Luke 1
1 To his Excellency, Theophilus. Many attempts have been already made to draw up an account of those events which have reached their conclusion among us,
Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
2 just as they were reported to us by those who from the beginning were eye-witnesses, and afterwards became bearers of the message.
zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
3 And, therefore, I also, since I have investigated all these events with great care from their very beginning, have resolved to write a connected history of them for you,
Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
4 in order that you may be able to satisfy yourself of the accuracy of the story which you have heard from the lips of others.
abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
5 In the reign of Herod, king of Judea, there was a priest named Zechariah, who belonged to the division called after Abijah. His wife, whose name was Elizabeth, was also a descendant of Aaron.
Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
6 They were both righteous people, who lived blameless lives, guiding their steps by all the commandments and ordinances of the Lord.
Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
7 But they had no child, Elizabeth being barren; and both of them were advanced in years.
Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
8 One day, when Zechariah was officiating as priest before God, during the turn of his division,
Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
9 it fell to him by lot, in accordance with the practice among the priests, to go into the Temple of the Lord and burn incense;
przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
10 and, as it was the Hour of Incense, the people were all praying outside.
W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
11 And an angel of the Lord appeared to him, standing on the right of the Altar of Incense.
Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 Zechariah was startled at the sight and was awe-struck.
Ogarnęły go zdumienie i strach.
13 But the angel said to him, ‘Do not be afraid, Zechariah; your prayer has been heard, and your wife Elizabeth will bear you a son, whom you will call by the name John.
Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
14 He will be to you a joy and a delight; and many will rejoice over his birth.
Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
15 For he will be great in the sight of the Lord; he will not drink any wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth,
Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
16 and will reconcile many of the Israelites to the Lord their God.
Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
17 He will go before him in the spirit and with the power of Elijah, to reconcile fathers to their children and the disobedient to the wisdom of the righteous, and so make ready for the Lord a people prepared for him.’
Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
18 ‘How can I be sure of this?’ Zechariah asked the angel. ‘For I am an old man and my wife is advanced in years.’
—To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
19 ‘I am Gabriel,’ the angel answered, ‘who stand in the presence of God, and I have been sent to speak to you and to bring you this good news.
—Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
20 And now you will be silent and unable to speak until the day when this takes place, because you did not believe what I said, though my words will be fulfilled in due course.’
Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
21 Meanwhile the people were watching for Zechariah, wondering at his remaining so long in the Temple.
Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
22 When he came out, he was unable to speak to them, and they perceived that he had seen a vision there. But Zechariah kept making signs to them, and remained dumb.
Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
23 And, as soon as his term of service was finished, he returned home.
Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
24 After this his wife, Elizabeth, became pregnant and lived in seclusion for five months.
Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
25 ‘The Lord has done this for me,’ she said, ‘he has shown me kindness and taken away the public disgrace of childlessness under which I have been living.’
—Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
26 Six months later the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
27 to a maiden there who was engaged to a man named Joseph, a descendant of David. Her name was Mary.
do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
28 Gabriel came into her presence and greeted her, saying, ‘You have been shown great favour – the Lord is with you.’
Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
29 Mary was much disturbed at his words, and was wondering to herself what such a greeting could mean,
Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
30 when the angel spoke again, ‘Do not be afraid, Mary, for you have found favour with God.
—Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
31 And now, you will conceive and give birth to a son, and you will give him the name Jesus.
Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
32 The child will be great and will be called “Son of the Most High,” and the Lord God will give him the throne of his ancestor David,
Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
33 and he will reign over the descendants of Jacob for ever; And to his kingdom there will be no end.’ (aiōn g165)
Będzie wiecznie panował nad Izraelem, a Jego królestwo nie będzie miało końca! (aiōn g165)
34 ‘How can this be?’ Mary asked the angel. ‘For I have no husband.’
—Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
35 ‘The Holy Spirit will descend on you,’ answered the angel, ‘and the Power of the Most High will overshadow you; and therefore the child will be called “holy,” and “Son of God.”
—Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
36 And Elizabeth, your cousin, is herself also expecting a son in her old age; and it is now the sixth month with her, though she is called barren;
Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
37 for no promise from God will fail to be fulfilled.’
Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
38 ‘I am the servant of the Lord,’ exclaimed Mary. ‘Let it be with me as you have said.’ Then the angel left her.
—Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
39 Soon after this Mary set out, and made her way quickly into the hill-country, to a town in Judah;
Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
40 and there she went into Zechariah’s house and greeted Elizabeth.
aby odwiedzić Elżbietę.
41 When Elizabeth heard Mary’s greeting, the child moved within her, and Elizabeth herself was filled with the Holy Spirit,
Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
42 and cried aloud, ‘Blessed are you among women, and blessed is your unborn child!
Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
43 But how have I this honour, that the mother of my Lord should come to me?
To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
44 For, as soon as your greeting reached my ears, the child moved within me with delight!
Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
45 Happy indeed is she who believed that the promise which she received from the Lord would be fulfilled.’
Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
46 And Mary said: ‘My soul exalts the Lord,
—Z całej duszy wielbię Pana,
47 and my spirit delights in God my Saviour,
mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
48 for he has looked with favour on his humble servant girl. From now on all generations will call me blessed!
i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
49 ‘For the Almighty has done great things for me, and holy is his name.
Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
50 He has mercy on those who revere him in every generation.
On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
51 ‘Mighty are the deeds of his arm! He has scattered the self-satisfied proud,
Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
52 he has cast down the mighty from their thrones, and he uplifts the humble,
Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
53 he has filled the hungry with good things, and the rich he has sent away empty.
Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
54 ‘He has stretched out his hand to his servant Israel, ever mindful of his mercy,
Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
którą na zawsze przyrzekł Abrahamowi oraz jego dzieciom, naszym przodkom. (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned to her home.
Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
57 When Elizabeth’s time came, she gave birth to a son;
Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
58 and her neighbours and relatives, hearing of the great goodness of the Lord to her, came to share her joy.
Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
59 A week later they met to circumcise the child, and were about to call him Zechariah after his father,
Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
60 when his mother spoke up, ‘No, he is to be called John.’
ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
61 ‘You have no relation of that name!’ they exclaimed;
—Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
62 and they made signs to the child’s father, to find out what he wished the child to be called.
Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
63 Asking for a writing tablet, he wrote the words – “His name is John.” Everyone was surprised
On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
64 and immediately Zechariah recovered his voice and the use of his tongue, and began to bless God.
W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
65 All their neighbours were awe-struck at this, and throughout the hill-country of Judea the whole story was much talked about.
Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
66 All who heard it kept it in mind, asking one another – ‘What can this child be destined to become?’ For the Power of the Lord was with him.
i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
67 Then his father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and, speaking under inspiration, said:
Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
68 ‘Blessed is the Lord, the God of Israel, who has visited his people and wrought their deliverance,
—Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
69 and has raised up for us the strength of our salvation in the house of his servant David –
Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hands of all who hate us,
On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
72 showing mercy to our ancestors, and mindful of his sacred covenant.
Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
73 This was the oath which he swore to our ancestor Abraham –
I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
74 that we should be rescued from the hands of our enemies,
że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
75 and should serve him without fear in holiness and righteousness, in his presence all our days.
76 And you, child, will be called prophet of the Most High, for you will go before the Lord to make ready his way,
A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
77 to give his people the knowledge of salvation through the forgiveness of their sins,
I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
78 through the tender mercy of our God, whereby the dawn will break on us from heaven,
dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
79 to give light to those who live in darkness and the shadow of death, and guide our feet into the way of peace.’
i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
80 The child grew and became strong in spirit, and he lived in the wilds until the time came for his appearance before Israel.
Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
