Romans 3
1 What then is the advantage of the Jew? or what the benefit of circumcision?
Hvaða gagn er þá af því að vera Gyðingur? Hafa þeir einhver sérstök forréttindi hjá Guði? Hefur hin gyðinglega siðvenja, umskurnin, eitthvert gildi?
2 Great, every way. In the first place, because they were entrusted with the oracles of God.
Já, það hefur marga kosti að vera Gyðingur. Fyrst og fremst þann að Guð trúði þeim fyrir lögum sínum (svo að þeir gerðu sér grein fyrir vilja hans og hlýddu honum).
3 For what? If some were unfaithful, shall their unfaithfulness make God unfaithful?
Það er að vísu rétt að sumir þeirra reyndust ótrúir, en tekur Guð loforð sín aftur vegna þess eins að þeir brugðust?
4 Far be it! yea, let God be true, and every man a liar; as it is written, “That thou mayst be justified in thy words, and mayst overcome when thou art arraigned.”
Nei, að sjálfsögðu ekki! Þótt sérhver maður reyndist lygari, væri Guð það ekki. Munið þið hvað stendur í Davíðssálmunum um þetta: „Guðs orð mun alltaf reynast satt og rétt, jafnvel þótt einhver dragi það í efa.“
5 But if our unrighteousness serve to display the righteousness of God, what shall we say? Is God unrighteous who inflicteth punishment? (I am speaking as men do.)
„Já, en, “segja sumir, „sviksemi okkar við Guð verður til góðs – syndir okkar þjóna góðum tilgangi. Þegar fólk sér hversu vondir við erum, veitir það því athygli hve Guð er góður. Og fyrst synd okkar verður honum til hjálpar, er þá nokkuð réttlæti í því að hann refsi okkur?“
6 Far be it! For then how shall God judge the world?
Þannig tala sumir en slíkar röksemdir ná ekki nokkurri átt. Hvers konar Guð væri hann ef honum væri sama um syndina – ef hann léti sig einu gilda hvort menn óhlýðnuðust boðum hans og vilja – og hvernig gæti hann þá sakfellt nokkurn mann?
7 For if, through my being false, the truth of God hath been more abundantly manifested to his glory, why am I still judged as a sinner?
Nei, hann gæti ekki dæmt mig og sakfellt sem syndara ef óheiðarleiki minn og lygi yrðu honum til dýrðar, við það að vera borin saman við heiðarleika hans.
8 And why do you not say, as some slanderously charge us with saying, Let us do evil, that good may come? The condemnation of such men is just.
Sé þetta hins vegar skoðun þín, þá verður niðurstaðan þessi: Því verri sem við erum, því ánægðari verður Guð! Þeir sem þannig tala verðskulda glötun. Hvernig geta menn haldið því fram að þetta sé sá boðskapur sem ég flyt?
9 What then? Are we better than others? By no means! For we have already brought a charge both against Jews and Greeks, that they are all under sin.
En erum við Gyðingar betri en annað fólk? Nei, alls ekki. Við höfum þegar sýnt fram á að allir menn eru syndarar, Gyðingar jafnt sem heiðingjar.
10 As it is written: “There is none righteous, no, not one;
Um þetta segir Gamla testamentið: „Enginn maður er réttlátur, ekki einn einasti.
11 there is none that hath understanding, there is none that diligently seeketh God;
Enginn maður þekkir Guð í raun og veru né þráir að kynnast honum.
12 they have all turned aside from the right way, they have become worthless together; there is none that doeth good, not even one.
Allir hafa farið sína eigin leið – og villst. Enginn hefur í einu og öllu lagt stund á hið góða, ekki einn einasti.
13 Their throat is an open sepulchre; with their tongues they have practised deceit. The poison of asps is under their lips.
Tal mannanna er viðbjóðslegt og rotið, já, rétt eins og nálykt frá opinni gröf. Lygin loðir við tungu þeirra og allt sem þeir segja hefur í sér brodd og banvænt eitur höggormsins.
14 Their mouth is full of cursing and bitterness.
Munnur þeirra er fullur formælinga og beiskju.
15 Swift are their feet to shed blood;
Þeir eru fljótir til að drepa og hata hvern þann sem er þeim ósammála.
16 destruction and misery are in their ways;
Hvar sem þeir fara, skilja þeir eftir sig eymd og ógæfu,
17 and the way of peace they know not.
og þeir hafa engan skilning á því hvað það er að njóta öryggis og blessunar Guðs.
18 There is no fear of God before their eyes.”
Þeim er alveg sama um Guð og hvað honum finnst um þá.“
19 Now we know that whatever the Law saith, it saith to those who are under the Law; that every mouth may be stopped, and all the world become subject to condemnation before God.
Dómur Guðs er þungur yfir Gyðingum, því þeim ber að hlýða lögum Guðs, en ekki leggja stund á hið illa. Þeir hafa því enga afsökun, enginn þeirra. Þegar allt kemur til alls verður heimurinn að þagna, því að hann er sekur frammi fyrir hinum almáttuga Guði.
20 Because by works of the Law no flesh shall be accepted as righteous: for by the Law is the knowledge of sin.
Skiljið þið nú, að enginn getur orðið réttlátur í augum Guðs með því að hlýðnast lögunum? Eftir því sem við kynnumst lögum Guðs betur, því betur sjáum við að við getum alls ekki hlýtt þeim. Tilgangur laganna er sá einn að sýna okkur fram á að við erum syndarar.
21 But now, apart from the Law, the righteousness which is of God, to which the Law and the Prophets bear testimony,
En nú hefur Guð bent okkur á aðra leið til sín. Hún felst ekki í því að menn skuli vera góðir og reyna að hlýða lögunum, heldur er um nýja leið að ræða (reyndar er hún nú ekki ný því að Gamla testamentið sagði frá henni fyrir langa löngu).
22 even the righteousness which is of God through faith in Jesus Christ, hath been made manifest to all and for all believers. For there is no distinction.
Hún er þessi: Guð vill taka okkur í sátt við sig og sýkna okkur, ef við treystum því að Jesús Kristur fyrirgefi og taki burt syndir okkar. Öll getum við frelsast á þennan eina og sama hátt: Að koma til Krists, og þá skiptir engu hver við erum eða hvernig við höfum lifað.
23 For all have sinned, and fail of obtaining the glory which cometh from God;
Allir hafa syndgað – óhlýðnast Guði og skortir dýrð hans,
24 being accepted as righteous freely, by his grace, through the redemption that is in Christ Jesus,
en Guð lýsir því yfir að við séum saklaus af allri andstöðu við hann, ef við treystum Jesú Kristi, sem í kærleika sínum vill fyrirgefa okkur syndir okkar.
25 whom, in his blood, through faith, God hath set forth as a propitiatory sacrifice, in order to manifest his righteousness, on account of his passing by, in his forbearance, the sins committed in former times;
Guð sendi Jesú Krist til að taka á sig hegninguna fyrir syndir okkar og að binda enda á reiði Guðs í okkar garð. Við frelsumst frá þessari reiði Guðs fyrir blóð Krists, það er að segja, vegna dauða hans á krossinum – og með því að trúa á hann og treysta hjálp hans. Í öllu þessu var Guð fullkomlega réttlátur, jafnvel þótt hann hafi ekki refsað þeim sem syndguðu fyrr á tímum, því að hann leit fram til þess tíma er Kristur kæmi og tæki burt syndir þeirra.
26 in order to manifest his righteousness at the present time, so that he may be righteous, and accept as righteous him who hath faith.
Guð getur á sama hátt tekið á móti syndurunum nú á okkar dögum, því að Jesús dó einnig fyrir þeirra syndir. En er nokkurt réttlæti í því að Guð láti afbrotamenn ganga lausa og lýsi því yfir að þeir séu saklausir? Já, það getur hann ef þeir trúa því að Jesús hafi fyrirgefið þeim syndir þeirra.
27 Where then is the boasting? It is excluded. By what law? of works? Nay; but by the law of faith.
Getum við þá hrósað okkur af góðverkum okkar og sagt að þeirra vegna eigum við skilið að fá hjálp Guðs? Nei, alls ekki. Hvers vegna ekki? Vegna þess að við fáum ekki fyrirgefninguna sem laun fyrir góðverk okkar, heldur fyrir trú á það sem Kristur gerði.
28 We conclude therefore, that a man is accepted as righteous through faith, without the works of the Law.
Þannig frelsumst við fyrir trúna á Krist en ekki fyrir það góða sem við gerum.
29 Or is God [[the God]] of Jews alone? Is he not also the God of gentiles? Yea, of gentiles also.
Frelsar Guð einungis Gyðinga á þennan hátt? Nei, þetta á einnig við um heiðingjana,
30 Seeing there is but one God, who will accept the circumcised as righteous by faith, and the uncircumcised through faith.
því að Guð fer ekki í manngreinarálit. Ef við trúum þá sýknar Guð okkur, hvort sem við erum Gyðingar eða heiðingjar.
31 Do we then make void the Law through faith? Far be it! On the contrary, we establish the Law.
Og segjum nú að við séum frelsuð fyrir að trúa, þýðir það þá ekki að við séum þar með laus undan því að þurfa að hlýða lögum Guðs? Nei, þvert á móti, því að sannleikurinn er sá að eina leiðin til að hlýða Guði er að trúa á Jesú Krist.
