Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon, son of David, King of Israel:
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 For the knowledge of wisdom and correction, for discerning the sayings of intelligence;
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 For receiving the correction of prudence, righteousness and justice, and equity;
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 For giving To the simple shrewdness, To the young man, knowledge and discretion.
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 A wise man, will hear, and will increase learning, and a, discreet man, wise counsels, will acquire,
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 By gaining discernment of proverb, and satire, the words of the wise, and their dark sayings.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The reverence of Yahweh, is the beginning of knowledge, Wisdom and correction, the foolish have despised.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 Hear, my son, the correction of thy father, and do not reject the instruction of thy mother;
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For, a wreath of beauty, shall they be to thy head, and chains of ornament, to thy neck.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 My son, if sinners entice thee, do not consent.
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they say—Come with us, —Let us lie in wait for blood, Let us watch in secret for him who is needlessly innocent;
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 Let us engulf them, like hades, alive, While in health, like them who are going down to the pit; (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 All costly substance, shall we find, We shall fill our houses with spoil;
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 Thy lot, shalt thou cast into our midst, One purse, shall there be, for us all.
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 My son, do not walk in the way with them, Withhold thy foot from their path.
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 For, their feet, to mischief, do run, and haste to the shedding of blood.
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 Surely, in vain, is spread the net, in the sight of aught that hath wings!
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 Yet, they, for their own blood, lie in wait, They watch in secret for their own life.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 Such are the ways of every one that graspeth with greed, The life of the owners thereof, it taketh away!
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom, in the open place, soundeth forth, in the broadways, she raiseth her voice;
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 At the head of bustling streets, she crieth aloud, —at the openings of the gates in the city—her sayings, she doth utter: —
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 How long, ye simple ones, will ye love simplicity? and, scoffers, in scoffing, delight them? and, dullards, hate knowledge?
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 Will ye turn, at my reproof? Lo! I will pour out to you my spirit, I will make known my words to you.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Because I called, and ye refused, I stretched out my hand, and no one regarded;
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 But ye dismissed all my counsel, and, to my rebuke, would not yield,
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 I also, at your calamity, will laugh, I will mock, when cometh your dread;
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 When cometh as a crashing your dread, and, your calamity, as a storm-wind, overtaketh, when there come upon you, distress and anguish.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 Then, will they call me, but I will not answer, they will seek me diligently, but shall not find me.
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 Because they hated knowledge, and, the reverence of Yahweh, did not choose;
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 Consented not to my counsel, disdained all my rebuke,
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and, with their own counsels, be filled.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For, the turning away of the simple, will slay them, —and, the carelessness of dullards, will destroy them.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 Whereas, he that hearkeneth unto me, shall dwell safely, and be at rest, without dread of misfortune.
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
