Proverbs 16
1 To man, belong the preparations of the heart, but, from Yahweh, cometh the answer of the tongue.
Ang mga laraw sa kasingkasing iya sa tawo; Apan ang tubag sa dila gikan kang Jehova.
2 All the ways of a man, [may be] pure in his own eyes, but, he that testeth spirits, is Yahweh.
Ang tanang mga dalan sa tawo mahinlo sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova nagatimbang sa mga espiritu.
3 Roll, upon Yahweh, thy doings, that thy plans, may be established.
Itugyan ang imong mga buhat ngadto kang Jehova, Ug ang imong mga tuyo mamalig-on.
4 Everything, hath Yahweh made for its own purpose, yea, even the lawless one, for the day of calamity.
Gihimo ni Jehova ang tanang butang alang sa iyang kaugalingong tuyo; Oo, bisan ang dautan alang sa adlaw nga dautan.
5 An abomination to Yahweh, is every one who is haughty in heart, hand to hand, he shall not be held innocent.
Ang tagsatagsa nga may pagkamapahitas-on sa kasingkasing maoy usa ka dulumtanan kang Jehova: Bisan pa ang kamot madugtong sa usa ka kamot, siya dili makagawas sa silot.
6 By lovingkindness and fidelity, shall iniquity be covered, and, in the revering of Yahweh, is a turning away from wrong.
Tungod sa kalooy ug sa kamatuoran ang kasal-anan may pagtabon-sa-sala; Ug tungod sa pagkahadlok kang Jehova ang mga tawo mobiya gikan sa dautan.
7 When, acceptable to Yahweh, are the ways of a man, even his enemies, doth he cause to make peace with him.
Kong ang mga dalan sa usa ka tawo makapahimuot kang Jehova, Iyang pagahimoon bisan ang iyang mga kaaway nga makigdaiton uban kaniya.
8 Better a little with righteousness, than large revenues, without justice.
Maayo pa ang diyutay uban ang pagkamatarung, Kay sa mga dagkung abut nga uban ang pagkadili-matarung.
9 A man’s heart, deviseth his way, but, Yahweh, directeth his steps.
Ang kasingkasing sa tawo magalalang sa iyang dalan; Apan si Jehova nagamando sa iyang mga lakang.
10 An oracle, is on the lips of a king, in giving sentence, his mouth must not be unfaithful.
Ang diosnong pagpahamtang sa silot anaa sa mga ngabil sa hari; Ang iyang baba dili magalapas diha sa paghukom.
11 The balance and scales of justice, belong to Yahweh, and, his handiwork, are all the weights of the bag.
Ang matarung nga bato ug mga timbangan iya man ni Jehova; Ang tanang mga gibug-aton sa sako maoy iyang buhat.
12 The abomination of kings, is to work lawlessness, for, by righteousness, is established a throne.
Maoy usa ka dulumtanan alang sa mga hari ang pagpanugyan ngadto sa kadautan; Tungod kay ang trono natukod pinaagi sa pagkamatarung.
13 The delight of kings, are lips of righteousness, —and, the words of uprightness, he loveth.
Ang matarung nga mga ngabil maoy kalipay sa mga hari; Ug sila nahagugma kaniya nga nagapamulong sa matarung.
14 The wrath of a king, [meaneth] messengers of death, but, a man who is wise, will appease it.
Ang kaligutgut sa usa ka hari maingon sa mga sinugo sa kamatayon; Apan ang tawo nga manggialamon magapalinaw niini.
15 In the light of a king’s countenance, is life, and, his good-pleasure, is like the cloud of harvest-rain.
Diha sa kahayag sa nawong sa hari anaa ang kinabuhi; Ug ang iyang kalooy maingon sa usa ka panganod sa ulan nga kinaulahian.
16 To acquire wisdom, how much better than gold! and, to get hold of understanding, more choice than silver!
Pagka-labing maayo ang pagbaton sa kaalam kay sa bulawan! Oo, ang pagbaton sa salabutan maayo pang pagapilion kay sa salapi.
17 The highway of the upright, is to avoid evil, He preserveth his soul, who guardeth his way.
Ang halapad-nga-dalan sa matarung mao ang pagbiya gikan sa dautan: Kadtong nagabantay sa iyang dalan nagaamping sa iyang kalag.
18 Before grievous injury, pride! and, before a fall, haughtiness of spirit!
Ang pagkagarboso magauna sa pagkalaglag, Ug ang mapahitas-ong espiritu magauna sa pagkahulog.
19 Better is lowliness of spirit, with the patient, than a portion of spoil, with the proud.
Maayo pa nga magmapainubsanon sa espiritu uban sa mga kabus, Kay sa pagpakigbahin sa inagaw uban sa mga mapahitas-on.
20 He that showeth discretion concerning a matter, shall find good, and, he that trusteth in Yahweh, how happy is he!
Kadtong nagamatngon sa pulong makakaplag ug maayo; Ug bisan kinsa nga nagasalig kang Jehova, malipayon siya.
21 The wise in heart, shall be called intelligent, and, sweetness of lips, increaseth persuasiveness.
Ang manggialamon sa kasingkasing pagatawgon nga buotan; Ug ang pagkatam-is sa mga ngabil nagadugang sa kahibalo.
22 A well-spring of life, is discretion to its owner, but, the correction of the foolish, is folly.
Ang salabutan maoy usa ka atabay nga tuburan sa kinabuhi niadtong nagabaton niini; Apan ang pagsaway sa mga buang mao ang ilong binuang.
23 The heart of the wise, giveth discretion to his mouth, and, upon his lips, increaseth persuasiveness.
Ang kasingkasing sa manggialamon nagapahamangno sa iyang baba, Ug nagadugang sa kinaadman sa iyang mga ngabil.
24 A comb of honey, are pleasant words, sweet to the taste and healing to the bone.
Ang makalilipay nga mga pulong ingon sa usa ka udlan sa dugos, Matam-is sa kalag ug makapalig-on sa mga bukog.
25 There is a way that enticeth a man, but, at the latter end thereof, are the ways of death.
Adunay usa ka dalan nga daw matarung alang sa tawo, Apan ang katapusan niana mao ang mga dalan sa kamatayon.
26 The appetite of the toiler, hath toiled for him, for his mouth, hath urged him on.
Ang kahinam sa usa ka tawo nga mamumuo nagabuhat alang kaniya; Kay niini ang iyang baba nagaaghat kaniya.
27 An abandoned man, diggeth up mischief, —and, upon his lips, as it were a fire is scorching.
Ang tawo nga walay kapuslanan nagalalang ug dautang buhat; Ug diha sa iyang mga ngabil adunay makasunog nga kalayo.
28 A perverse man, sendeth forth strife, and, a tattler, separateth intimate friends.
Ang tawo nga masukihon nagasabwag ug kabingkilan; Ug ang usa ka witwitan nagapabulag sa labing suod nga mga higala.
29 A ruthless man, enticeth his neighbour, and leadeth him in a way, not good.
Ang tawo nga malupigon nagaulogulog sa iyang isigkatawo, Ug nagatultol kaniya diha sa dalan nga dili maayo.
30 Closing his eyes, to devise perverse things, biting his lips, he hath plotted mischief.
Kadtong nagapiyong sa iyang mga mata, nagalalang sa mga butang nga sukwahi; Kadtong nagapanakmol sa iyang mga ngabil nagapahitabo sa dautan.
31 A crown of adorning, is a hoary head, in the way of righteousness, it should be found.
Ang ulo nga ubanon maoy purongpurong sa himaya; Kini igakita diha sa dalan sa pagkamatarung.
32 Better he that is slow to anger, than a hero, and he that ruleth his spirit, than he that captureth a city.
Kadtong mahinay sa kasuko labi pang maayo kay sa tawong gamhanan; Ug kadtong nagagahum sa iyang espiritu, kay niadtong nakaagaw sa usa ka ciudad.
33 Into the lap, is cast the lot, but, from Yahweh, is its every decision.
Ang pagpapalad gihulog diha sa sabakan; Apan ang tibook pagpahinabo niana iya kang Jehova.
