Proverbs 3
1 My son, forget not my teaching, And let thy heart observe my precepts!
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 For length of days, and years of life, And peace shall they multiply to thee.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Let not kindness and truth forsake thee; Bind them around thy neck, Write them upon the tablet of thy heart:
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 Then shalt thou find favor and good success In the sight of God and man.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Trust in the LORD with all thy heart, And lean not on thine own understanding;
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 In all thy ways acknowledge him, And he will make thy paths plain.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Be not wise in thine own eyes; Fear the LORD, and depart from evil.
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 It shall be health to thy muscles, And moisture to thy bones.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honor the LORD with thy substance, And with the first-fruits of all thy increase;
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 So shall thy barns be filled with plenty, And thy vats overflow with new wine.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 My son, despise not the correction of the LORD, Nor be impatient under his chastisement!
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 For whom the LORD loveth he chasteneth, Even as a father the son in whom he delighteth.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Happy the man who findeth wisdom; Yea, the man who getteth understanding!
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 For the profit thereof is greater than that of silver, And the gain thereof than that of fine gold.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 More precious is she than pearls, And none of thy jewels is to be compared with her.
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Length of days is in her right hand; In her left hand are riches and honor.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways are ways of pleasantness, And all her paths are peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 She is a tree of life to them that lay hold of her, And happy is every one who hath her in his grasp.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 The LORD by wisdom founded the earth; By understanding he framed the heavens.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 By his knowledge the deep waters were cleft, And the clouds drop down the dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, let them not depart from thine eyes; Keep sound wisdom and discretion!
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 For they shall be life to thy soul, And grace to thy neck.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Then shalt thou go on thy way securely, And thy foot shall not stumble;
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 When thou liest down, thou shalt not be afraid, Yea, thou shalt lie down, and thy sleep shall be sweet.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Be not thou afraid of sudden alarm, Nor of the storm that is for the wicked, when it cometh;
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 For the LORD shall be thy confidence; Yea, he will keep thy foot from being taken.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Withhold not kindness from those who need it, When it is in the power of thy hand to do it.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Say not to thy neighbor, “Go, and come again, And to-morrow I will give to thee,” when thou hast it by thee.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Devise not evil against thy neighbor, While he dwelleth securely by thee.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Contend not with a man without cause, When he hath done thee no harm.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Envy not the oppressor, And choose none of his ways.
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For the perverse man is the abomination of the LORD, But he is in friendship with the upright.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 The curse of the LORD is upon the house of the wicked, But he blesseth the dwelling of the righteous.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 Surely the scorners he treadeth scornfully, But giveth favor to the lowly.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 The wise shall obtain honor, But fools shall bear off shame.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
