Romans 11
1 I ask, then, ‘Has God rejected his people?’ Heaven forbid! For I myself am an Israelite, a descendant of Abraham, of the tribe of Benjamin.
Pytam więc: Czy Bóg odrzucił swój lud? Nie daj Boże! Ja bowiem [też] jestem Izraelitą, z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina.
2 God has not rejected his people, whom he chose from the first. Have you forgotten the words of scripture in the story of Elijah – how he appeals to God against Israel?
Bóg nie odrzucił swego ludu, który przedtem znał. Czyż nie wiecie, co Pismo mówi o Eliaszu? Jak się skarży przed Bogiem na Izraela:
3 ‘Lord, they have killed your prophets, they have pulled down your altars, and I only am left; and now they are eager to take my life.’
Panie, pozabijali twoich proroków i zburzyli twoje ołtarze; tylko ja sam pozostałem i czyhają na moje życie.
4 But what was the divine response? ‘I have kept for myself seven thousand who have never bowed the knee to Baal.’
Ale cóż mu odpowiada Bóg? Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy nie zgięli kolan przed Baalem.
5 And so in our own time, too, there is to be found a remnant of our nation selected by God in love.
Tak i w obecnym czasie pozostała resztka według wybrania przez łaskę.
6 But if in love, then it is not as a result of obedience. Otherwise love would cease to be love.
A jeśli przez łaskę, to już nie z uczynków, inaczej łaska już nie byłaby łaską. Jeśli zaś z uczynków, to już nie jest łaska, inaczej uczynek już nie byłby uczynkiem.
7 What follows from this? Why, that Israel as a nation failed to secure what it was seeking, while those whom God selected did secure it.
Cóż więc? Czego Izrael szuka, tego nie osiągnął, ale wybrani osiągnęli, a inni zostali pogrążeni w zatwardziałości;
8 The rest grew callous; as scripture says – ‘God has given them a deadness of mind – eyes that are not to see and ears that are not to hear – and it is so to this very day.’
(Jak jest napisane: Bóg dał im ducha twardego snu, oczy, aby nie widzieli, i uszy, aby nie słyszeli) aż do dziś.
9 David, too, says – ‘May their feasts prove a snare and a trap to them – a hindrance and a retribution;
A Dawid mówi: Niech ich stół stanie się sidłem i pułapką, zgorszeniem i odpłatą.
10 may their eyes be darkened, so that they cannot see; and do you always make their backs to bend.’
Niech zaćmią się ich oczy, aby nie widzieli, a ich grzbiet zawsze pochylaj.
11 I ask then – ‘Was their stumbling to result in their fall?’ Heaven forbid! On the contrary, through their falling away salvation has reached the Gentiles, to stir the rivalry of Israel.
Pytam więc: Czy się potknęli, aby upaść? Nie daj Boże! Ale [raczej] przez ich upadek zbawienie [doszło] do pogan, aby wzbudzić w nich zawiść.
12 And, if their falling away has enriched the world, and their failure has enriched the Gentiles, how much more will result from their full restoration!
A jeśli ich upadek jest bogactwem świata, a ich pomniejszenie bogactwem pogan, o ileż bardziej ich pełnia?
13 But I am speaking to you who were Gentiles.
Mówię bowiem do was, pogan. Na ile jestem apostołem pogan, chlubię się swoją służbą;
14 Being myself an apostle to the Gentiles, I exalt my office, in the hope that I may stir my countrymen to rivalry, and so save some of them.
Może [w ten sposób] wzbudzę zawiść w [tych, którzy są] moim ciałem i zbawię niektórych z nich.
15 For, if their being cast aside has meant the reconciliation of the world, what will their reception mean, but life from the dead?
Jeśli bowiem odrzucenie ich stało się pojednaniem [dla] świata, czym [będzie] przyjęcie [ich], jeśli nie powstaniem z martwych do życia?
16 If the first handful of dough is holy, so is the whole mass, and if the root is holy, so are the branches.
Ponieważ jeśli zaczyn jest święty, [to] i ciasto, a jeśli korzeń jest święty, [to] i gałęzie.
17 Some, however, of the branches were broken off, and you, who were only a wild olive, were grafted in among them, and came to share with them the root which is the source of the richness of the cultivated olive.
Jeśli zaś niektóre z gałęzi zostały odłamane, a ty, który byłeś dzikim drzewem oliwnym, zostałeś wszczepiony zamiast nich i stałeś się uczestnikiem korzenia i tłustości drzewa oliwnego;
18 Yet do not exult over the other branches. But, if you do exult over them, remember that you do not support the root, but that the root supports you.
Nie wynoś się nad gałęzie. Jeśli jednak się wynosisz, [wiedz, że] nie ty podtrzymujesz korzeń, lecz korzeń ciebie.
19 But branches, you will say, were broken off, so that I might be grafted in.
Ale powiesz: Odłamane zostały gałęzie, abym ja został wszczepiony.
20 True, it was because of their want of faith that they were broken off, and it is because of your faith that you are standing. Do not think too highly of yourself, but beware.
Słusznie, z powodu niewiary zostały odłamane, ty zaś trwasz przez wiarę. Nie pysznij się, ale się bój.
21 For, if God did not spare the natural branches, neither will he spare you.
Jeśli bowiem Bóg nie oszczędził naturalnych gałęzi, wiedz, że i ciebie nie oszczędzi.
22 See, then, both the goodness and the severity of God – his severity towards those who fell, and his goodness towards you, provided that you continue to confide in that goodness; otherwise you, also, will be cut off.
Spójrz więc na dobroć i srogość Boga: srogość dla tych, którzy upadli, a dla ciebie dobroć, jeśli będziesz trwał w [tej] dobroci. W przeciwnym razie ty też będziesz wycięty.
23 And they, too, if they do not continue in their unbelief, will be grafted in; for God has it in his power to graft them in again.
Lecz i oni, jeśli nie będą trwali w niewierze, zostaną wszczepieni, gdyż Bóg ma moc ponownie ich wszczepić.
24 If you were cut off from your natural stock – a wild olive – and were grafted, contrary to the course of nature, on a good olive, much more will they – the natural branches – be grafted back into their parent tree.
Jeśli bowiem ty zostałeś wycięty z dzikiego z natury drzewa oliwnego, a wbrew naturze zostałeś wszczepiony w szlachetne drzewo oliwne, o ileż bardziej ci, którzy są [gałęziami] naturalnymi, wszczepieni zostaną w swoje własne drzewo oliwne!
25 My friends, so that you don’t think too highly of yourselves, I want you to recognize the truth, hitherto hidden, that the callousness which has come over Israel is only partial, and will continue only until the whole Gentile world has been gathered in.
Nie chcę bowiem, bracia, abyście nie znali tej tajemnicy – żebyście sami siebie nie uważali za mądrych – że zatwardziałość po części przyszła na Izrael, dopóki nie wejdzie pełnia pogan.
26 And then all Israel will be saved. As scripture says – ‘From Zion will come the Deliverer; he will banish ungodliness from Jacob.
I tak cały Izrael będzie zbawiony, jak jest napisane: Przyjdzie z Syjonu wybawiciel i odwróci bezbożność od Jakuba.
27 And they will see the fulfillment of my covenant, when I have taken away their sins.’
A to [będzie] moje przymierze z nimi, gdy zgładzę ich grzechy.
28 From the standpoint of the good news, the Jews are God’s enemies for your sake; but from the standpoint of God’s selection, they are dear to him for the sake of the patriarchs.
Tak więc co do ewangelii są nieprzyjaciółmi ze względu na was, lecz co do wybrania są umiłowani ze względu na ojców.
29 For God never regrets his gifts or his call.
Nieodwołalne są bowiem dary i powołanie Boże.
30 Just as you at one time were disobedient to him, but have now found mercy in the day of their disobedience;
Jak bowiem wy kiedyś nie wierzyliście Bogu, ale teraz dostąpiliście miłosierdzia z powodu ich niewiary;
31 so, too, they have now become disobedient in your day of mercy, in order that they also in their turn may now find mercy.
Tak i oni teraz stali się nieposłuszni, aby z powodu miłosierdzia wam [okazanego] i oni miłosierdzia dostąpili.
32 For God has given all alike over to disobedience, that to all alike he may show mercy. (eleēsē g1653)
Bóg bowiem zamknął ich wszystkich w niewierze, aby się nad wszystkimi zmiłować. (eleēsē g1653)
33 Oh! The unfathomable wisdom and knowledge of God! How inscrutable are his judgments, how untraceable his ways! Yes –
O głębokości bogactwa zarówno mądrości, jak i poznania Boga! Jak niezbadane są jego wyroki i niedocieczone jego drogi!
34 ho has ever comprehended the mind of the Lord? Who has ever become his counsellor?
Któż bowiem poznał myśl Pana albo kto był jego doradcą?
35 Or who has first given to him, so that he may claim a reward?
Lub kto pierwszy mu coś dał, aby otrzymać odpłatę?
