Proverbs 24

1 Be not thou envious against evil men, neither desire to be with them.

۱ بر مردان شریر حسد مبر، و آرزو مدارتا با ایشان معاشرت نمایی،

2 For their heart studieth oppression, and their lips talk of mischief.

۲ زیرا که دل ایشان در ظلم تفکر می‌کند ولبهای ایشان درباره مشقت تکلم می‌نماید.

3 Through wisdom is an house builded; and by understanding it is established:

۳ خانه به حکمت بنا می‌شود، و با فطانت استوار می‌گردد،

4 And by knowledge are the chambers filled with all precious and pleasant riches.

۴ و به معرفت اطاقها پر می‌شود، از هر گونه اموال گرانبها و نفایس.

5 A wise man is strong; yea, a man of knowledge increaseth might.

۵ مرد حکیم در قدرت می‌ماند، و صاحب معرفت در توانایی ترقی می‌کند،

6 For by wise guidance thou shalt make thy war: and in the multitude of counsellors there is safety.

۶ زیرا که با حسن تدبیر باید جنگ بکنی، و ازکثرت مشورت دهندگان نصرت است.

7 Wisdom is too high for a fool: he openeth not his mouth in the gate.

۷ حکمت برای احمق زیاده بلند است، دهان خود را در دربار باز نمی کند.

8 He that deviseth to do evil, men shall call him a mischievous person.

۸ هر‌که برای بدی تفکر می‌کند، او را فتنه انگیزمی گویند.

9 The thought of the foolish is sin: and the scorner is an abomination to men.

۹ فکر احمقان گناه است، و استهزاکننده نزد آدمیان مکروه است.

10 If thou faint in the day of adversity, thy strength is small.

۱۰ اگر در روز تنگی سستی نمایی، قوت توتنگ می‌شود.

11 Deliver them that are carried away unto death, and those that are ready to be slain see that thou hold back.

۱۱ آنانی را که برای موت برده شوند خلاص کن، و از رهانیدن آنانی که برای قتل مهیااندکوتاهی منما.

12 If thou sayest, Behold, we knew not this: doth not he that weigheth the hearts consider it? and he that keepeth thy soul, doth not he know it? and shall not he render to every man according to his work?

۱۲ اگر گویی که این را ندانستیم، آیا آزماینده دلها نمی فهمد؟ و حافظ جان تو نمی داند؟ و به هرکس برحسب اعمالش مکافات نخواهد داد؟

13 My son, eat thou honey, for it is good; and the honeycomb, which is sweet to thy taste:

۱۳ ‌ای پسر من عسل را بخور زیرا که خوب است، و‌شان عسل را چونکه به کامت شیرین است.

14 So shalt thou know wisdom to be unto thy soul: if thou hast found it, then shall there be a reward, and thy hope shall not be cut off.

۱۴ همچنین حکمت را برای جان خود بیاموز، اگر آن را بیابی آنگاه اجرت خواهد بود، و امید تومنقطع نخواهد شد.

15 Lay not wait, O wicked man, against the habitation of the righteous; spoil not his resting place:

۱۵ ‌ای شریر برای منزل مرد عادل در کمین مباش، و آرامگاه او را خراب مکن،

16 For a righteous man falleth seven times, and riseth up again: but the wicked are overthrown by calamity.

۱۶ زیرا مرد عادل اگر‌چه هفت مرتبه بیفتدخواهد برخاست، اما شریران در بلا خواهندافتاد.

17 Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thine heart be glad when he is overthrown:

۱۷ چون دشمنت بیفتد شادی مکن، و چون بلغزد دلت وجد ننماید،

18 Lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.

۱۸ مبادا خداوند این را ببیند و در نظرش ناپسند آید، و غضب خود را از او برگرداند.

19 Fret not thyself because of evil-doers; neither be thou envious at the wicked:

۱۹ خویشتن را به‌سبب بدکاران رنجیده مساز، و بر شریران حسد مبر،

20 For there will be no reward to the evil man; the lamp of the wicked shall be put out.

۲۰ زیرا که به جهت بدکاران اجر نخواهد بود، و چراغ شریران خاموش خواهد گردید.

21 My son, fear thou the LORD and the king: [and] meddle not with them that are given to change:

۲۱ ‌ای پسر من از خداوند و پادشاه بترس، و بامفسدان معاشرت منما،

22 For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the destruction of them both?

۲۲ زیرا که مصیبت ایشان ناگهان خواهدبرخاست، و عاقبت سالهای ایشان را کیست که بداند؟

23 These also are [sayings] of the wise. To have respect of persons in judgment is not good.

۲۳ اینها نیز از (سخنان ) حکیمان است طرفداری در داوری نیکو نیست.

24 He that saith unto the wicked, Thou art righteous; peoples shall curse him, nations shall abhor him:

۲۴ کسی‌که به شریر بگوید تو عادل هستی، امت‌ها او را لعنت خواهند کرد و طوایف از اونفرت خواهند نمود.

25 But to them that rebuke [him] shall be delight, and a good blessing shall come upon them.

۲۵ اما برای آنانی که او را توبیخ نمایندشادمانی خواهد بود، و برکت نیکو به ایشان خواهد رسید.

26 He kisseth the lips that giveth a right answer.

۲۶ آنکه به کلام راست جواب گوید لبها رامی بوسد.

27 Prepare thy work without, and make it ready for thee in the field; and afterwards build thine house.

۲۷ کار خود را در خارج آراسته کن، و آن را درملک مهیا ساز، و بعد از آن خانه خویش را بنا نما.

28 Be not a witness against thy neighbour without cause; and deceive not with thy lips.

۲۸ بر همسایه خود بی‌جهت شهادت مده، و بالبهای خود فریب مده،

29 Say not, I will do so to him as he hath done to me; I will render to the man according to his work.

۲۹ و مگو به طوری که او به من عمل کرد من نیزبا وی عمل خواهم نمود، و مرد را بر‌حسب اعمالش پاداش خواهم داد.

30 I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;

۳۰ از مزرعه مرد کاهل، و از تاکستان شخص ناقص العقل گذشتم.

31 And, lo, it was all grown over with thorns, the face thereof was covered with nettles, and the stone wall thereof was broken down.

۳۱ و اینک بر تمامی آن خارها می‌رویید، وخس تمامی روی آن را می‌پوشانید، و دیوارسنگیش خراب شده بود،

32 Then I beheld, and considered well: I saw, and received instruction.

۳۲ پس من نگریسته متفکر شدم، ملاحظه کردم و ادب آموختم.

33 [Yet] a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:

۳۳ اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

34 So shall thy poverty come as a robber; and thy want as an armed man.

۳۴ پس فقر تو مثل راهزن بر تو خواهد آمد، ونیازمندی تو مانند مرد مسلح.