< Luke 1 >
1 Seeing, indeed, that, many, had taken in hand to re-arrange for themselves a narrative, concerning the facts which have been fully confirmed amongst us, —
Kalz o vezañ kemeret ar garg da skrivañ istor an traoù c'hoarvezet, hag anavezet mat evit bezañ gwir en hon touez,
2 according as they who from the beginning became eye-witnesses and attendants of the Word delivered them unto us,
hervez m'o deus degaset deomp ar re o deus o gwelet adalek ar penn-kentañ, hag a zo bet ministred ar Ger,
3 it seemed good, even to me, having closely traced from the outset all things accurately, to write unto thee, in order, most excellent Theophilus:
kredet em eus ivez, Teofil mat-meurbet, e tleen o skrivañ dit dre urzh, goude bezañ graet un enklask pizh warno holl, gant evezh,
4 that, as touching the matters which thou hadst been taught by word of mouth, thou mightest obtain full knowledge, of the certainty.
evit ma'c'h anavezi ar wirionez diwar-benn ar pezh a zo bet desket dit.
5 It came to pass, in the days of Herod, king of Judaea, that there was a certain priest, by name Zachariah, of the daily course of Abia; and that he had a wife of the daughters of Aaron, and, her name, was Elizabeth.
En amzer Herodez, roue Judea, e oa ur beleg anvet Zakaria, eus lignez Abia; e wreg a oa eus lignez Aaron, hag en em c'halve Elizabed.
6 Now they were both righteous before God, walking in all the commandments and righteous appointments of the Lord, blameless;
Reizh e oant o-daou dirak an Aotrou, hag e heulient holl gourc'hemennoù hag urzhioù an Aotrou, en un doare divlam.
7 and they had no child, inasmuch as Elizabeth was barren, and, both, had become, advanced in their days.
N'o devoa ket a vugale, rak Elizabed a oa gaonac'h, hag o-daou, e oant aet war an oad.
8 But it came to pass, as he was doing priestly service in the order of his daily course, before God,
Erruout a reas, evel ma rae Zakaria e garg a veleg dirak Doue, hervez urzh e dro,
9 according to the custom of his priesthood, it fell to his lot to offer incense, entering into the Temple of the Lord;
ma voe galvet dre ar sord, hervez giz ar velegiezh, da vont e-barzh templ an Aotrou, evit deviñ an ezañs.
10 and, all the throng of the people, was praying outside, at the hour of the incense offering.
An holl bobl a oa er-maez o pediñ, d'an eur ma teved an ezañs.
11 And there appeared unto him a messenger of the Lord, standing on the right hand of the altar of incense;
Neuze un ael eus an Aotrou en em ziskouezas dezhañ en e sav, en tu dehou da aoter an ezañs.
12 and Zachariah was troubled when he beheld, and, fear, fell upon him.
Zakaria, o welout anezhañ, a voe trubuilhet, hag ar spont a grogas ennañ.
13 But the messenger said unto him—Do not fear, Zachariah! Inasmuch as thy supplication hath been hearkened to, —and, thy wife Elizabeth, shall bring forth a son to thee, and thou shalt call his name, John;
Met an ael a lavaras dezhañ: Zakaria, na'z pez ket aon, rak da bedenn a zo bet selaouet, Elizabed a c'hano dit ur mab, hag e roi dezhañ an anv a Yann.
14 And there shall be joy to thee and exulting, and, many, over his birth, shall rejoice;
Bez' e vo evidout un abeg a joa hag a laouenidigezh, ha kalz en em laouenaio eus e c'hanedigezh.
15 For he shall be great before the Lord, and, wine and strong drink, in nowise may he drink, and, with Holy Spirit, shall he be filled, already, from his mother’s womb;
Rak bras e vo dirak an Aotrou; n'evo na gwin, nag evaj kreñv ebet, ha leuniet e vo eus ar Spered-Santel adalek kof e vamm;
16 And, many of the Sons of Israel, shall he turn towards the Lord their God;
distreiñ a raio kalz eus bugale Israel d'an Aotrou o Doue,
17 And, he, shall go before him, in the spirit and power of Elijah, —To turn the hearts of fathers unto children, and the unyielding, into the prudence of the righteous, and to prepare, for the Lord, a people made ready.
hag e valeo dirazañ e spered hag e nerzh Elia, evit treiñ kalonoù an tadoù ouzh ar vugale, hag ar re disentus ouzh furnez ar re reizh, evit aozañ d'an Aotrou ur bobl tuet mat.
18 And Zachariah said unto the messenger—Whereby, shall I know this? for, I, am, aged, and, my wife, advanced in her days.
Zakaria a lavaras d'an ael: A betra ec'h anavezin kement-se? Rak me a zo kozh, ha va gwreg a zo aet war an oad?
19 And the messenger, answering, said unto him—I, am Gabriel, —he that standeth near before God; and have been sent forth to speak unto thee, and to deliver the joyful message unto thee, as touching these things.
An ael a respontas dezhañ: Me eo Gabriel, an hini a chom dirak Doue; degaset on bet evit komz ouzhit ha disklêriañ dit ar c'heloù mat-mañ.
20 And lo! thou shalt be silent, and not able to speak until the day when these things shall come to pass; because thou didst not believe in my words, —the which shall be fulfilled for their season.
Ha setu, te a ya da vezañ mut, ha ne c'helli ken komz, betek an deiz ma c'hoarvezo an traoù-mañ, abalamour ne'c'h eus ket kredet da'm c'homzoù, hag a erruo en o amzer.
21 And the people were expecting Zachariah, and began to marvel that he should tarry in the Temple;
Koulskoude, ar bobl a c'hortoze Zakaria, hag a oa souezhet ma talee en templ.
22 and when he came forth he was not able to speak unto them, and they perceived that, a vision, he had seen in the Temple, —and, he, continued making signs unto them, and remained dumb.
Pa voe deuet er-maez, ne c'helle ket komz outo, hag ec'h anavezjont en devoa bet ur welidigezh en templ, rak dre sinoù en roe da gompren dezho; hag e chomas mut.
23 And it came to pass, when the days of his public ministration were fulfilled, that he departed unto his house.
Pa voe echuet deizioù e garg, ez eas d'e di.
24 And, after these days, Elizabeth his wife conceived, and she disguised herself five months, saying—
Un nebeut amzer goude, Elizabed, e wreg, en em gavas dougerez, hag en em guzhas e-pad pemp miz, o lavarout:
25 Thus, for me, hath the Lord wrought, —in the days in which he looked upon me, to take away my reproach among men.
Evel-se eo, en deus graet an Aotrou em c'heñver en deizioù-mañ, m'en deus sellet ouzhin, evit lemel an dismegañs a oa warnon dirak an dud.
26 Now, in the sixth month, was the messenger Gabriel sent forth from God, into a city of Galilee, the name of which was Nazareth, —
Er c'hwec'hvet miz, Doue a gasas an ael Gabriel en ur gêr a C'halilea galvet Nazared,
27 unto a virgin, betrothed to a man whose name was Joseph, of the house of David; and, the name of the virgin, was, Mary;
d'ur werc'hez a zlee dimeziñ d'un den anvet Jozef, eus tiegezh David; ar werc'hez-se a oa anvet Mari.
28 and entering in unto her, he said—Joy to thee, favoured one! The Lord, be with thee!
An ael, o vezañ aet el lec'h ma oa, a lavaras dezhi: Da saludiñ a ran, te a zo bet resevet en gras, an Aotrou a zo ganit. [Benniget out e-touez ar gwragez.]
29 And, she, at the word, was greatly troubled, and began to deliberate, of what kind, this salutation, might be.
O vezañ gwelet an ael, e voe trubuilhet gant e gomzoù, hag e soñje enni ec'h-unan petra a c'helle ar salud-se bezañ.
30 And the messenger said unto her—Do not fear, Mary, for thou hast found favour with God, —
Neuze an ael a lavaras dezhi: Mari, na'z pez ket aon, rak kavet ec'h eus gras dirak Doue.
31 And lo! thou shalt conceive in thy womb, and bring forth a son, and shalt call his name, Jesus:
Setu, te a vo dougerez, hag e c'hani ur mab, hag e c'halvi e anv Jezuz.
32 the same, shall be great, and, Son of the Most High, shall be called, and the Lord God, will give unto him, the throne of David his father, —
Bras e vo, hag e vo galvet mab an Uhelañ-Meurbet, hag an Aotrou Doue a roio dezhañ tron David e dad.
33 And he shall reign over the house of Jacob, unto the ages, and, of his kingdom, there shall be, no end. (aiōn )
Ren a raio da virviken war diegezh Jakob, hag e ren n'en devo ken a fin. (aiōn )
34 But Mary said unto the messenger—How, shall this thing be, seeing that, a man, I know not?
Neuze Mari a lavaras d'an ael: Penaos e c'hoarvezo kement-se, pa n'anavezan gwaz ebet?
35 And answering, the messenger said unto her—The Holy Spirit, shall come upon thee, and, the power of the Most High, shall overshadow thee; wherefore, even that which is to be born, Holy, shall be called, Son of God.
An ael a respontas dezhi: Ar Spered-Santel a zeuio warnout, ha galloud an Uhelañ-Meurbet a c'holoio ac'hanout gant e skeud; dre-se ar bugel santel a vo ganet ac'hanout a vo galvet Mab Doue.
36 And lo! Elizabeth thy kinswoman, even she, hath conceived a son in, her old-age; —and, this month, is, the sixth, to her, the so-called barren one;
Ha setu, Elizabed da geniterv a zoug ivez ur mab en he c'hozhni, hag hemañ eo ar c'hwec'hvet miz eus an hini a oa galvet gaonac'h.
37 Because no declaration from God, shall be void of power.
Rak n'eus netra dibosupl da Zoue.
38 And Mary said—Lo! the handmaid of the Lord! Might it come to pass unto me, according to thy declaration. And the messenger departed from her.
Ha Mari a lavaras: Setu servijerez an Aotrou, ra vo graet din hervez da gomz. Hag an ael a bellaas diouti.
39 And Mary, arising, in these days, journeyed into the hill country with haste, into a city of Judah, —
Neuze Mari a savas, hag a yeas buan da vro ar menezioù, en ur gêr eus Bro-Juda,
40 and entered into the house of Zachariah, and saluted Elizabeth.
hag, o vezañ aet e ti Zakaria, e saludas Elizabed.
41 And it came to pass that, as Elizabeth heard the salutation of Mary, the babe leapt in her womb, and Elizabeth was filled with Holy Spirit, —
Kerkent ha ma klevas Elizabed Salud Mari, ar bugel bihan a dridas en he c'hof; hag Elizabed a voe leuniet eus ar Spered-Santel.
42 and lifted up her voice with loud exclamation, and said—Blessed, art thou among women, and, blessed, is the fruit of thy womb;
Hag o sevel he mouezh, e krias: Te a zo benniget e-touez ar gwragez, ha benniget eo frouezh da gof.
43 And, whence, to me is, this, That the mother of my Lord should come, unto me?
A-belec'h e teu kement-mañ din, ma teu mamm va Aotrou etrezek ennon?
44 For lo! as the sound of thy salutation came into mine ears, the babe in my womb, leapt in exultation.
Rak mouezh da salud n'he deus ket kentoc'h skoet va divskouarn, m'en deus ar bugel bihan tridet gant levenez em c'hof.
45 And, happy, is she who hath believed, that there shall be a perfecting of the things which have been spoken to her from the Lord!
Eürus eo an hini he deus kredet, rak graet e vo an traoù a zo bet lavaret dezhi a-berzh an Aotrou.
46 And Mary said—My soul doth magnify the Lord,
Neuze Mari a lavaras: Va ene a veul an Aotrou,
47 And my spirit hath exulted upon God my saviour;
ha va spered en em laouena e Doue va Salver,
48 Because he hath looked upon the humbling of his handmaid; for lo! from the present time, all the generations, will pronounce me happy.
abalamour m'en deus sellet ouzh izelded e servijerez. Ha setu, diwar vremañ, e vin galvet eürus gant an holl rummadoù,
49 Because he that is mighty hath done for me great things, and, holy, is his name;
rak an Holl-C'halloudek en deus graet traoù bras din; e anv a zo santel,
50 And his mercy is unto generations and generations, to them who revere him;
hag e drugarez en em astenn a oad en oad war ar re a zouj anezhañ.
51 He hath wrought strength with his arm, He hath scattered men arrogant in the intention of their heart;
Diskouezet en deus nerzh e vrec'h; stlabezet en deus ar soñjezonoù a rae ar re lorc'hus en o c'halon.
52 He hath deposed potentates from thrones, and uplifted the lowly;
Didronet en deus ar re c'halloudek, ha savet en deus ar re vihan.
53 The hungry, hath he filled with good things, and, the wealthy, hath he sent empty away;
Leuniet en deus a vadoù a re o devoa naon, ha kaset en deus kuit ar re binvidik er goullo.
54 He hath laid hold of Israel his servant, to be mindful of mercies:
Sikouret en deus Israel e servijer, o kaout soñj eus e drugarez,
55 According as he spake unto our fathers, —To Abraham, and to his seed, —Unto times age-abiding. (aiōn )
evel m'en devoa e lavaret d'hon tadoù, da Abraham ha d'e lignez da viken. (aiōn )
56 And Mary abode with her about three months, and returned unto her house.
Mari a chomas gant Elizabed war-dro tri miz; neuze e tistroas d'he zi.
57 And, to Elizabeth, was the time fulfilled, that she should be bringing forth, —and she gave birth to a son.
Neuze, amzer Elizabed o vezañ deuet, e c'hanas ur mab.
58 And her neighbours and kinsfolk heard, that the Lord had magnified his mercy with her, and they were rejoicing with her.
He amezeien hag he c'herent, o vezañ anavezet penaos en devoa an Aotrou diskouezet e drugarez en he c'heñver, en em laouenajont ganti.
59 And it came to pass, on the eighth day, that they came to circumcise the child, and were calling it, after the name of its father, Zachariah.
O vezañ deuet an eizhvet deiz evit amdroc'hañ ar bugel, e c'halvjont anezhañ Zakaria, eus anv e dad.
60 And his mother, answering, said—Nay! but he shall be called, John.
Met e vamm, o kemer ar gomz, a lavaras: Nann, met Yann e vo galvet.
61 And they said unto her—There is, no one from among thy kindred, who is called by this name!
Hag e lavarjont dezhi: N'eus den ez kerentiezh hag a zo galvet eus an anv-se.
62 And they began making signs unto his father, as to what he might be wishing it to be called.
Neuze e c'houlennjont dre sin ouzh e dad penaos e felle dezhañ e vije galvet.
63 And, asking for a small tablet, he wrote, saying—John, is his name! and they marvelled all.
Zakaria, o vezañ goulennet taolennoùigoù, a skrivas ar gerioù-mañ: Yann eo e anv. Hag an holl a voe souezhet.
64 And his mouth was opened instantly, and his tongue [loosed], and he began to speak, blessing, God.
Kerkent e c'henou a zigoras, e deod a ziereas, hag e komze en ur veuliñ Doue.
65 And fear came upon all the neighbours themselves; and, throughout all the hill-country of Judaea, were all these matters being much talked of;
O holl amezeien a voe leuniet a spont, hag an holl draoù-mañ en em vrude dre holl venezioù Judea.
66 and all who heard laid [them] up in their hearts, saying—What then shall his child be? for, even the hand of the Lord, was with him.
An holl re o c'hleve, o mire en o c'halon, hag e lavarent: Petra eta e vo ar bugel bihan-se? Ha dorn an Aotrou a oa warnañ.
67 And, Zachariah his father, was filled with Holy Spirit, and prophesied, saying: —
Neuze Zakaria e dad a voe leuniet eus ar Spered-Santel, hag e tiouganas, o lavarout:
68 Blessed, be the Lord, the God of Israel! Because he hath visited and wrought redemption for his people,
Benniget ra vo an Aotrou, Doue Israel, dre ma'z eo deuet da welout ha da zasprenañ e bobl,
69 And hath raised up a horn of salvation for us, In the house of David his servant:
hag abalamour m'en deus savet deomp ur Salver Galloudek e tiegezh David e servijer,
70 According as he hath spoken by mouth of his holy ancient prophets, — (aiōn )
evel m'en devoa lavaret dre c'henou e brofeded santel, abaoe penn-kentañ ar bed, (aiōn )
71 Of salvation from among our foes, and out of the hand of all them that hate us:
dre m'en deus hor saveteet a zaouarn hon enebourien, hag eus dorn an holl re a gasae ac'hanomp,
72 To perform mercy with our fathers, and to be mindful of his holy covenant, —
evit ober trugarez e-keñver hon tadoù, o kaout soñj eus e emglev santel,
73 The oath which he sware unto Abraham our father, To grant us,
eus al le en devoa graet da Abraham hon tad,
74 without fear, from the hand of enemies rescued, to be rendering divine service unto him,
penaos, o vezañ hon tennet eus dorn hon enebourien, e roje deomp da servijañ anezhañ hep aon,
75 in lovingkindness and righteousness before him, all our days.
er santelezh hag er reizhder dirazañ e-pad holl deizioù hor buhez.
76 And, even thou, child, prophet of the Most High, shalt be called, —for thou shall march on before the Lord, to prepare his ways,
Ha te, bugel bihan, ta a vo galvet profed an Uhelañ-Meurbet; rak te a gerzho dirak dremm an Aotrou, evit kempenn e hentoù,
77 Giving a knowledge of salvation unto his people, by a remission of their sins.
evit reiñ anaoudegezh ar silvidigezh d'e bobl dre pardon eus o fec'hedoù,
78 Because of the yearning compassion of the mercy of our God, wherein shall visit us a day-dawn from on high, —
dre garantez trugarezus hon Doue; drezi, ar sav-heol eus an nec'h en deus hor gwelet,
79 To shine on them who, in the darkness and shade of death, are sitting, to guide our feet into a way of peace.
evit sklêrijennañ ar re a zo azezet en deñvalijenn hag e skeud ar marv, hag evit ren hor c'hammedoù e hent ar peoc'h.
80 And, the child, went on growing, and being strengthened in spirit, and was in the deserts, until the day he was pointed out unto Israel.
Ar bugel bihan a greske hag en em greñvae er spered; hag e chomas el lec'hioù distro betek an deiz ma tlee bezañ diskouezet da Israel.