, and the king, and, with the fickle, have thou no fellowship;

۲۱ ‌ای پسر من از خداوند و پادشاه بترس، و بامفسدان معاشرت منما،

22 For, suddenly, shall arise their calamity; and, the misfortune of their years, who knoweth?

۲۲ زیرا که مصیبت ایشان ناگهان خواهدبرخاست، و عاقبت سالهای ایشان را کیست که بداند؟

23 These things also, concern the wise, To take note of faces in judgment, is not good.

۲۳ اینها نیز از (سخنان ) حکیمان است طرفداری در داوری نیکو نیست.

24 He that saith to the lawless man, Righteous, thou art, peoples shall denounce him, populations shall curse him;

۲۴ کسی‌که به شریر بگوید تو عادل هستی، امت‌ها او را لعنت خواهند کرد و طوایف از اونفرت خواهند نمود.

25 But, to reprovers, one should be pleasant, and, upon them, should come an excellent blessing:

۲۵ اما برای آنانی که او را توبیخ نمایندشادمانی خواهد بود، و برکت نیکو به ایشان خواهد رسید.

26 Lips, should one kiss with one who answereth in right words.

۲۶ آنکه به کلام راست جواب گوید لبها رامی بوسد.

27 Prepare, in the open, thy work, and make ready, in the field, for thyself, Afterwards, shalt thou build thy house.

۲۷ کار خود را در خارج آراسته کن، و آن را درملک مهیا ساز، و بعد از آن خانه خویش را بنا نما.

28 Do not become a needless witness against thy neighbour, so mightest thou open too wide thy lips:

۲۸ بر همسایه خود بی‌جهت شهادت مده، و بالبهای خود فریب مده،

29 Do not say—According to what he hath done to me, so, will I do to him, I will repay every one according to his work.

۲۹ و مگو به طوری که او به من عمل کرد من نیزبا وی عمل خواهم نمود، و مرد را بر‌حسب اعمالش پاداش خواهم داد.

30 By the field of the sluggard, I passed, and by the vineyard of a man lacking sense;

۳۰ از مزرعه مرد کاهل، و از تاکستان شخص ناقص العقل گذشتم.

31 And lo! there had come up all over it—thorns, there had covered the face thereof—thistles, and, the stone fence thereof, had been thrown down.

۳۱ و اینک بر تمامی آن خارها می‌رویید، وخس تمامی روی آن را می‌پوشانید، و دیوارسنگیش خراب شده بود،

32 So I observed it, for myself, I applied my heart, I looked—I accepted correction:

۳۲ پس من نگریسته متفکر شدم، ملاحظه کردم و ادب آموختم.

33 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest:

۳۳ اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

34 So shall come in, as a highwayman, thy poverty, and, thy want, as one armed with a shield.

۳۴ پس فقر تو مثل راهزن بر تو خواهد آمد، ونیازمندی تو مانند مرد مسلح.