Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, thou shalt consider well, what is before thee;
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 And shalt put a knife to thy throat, if, of great appetite, thou art:
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Do not crave his dainties, for, the same, are deceitful food.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Do not toil to get wealth, of thine own understanding, forbear:
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Wilt thou let thine eye fly thereupon, when it is nothing? for it will, surely make, itself wings, Like an eagle, will it wing its way across the heavens.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Do not eat the food of him that hath a begrudging eye, neither crave thou his dainties;
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 For, just as he hath thought in his own mind, so, he is: Eat and drink! he may say to thee, but, his heart, is not with thee.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 As for thy morsel thou hast eaten, thou shalt vomit it, so shalt thou waste thy things so sweet.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 In the ears of a dullard, do not speak, for he will despise the good sense of thy words.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Do not move back the ancient boundary, and, into the fields of the fatherless, do not enter;
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 For, their near of kin, is strong, he, will plead their cause with thee.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Bring, to correction, thy heart, and thine ears, to the sayings of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Do not withhold, from a child, correction, When thou smitest him with the rod, he shall not die:
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son! if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 So shall my reins exult, when thy lips speak the things that are right.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Let not thy heart be envious of sinners, only of the reverence of Yahweh, all day long;
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 For surely there is a future, and, thine expectation, shall not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Hear, thou, my son, and be wise, and lead forward, in duty, thy heart.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Do not be among them who tipple with wine, —among them who are gluttons;
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 For, the tippler and the glutton, shall come to poverty, and, rags, shall Slumber put on!
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Hearken to thy father here, who begat thee, and despise not, when she is old, thy mother.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Truth, buy thou, but do not sell, wisdom, and correction, and understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 Greatly shall exult, the father of a righteous man, and, he that begetteth a wise son, shall rejoice in him:
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Rejoice shall thy father and thy mother, yea she, shall exult, who bare thee.
26 Oh give, my son, thy mind unto me, and let, thine eyes, observe, my ways;
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For, a deep chasm, is the unchaste woman, and, a narrow pit, the female unknown;
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 Yea, she, as for prey, lieth in wait, and, the treacherous among mankind, she causeth to abound.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who hath woe? Who hath outcry of pain? Who hath contentions? Who hath complaining? Who hath needless wounds? Who hath dullness of eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 They who tarry over wine, they who go in to search for mixed wine.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Do not look on wine when it becometh red, when it giveth in the cup its sparkle, glideth down smoothly.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 Its after effect, is that, like a serpent, it biteth, and, like a viper, it doth sting.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Thine eyes, will see strange women, and, thy heart, will speak perverse things:
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 So shalt thou become, as one lying down in the heart of the sea, —or as one lying down on the top of the mastgear:
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 They smote me—I felt no pain, They struck me down—I noticed it not, —When shall I wake up? I will go on, I will seek it, again!
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
