Proverbs 20
1 Wine is, a scoffer, and strong drink, a brawler, every one therefore who erreth therein, is unwise.
Ti arak ket kasla mananglalais ken ti naingel a mainom ket kasla makaringgor; saan a nasirib ti siasinoman nga iyaw-awan ti arak.
2 The growl as of a young lion, is the dread inspired by a king, he that provoketh him, endangereth his own life.
Ti panagbuteng iti ari ket kasla panagbuteng iti agngerngernger nga urbon a leon; ti mangpaunget kenkuana ket mapukawna ti biagna.
3 Honour, hath the man who sitteth away from strife, but, any fool, may break through.
Pakaidayawan ti siasinoman ti mangliklik iti riri, ngem makibiang ti maag iti panagsinnuppiat.
4 By reason of the autumn, a sluggard will not plough, therefore shall he beg in harvest, and there be nothing.
Saan nga agarado ti maysa a sadut a tao iti tiempo a masapulen nga agmula; agbirokto isuna iti maapit iti tiempo ti panagaapit ngem awanto ti maapitna.
5 Deep water, is counsel in a man’s heart, but, a man of understanding, will draw it out.
Dagiti panggep nga adda iti puso ti maysa a tao ket kasla adalem a danum, ngem addanto mannakaawat a tao a mangparuar kadagitoy.
6 A kind man one may call, a great man, —but, a faithful man, who can find?
Adu a tao ti mangibagbaga a napudnoda, ngem adda aya met masarakam a tao a napudno?
7 As for a righteous man, walking in his integrity, how happy are his children after him!
Ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ket agbibiag iti kinapudnona, ken naragsak dagiti annakna a sumarsaruno kenkuana.
8 A king sitting on the throne of judgment, scattereth, with his eyes, all wrong.
Ti ari nga agtugtugaw iti tronona a mangar-aramid kadagiti pagrebbengan ti maysa nga ukom ket arigna a tataepanna babaen kadagiti matana dagiti amin a dakes nga adda iti sangoananna.
9 Who can say, I have cleansed my heart, I am pure from my sin?
Siasino ti makaibaga a, “Pinagtalinaedko a nadalus ti pusok; nawayawayaanak manipud iti basol”?
10 Divers weights, and divers measures, an abomination to Yahweh, are they, both.
Kagurgura ni Yahweh ti panangbaliw iti umno a timbang kasta met ti nakaor a rukod.
11 Even, by his doings, doth a youth make himself known, whether, pure and upright, be his work.
Uray ti agtutubo ket mabalin a maammoan ti kababalinna babaen kadagiti tignayna, mabalin a maammoan no nadalus wenno nalinteg ti aramidna.
12 The hearing ear, and the seeing eye, Yahweh hath made them, both.
Dagiti lapayag a makangngeg ken dagiti mata a makakita-agpada nga inaramid ni Yahweh dagitoy.
13 Do not love sleep, lest thou come to poverty, open thine eyes, be satisfied with bread.
Saanmo nga ayaten ti pannaturog di la ket ta agbalinka a nakurapay; lukatam dagiti matam ket maaddaanka iti nawadwad a makan.
14 Bad! bad! saith the buyer, but, going his way, then, he boasteth.
“Nagngina metten!” kuna ti gumatang, ngem inton makapanawen isuna ket agpaspasindayagen.
15 There are gold, and an abundance of corals, but, precious jewels, are the lips of knowledge.
Adda balitok ken adu ti agkakangina a batbato, ngem maiyarig a napateg nga alahas dagiti nasirib a sasao.
16 Take his garment who is pledge for a stranger, —then, for a woman unknown, accept him as surety.
Alaem ti pagan-anay no ti makinkukua iti pagan-anay ket pinatalgedanna ti kuarta nga inutang ti maysa a saanna nga am-ammo, ken pagbalinem nga isuna ti agbalin a pammatalged no patalgedanna dagiti mannakikamalala.
17 Sweet to a man, may be the bread of falsehood, but, afterward, shall his mouth be filled with gravel.
Nasam-it ti raman ti tinapay a naala babaen iti panangallilaw, ngem kalpasan dayta, mapnonto iti darat ti ngiwat ti nangan.
18 Plans—by counsel, shalt thou establish, and, with concerted measures, make thou war.
Dagiti plano ket maar-aramid babaen iti balakad, ken sakanto laeng makigubat no adda nasirib a naibalakad kenka.
19 A revealer of secrets, is one who goeth about talebearing, therefore, with him who openeth his lips, shalt thou not have fellowship.
Ti managtsismis ket agibutaktak kadagiti palimed, ket isu a saanka a rumbeng a makikadua kadagiti tattao a nasao unay.
20 Whoso revileth his father or his mother, his lamp shall be put out in deep darkness.
No ilunlunod ti maysa a tao ti ama wenno ti inana, maiddepto ti pagsilawanna iti tengnga ti kasipngetan.
21 An inheritance hastily gotten at the beginning, the latter end thereof, shall not bring blessing.
Ti tawid a nalaka a makagun-od iti damo ket bassitto laeng ti nasayaat maaramidanna iti udina.
22 Do not say, I will requite wrong! Wait thou for Yahweh that he may save thee.
Saanmo nga ibaga a, “Balsenkanto iti daytoy a nagbiddutam kaniak!” Urayem a ni Yahweh ti mangispal kenka.
23 An abomination to Yahweh, are divers weights, and, deceptive balances, are not good.
Kagurgura ni Yahweh dagiti nakaor a panangtimbang, ken saan a nasayaat dagiti nakusit a pagtimbangan.
24 From Yahweh, are a man’s steps, a son of earth, then—how can he discern his way?
Iturturong ni Yahweh dagiti addang ti maysa a tao; kasanona koma ngay ngarud a maawatan dagiti pasamak iti biagna?
25 It is a snare to a man, that he should rashly cry Holy! and, after making vows, to reflect!
Maiyarig a maysa a silo para iti maysa a tao ti panaggaganatna a mangibaga a, “Nasantoan daytoy a banag,” sana rugian a panunoten ti maipapan iti kayat a sawen dayta a banag kalpasan laeng iti panagsapatana.
26 A wise king, winnoweth out the lawless, when he hath turned over them the wheel.
Itataep ti masirib nga ari dagiti nadangkes, sana padalanan dagitoy iti pagir-irik.
27 The lamp of Yahweh, is the spirit of a son of earth, searching all the chambers of the inner man.
Ti espiritu ti maysa a tao ket maiyarig a pagsilawan nga inted ni Yahweh, a mangsukimat kadagiti amin a paset iti kaungganna.
28 Lovingkindness and faithfulness, will guard a king, —therefore should he support, with lovingkindness, his throne.
Ti kinapudno iti tulag ken kinamatalek ti mangsaluad iti ari; ayat ti mangpatalinaed iti tronona.
29 The beauty of young men, is their strength, and, the ornament of old men, a hoary head.
Ti pakaidayawan dagiti agtutubo a lallaki ket ti pigsada, ken ti dayag dagiti natataengan a tattao ket ti ubanda.
30 Blows that cut in, cleanse away wickedness, and, smitings, [enter] the chambers of the inner man.
Dagiti dunor ti mangdalus iti kinadakes, ken dagiti saplit ti mangdalus iti kaunggan ti maysa a tao.
