Proverbs 3
1 My son, don’t forget my teaching; but keep my mitzvot ·instructions· in your heart:
Synu mój! nie zapominaj zakonu mego, a przykazań moich niech strzeże serce twoje.
2 for length of days, and years of life, and peace, will they add to you.
Boć długości dni i lat żywota, i pokoju przyczynią.
3 Don’t let chesed ·loving-kindness· and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
Miłosierdzie i prawda niech cię nie opuszczają; uwiąż je u szyi twojej, napisz je na tablicy serca twojego.
4 So you will find chen ·grace·, and good understanding in the sight of God and man.
Tedy znajdziesz łaskę i rozum dobry przed oczyma Bożemi i ludzkiemi.
5 Trust in Adonai with all your heart, and don’t lean on your own understanding.
Ufaj w Panu ze wszystkiego serca twego, a na rozumie twoim nie spolegaj.
6 In all your ways acknowledge him, and he will make your paths straight.
We wszystkich drogach twoich znaj go, a on prostować będzie ścieszki twoje.
7 Don’t be wise in your own eyes. Fear Adonai, and depart from evil.
Nie bądź mądrym sam u siebie; ale się bój Pana, a odstąp od złego.
8 It will be health to your body, and nourishment to your bones.
To będzie zdrowiem żywotowi twemu, a odwilżeniem kościom twoim.
9 Honor Adonai with your substance, with the first fruits of all your increase:
Czcij Pana z majętności twojej, i z pierwiastek wszystkich dochodów twoich.
10 so your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
A gumna twoje napełnione będą obfitością, i od wina nowego prasy twoje rozpadać się będą.
11 My son, don’t despise Adonai’s discipline, neither be despondent when he corrects you:
Synu mój! karania Pańskiego nie odrzucaj, i nie uprzykrzaj sobie ćwiczenia jego.
12 for whom Adonai 'ahav ·affectionately loves·, he reproves; even as a father reproves his son in whom he delights.
Bo kogo Pan miłuje, tego karze, a to jako ojciec, który się w synu kocha.
13 Happy is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który dostanie roztropności.
14 For her good profit is better than getting silver, and her teshuvah ·complete return· is better than fine gold.
Bo lepiej nią kupczyć, niżeli kupczyć srebrem: owszem pożyteczniejszy nad złoto dochód jej.
15 She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
Droższa jest nad perły, a wszystkie najmilsze rzeczy twoje nie zrównają się z nią.
16 Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and kavod ·weighty glory·.
Przedłużenie dni w prawicy jej, a w lewicy jej bogactwa i zacność.
17 Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
Drogi jej rozkoszne, i wszystkie ścieszki jej spokojne.
18 She is a tree of life to those who lay hold of her. Happy is everyone who retains her.
Drzewem żywota jest tym, którzyby się jej chwycili; a którzy się jej trzymają, są błogosławionymi.
19 By wisdom Adonai founded the earth. By understanding, he established the heavens.
Pan mądrością ugruntował ziemię, a roztropnością umocnił niebiosa.
20 By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
Umiejętnością jego rozstąpiły się przepaści, a obłoki rosą kropią.
21 My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion:
Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 so they will be life to your soul, and chen ·grace· for your neck.
I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej.
23 Then you shall walk in your way securely. Your foot won’t stumble.
Tedy będziesz chodził bezpiecznie droga twoją, a noga twoja nie potknie się.
24 When you lie down, you will not be afraid. Yes, you will lie down, and your sleep will be sweet.
Jeźli się układziesz, nie będziesz się lękał; a gdy się uspokoisz, wdzięczny będzie sen twój.
25 Don’t be afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes:
Nie ulękniesz się strachu nagłego, ani spustoszenia bezbożników, gdy przyjdzie.
26 for Adonai will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
Albowiem Pan będzie ufaniem twojem, a nogi twojej będzie strzegł od samołówki.
27 Don’t withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Nie zbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy cię na to stanie, abyś dobrze czynił.
28 Don’t say to your neighbor, “Go, and come again; tomorrow I will give it to you,” when you have it by you.
Nie mów bliźniemu twemu: Idź, a wróć się, a jutroć dam; gdyż to masz u siebie.
29 Don’t devise evil against your neighbor, since he dwells securely by you.
Nie knuj złego przeciwko bliźniemu twemu, gdyż on z tobą dowiernie mieszka.
30 Don’t strive with a man without cause, if he has done you no harm.
Nie wadź się z człowiekiem bez przyczyny, jeźliżeć nic złego nie wyrządził.
31 Don’t envy the man of violence. Choose none of his ways.
Nie zajrzyj mężowi gwałt czyniącemu, a nie obieraj żadnej drogi jego.
32 For the perverse is an abomination to Adonai, but his friendship is with the upright.
Albowiem przewrotny jest obrzydliwością przed Panem; ale z szczerymi tajemnica jego;
33 Adonai’s curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the upright.
Przeklęstwo Pańskie jest w domu niezbożnika; ale przybytkowi sprawiedliwych błogosławi,
34 Surely he opposes the mockers, but he gives chen ·grace· to the humble.
Ponieważ on szydzi z pośmiewców, ale pokornym łaskę daje.
35 The wise will inherit kavod ·weighty glory·, but shame will be the promotion of fools.
Mądrzy dziedzicznie sławę osiędą, ale głupi odniosą zelżywość.
