Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently him that is before thee;
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful meat.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for [riches] certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties:
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 For as he reckoneth within himself, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Speak not in the hearing of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 For their redeemer is strong; he shall plead their cause against thee.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Withhold not correction from the child: [for] if thou beat him with the rod, he shall not die.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 My son, if thine heart be wise, my heart shall be glad, even mine:
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Let not thine heart envy sinners: but [be thou] in the fear of the LORD all the day long:
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 For surely there is a reward; and thy hope shall not be cut off.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh:
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe [a man] with rags.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; [yea], wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Let thy father and thy mother be glad, and let her that bare thee rejoice.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 My son, give me thine heart, and let thine eyes delight in my ways.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 Yea, she lieth in wait as a robber, and increaseth the treacherous among men.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath complaining? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 They that tarry long at the wine; they that go to seek out mixed wine.
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it goeth down smoothly.
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Thine eyes shall behold strange things, and thine heart shall utter froward things.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 They have stricken me, [shalt thou say], and I was not hurt; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
