Luke 1
1 To his Excellency, Theophilus. Many attempts have been already made to draw up an account of those events which have reached their conclusion among us,
Ponieważ wiele się ich podjęło sporządzić historyję o tych sprawach, o których my pewną wiadomość mamy;
2 just as they were reported to us by those who from the beginning were eye-witnesses, and afterward became bearers of the message.
Tak jako nam podali ci, którzy od początku sami widzieli, i sługami tego słowa byli;
3 And, therefore, I also, since I have investigated all these events with great care from their very beginning, have resolved to write a connected history of them for you,
Zdało się też i mnie, którym tego wszystkiego z początku pilnie doszedł, tobie to porządnie wypisać, zacny Teofilu!
4 in order that you may be able to satisfy yourself of the accuracy of the story which you have heard from the lips of others.
Abyś poznał pewność tych rzeczy, których cię nauczono.
5 In the reign of Herod, king of Judea, there was a priest named Zechariah, who belonged to the division called after Abijah. His wife, whose name was Elizabeth, was also a descendant of Aaron.
Był za dni Heroda, króla Judzkiego, kapłan niektóry, imieniem Zacharyjasz, z przemiany Abijaszowej, a żona jego była z córek Aaronowych, której imię było Elżbieta.
6 They were both righteous people, who lived blameless lives, guiding their steps by all the commandments and ordinances of the Lord.
A byli oboje sprawiedliwymi przed obliczem Bożem, chodząc we wszystkich przykazaniach i usprawiedliwieniach Pańskich bez nagany.
7 But they had no child, Elizabeth being barren; and both of them were advanced in years.
I nie mieli potomstwa, przeto iż Elżbieta była niepłodna, a byli oboje podeszłymi w latach swoich.
8 One day, when Zechariah was officiating as priest before God, during the turn of his division,
Stało się tedy, gdy odprawiał urząd kapłański w porządku przemiany swojej przed Bogiem.
9 it fell to him by lot, in accordance with the practice among the priests, to go into the Temple of the Lord and burn incense;
Że według zwyczaju urzędu kapłańskiego przypadł nań los, aby kadził, wszedłszy do kościoła Pańskiego.
10 and, as it was the Hour of Incense, the people were all praying outside.
A wszystko mnóstwo ludu było na dworze, modląc się w godzinę kadzenia.
11 And an angel of the Lord appeared to him, standing on the right of the Altar of Incense.
Tedy mu się pokazał Anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza, na którym kadzono.
12 Zechariah was startled at the sight and was awe-struck.
I zatrwożył się Zacharyjasz ujrzawszy go, a bojaźń przypadła nań.
13 But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah; your prayer has been heard, and your wife Elizabeth will bear you a son, whom you will call by the name John.
I rzekł do niego Anioł: Nie bój się, Zacharyjaszu! boć jest wysłuchana modlitwa twoja, a Elżbieta, żona twoja, urodzi ci syna, i nazwiesz imię jego Jan,
14 He will be to you a joy and a delight; and many will rejoice over his birth.
Z którego będziesz miał radość i wesele, i wiele ich radować się będą z narodzenia jego.
15 For he will be great in the sight of the Lord; he will not drink any wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth,
Albowiem będzie wielkim przed obliczem Pańskiem; wina i napoju mocnego nie będzie pił, a Duchem Świętym będzie napełniony zaraz z żywota matki swojej.
16 and will reconcile many of the Israelites to the Lord their God.
A wielu z synów Izraelskich obróci ku Panu, Bogu ich.
17 He will go before him in the spirit and with the power of Elijah, to reconcile fathers to their children and the disobedient to the wisdom of the righteous, and so make ready for the Lord a people prepared for him.”
Bo on pójdzie wprzód przed obliczem jego w duchu i w mocy Elijaszowej, aby obrócił serca ojców ku dzieciom, a odporne ku roztropności sprawiedliwych, aby sporządził Panu lud gotowy.
18 “How can I be sure of this?” Zechariah asked the angel. “For I am an old man and my wife is advanced in years.”
I rzekł Zacharyjasz do Anioła: Po czemże to poznam? bom ja jest stary, a żona moja podeszła w dniach swych.
19 “I am Gabriel,” the angel answered, “who stand in the presence of God, and I have been sent to speak to you and to bring you this good news.
A odpowiadając Anioł, rzekł mu: Jam jest Gabryjel, który stoję przed obliczem Bożem, a posłanym jest, abym mówił do ciebie, a iżbym ci to wesołe poselstwo odniósł.
20 And now you will be silent and unable to speak until the day when this takes place, because you did not believe what I said, though my words will be fulfilled in due course.”
A oto oniemiejesz, i nie będziesz mógł mówić aż do onego dnia, którego się to stanie, dlatego, żeś nie uwierzył słowom moim, które się wypełnią czasu swego.
21 Meanwhile the people were watching for Zechariah, wondering at his remaining so long in the Temple.
A lud oczekiwał Zacharyjasza; i dziwowali się, że tak długo bawił w kościele.
22 When he came out, he was unable to speak to them, and they perceived that he had seen a vision there. But Zechariah kept making signs to them, and remained dumb.
A wyszedłszy nie mógł do nich mówić; i poznali, że widzenie widział w kościele; bo im przez znaki ukazywał, i został niemym.
23 And, as soon as his term of service was finished, he returned home.
I stało się, gdy się wypełniły dni posługiwania jego, odszedł do domu swego.
24 After this his wife, Elizabeth, became pregnant and lived in seclusion for five months.
A po onych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i kryła się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 “The Lord has done this for me,” she said, “he has shown me kindness and taken away the public disgrace of childlessness under which I have been living.”
Iż mi tak Pan uczynił we dni, w które na mię wejrzał, aby odjął hańbę moję między ludźmi.
26 Six months later the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
A w miesiącu szóstym posłany jest Anioł Gabryjel od Boga do miasta Galilejskiego, które zwano Nazaret,
27 to a maiden there who was engaged to a man named Joseph, a descendant of David. Her name was Mary.
Do Panny poślubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię Panny Maryja.
28 Gabriel came into her presence and greeted her, saying, “You have been shown great favor – the Lord is with you.”
A wszedłszy Anioł do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaską udarowana, Pan jest z tobą; błogosławionaś ty między niewiastami.
29 Mary was much disturbed at his words, and was wondering to herself what such a greeting could mean,
Ale ona ujrzawszy go, zatrwożyła się na słowa jego, i myślała, jakie by to było pozdrowienie.
30 when the angel spoke again, “Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
I rzekł jej Anioł: Nie bój się, Maryjo! albowiem znalazłaś łaskę u Boga.
31 And now, you will conceive and give birth to a son, and you will give him the name Jesus.
A oto poczniesz w żywocie i porodzisz syna, i nazwiesz imię jego Jezus.
32 The child will be great and will be called ‘Son of the Most High,’ and the Lord God will give him the throne of his ancestor David,
Ten będzie wielki, a Synem Najwyższego będzie nazwany, i da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego;
33 and he will reign over the descendants of Jacob for ever; And to his kingdom there will be no end.” (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakóbowym na wieki, a królestwu jego nie będzie końca. (aiōn g165)
34 “How can this be?” Mary asked the angel. “For I have no husband.”
Zatem Maryja rzekła do Anioła: Jakoż to będzie, gdyż ja męża nie znam?
35 “The Holy Spirit will descend on you,” answered the angel, “and the Power of the Most High will overshadow you; and therefore the child will be called ‘holy,’ and ‘Son of God.’
A odpowiadając Anioł, rzekł jej: Duch Święty zstąpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię; przetoż i to, co się z ciebie święte narodzi, nazwane będzie Synem Bożym.
36 And Elizabeth, your cousin, is herself also expecting a son in her old age; and it is now the sixth month with her, though she is called barren;
A oto Elżbieta, pokrewna twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a ten miesiąc jest szósty onej, którą nazywano niepłodną.
37 for no promise from God will fail to be fulfilled.”
Bo nie będzie niemożne u Boga żadne słowo.
38 “I am the servant of the Lord,” exclaimed Mary. “Let it be with me as you have said.” Then the angel left her.
I rzekła Maryja: Oto służebnica Pańska; niechże mi się stanie według słowa twego. I odszedł od niej Anioł.
39 Soon after this Mary set out, and made her way quickly into the hill-country, to a town in Judah;
Tedy wstawszy Maryja w onych dniach, poszła w górną krainę z kwapieniem do miasta Judzkiego.
40 and there she went into Zechariah’s house and greeted Elizabeth.
A wszedłszy w dom Zacharyjaszowy, pozdrowiła Elżbietę.
41 When Elizabeth heard Mary’s greeting, the child moved within her, and Elizabeth herself was filled with the Holy Spirit,
I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło niemowlątko w żywocie jej, i napełniona jest Elżbieta Duchem Świętym.
42 and cried aloud, “Blessed are you among women, and blessed is your unborn child!
I zawołała głosem wielkim, i rzekła: Błogosławionaś ty między niewiastami, i błogosławiony owoc żywota twego!
43 But how have I this honor, that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, iż przyszła matka Pana mego do mnie?
44 For, as soon as your greeting reached my ears, the child moved within me with delight!
Albowiem jako doszedł głos pozdrowienia twego do uszów moich, podskoczyło od radości niemowlątko w żywocie moim.
45 Happy indeed is she who believed that the promise which she received from the Lord would be fulfilled.”
A błogosławiona, która uwierzyła: Gdyż się wykonają te rzeczy, które jej są opowiedziane od Pana.
46 And Mary said: “My soul exalts the Lord,
Tedy rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana;
47 and my spirit delights in God my Savior,
I rozradował się duch mój w Bogu, zbawicielu moim,
48 for he has looked with favor on his humble servant girl. From now on all generations will call me blessed!
Iż wejrzał na uniżenie służebnicy swojej; albowiem oto odtąd błogosławioną mię zwać będą wszystkie narody.
49 “For the Almighty has done great things for me, and holy is his name.
Bo mi uczynił wielkie rzeczy ten, który mocny jest, i święte imię jego;
50 He has mercy on those who revere him in every generation.
I którego miłosierdzie zostaje od narodu do narodu nad tymi, co się go boją.
51 “Mighty are the deeds of his arm! He has scattered the self-satisfied proud,
Dokazał mocy ramieniem swojem, i rozproszył pyszne w myślach serca ich.
52 he has cast down the mighty from their thrones, and he uplifts the humble,
Ściągnął mocarze z stolic ich, a wywyższył uniżone.
53 he has filled the hungry with good things, and the rich he has sent away empty.
Łaknące napełnił dobremi rzeczami, a bogacze rozpuścił próżne.
54 “He has stretched out his hand to his servant Israel, ever mindful of his mercy,
Przyjął Izraela, sługę swego, pamiętając na miłosierdzie swoje.
Jako mówił do ojców naszych, do Abrahama i nasienia jego na wieki. (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned to her home.
I została z nią Maryja jakoby trzy miesiące; potem się wróciła do domu swego.
57 When Elizabeth’s time came, she gave birth to a son;
A Elżbiecie wypełnił się czas, aby porodziła, i porodziła syna.
58 and her neighbors and relatives, hearing of the great goodness of the Lord to her, came to share her joy.
A usłyszawszy sąsiedzi i pokrewni jej, iż Pan z nią uczynił wielkie miłosierdzie swoje, radowali się pospołu z nią.
59 A week later they met to circumcise the child, and were about to call him Zechariah after his father,
I stało się, że ósmego dnia przyszli, aby obrzezali dzieciątko; i nazwali je imieniem ojca jego, Zacharyjaszem.
60 when his mother spoke up, “No, he is to be called John.”
Ale odpowiadając matka jego rzekła: Nie tak; lecz nazwany będzie Janem.
61 “You have no relation of that name!” they exclaimed;
I rzekli do niej: Żadnego nie masz w rodzinie twojej, co by go zwano tem imieniem.
62 and they made signs to the child’s father, to find out what he wished the child to be called.
I skinęli na ojca jego, jako by go chciał nazwać.
63 Asking for a writing tablet, he wrote the words – ‘His name is John.’ Everyone was surprised
A on kazawszy sobie podać tabliczkę, napisał mówiąc: Jan jest imię jego. I dziwowali się wszyscy.
64 and immediately Zechariah recovered his voice and the use of his tongue, and began to bless God.
A zarazem otworzyły się usta jego, i język jego, i mówił, wielbiąc Boga.
65 All their neighbors were awe-struck at this, and throughout the hill-country of Judea the whole story was much talked about.
I przyszedł strach na wszystkie sąsiady ich, i po wszystkiej górnej krainie Judzkiej rozgłoszone są wszystkie te słowa.
66 All who heard it kept it in mind, asking one another – “What can this child be destined to become?” For the Power of the Lord was with him.
Tedy wszyscy, którzy o tem słyszeli, składali to do serca swego, mówiąc: Cóż to wżdy za dziecię będzie? I była z nim ręka Pańska.
67 Then his father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and, speaking under inspiration, said:
A Zacharyjasz, ojciec jego, napełniony będąc Duchem Świętym, prorokował mówiąc:
68 “Blessed is the Lord, the God of Israel, who has visited his people and wrought their deliverance,
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraelski, iż nawiedził i sprawił odkupienie ludowi swojemu;
69 and has raised up for us the strength of our salvation in the house of his servant David –
I wystawił nam róg zbawienia w domu Dawida, sługi swego,
Tak jako mówił przez usta świętych proroków swoich, którzy byli od wieku: (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hands of all who hate us,
Iż im miał dać wybawienie od nieprzyjaciół naszych i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzili;
72 showing mercy to our ancestors, and mindful of his sacred covenant.
Aby uczynił miłosierdzie z ojcami naszymi, i wspomniał na przymierze swoje święte,
73 This was the oath which he swore to our ancestor Abraham –
I na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam to dać miał,
74 that we should be rescued from the hands of our enemies,
Iżbyśmy mu bez bojaźni, z ręki nieprzyjaciół naszych będąc wybawieni, służyli;
75 and should serve him without fear in holiness and righteousness, in his presence all our days.
W świętobliwości i w sprawiedliwości przed obliczem jego, po wszystkie dni żywota naszego.
76 And you, child, will be called prophet of the Most High, for you will go before the Lord to make ready his way,
A ty dzieciątko! Prorokiem Najwyższego nazwane będziesz; bo pójdziesz wprzód przed obliczem Pańskiem, abyś gotował drogi jego,
77 to give his people the knowledge of salvation through the forgiveness of their sins,
A iżbyś dał znajomość zbawienia ludowi jego przez odpuszczenie grzechów ich.
78 through the tender mercy of our God, whereby the dawn will break on us from heaven,
Przez wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, w których nawiedził nas Wschód z wysokości.
79 to give light to those who live in darkness and the shadow of death, and guide our feet into the way of peace.”
Aby się ukazał siedzącym w ciemności i w cieniu śmierci ku wyprostowaniu nóg naszych na drogę pokoju.
80 The child grew and became strong in spirit, and he lived in the wilds until the time came for his appearance before Israel.
A ono dzieciątko rosło, i umacniało się w duchu, i było na pustyniach aż do onego dnia, którego się okazało przed Izraelem.
