Proverbs 17
1 Better is a dry morsel, and quietness therewith, Than a house full of flesh-banquets with strife.
Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
2 A prudent servant shall rule over a son who causeth shame; Yea, with brothers he shall share the inheritance.
Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
3 The refining-pot is for silver, and the furnace for gold; But the LORD trieth hearts.
Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
4 An evil-doer listeneth to mischievous lips; And a liar giveth ear to a destructive tongue.
Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
5 Whoso mocketh the poor reproacheth his Maker; He that is glad at calamities shall not go unpunished.
Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
6 Children's children are the crown of the aged, And their fathers the glory of sons.
Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
7 Excellent speech becometh not the base; How much less lying lips the noble!
Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
8 A gift is a precious stone in the eyes of him who taketh it; Whithersoever it turneth it hath success.
Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
9 He who covereth an offence seeketh love; But he who recurreth to a matter removeth a friend.
Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
10 A reproof will penetrate deeper into a wise man Than a hundred stripes into a fool.
Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
11 An evil man seeketh only rebellion; Therefore shall a cruel messenger be sent against him.
Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
12 Let a man meet a bear robbed of her whelps, Rather than a fool in his folly.
Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
13 Whoso returneth evil for good, Evil shall not depart from his house.
Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
14 The beginning of strife is as when one letteth out water; Therefore leave off contention before it rolleth onward.
Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
15 He that justifieth the wicked, And he that condemneth the just, Both alike are an abomination to the LORD.
Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
16 Why should a price be in the hand of a fool To get wisdom, seeing he hath no sense?
Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
17 A friend loveth at all times; But in adversity he is born a brother.
Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
18 A man who lacketh understanding striketh hands, And becometh surety in the presence of his friend.
Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
19 He who loveth strife loveth transgression; He who raiseth high his gate seeketh ruin.
Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
20 He that is of a deceitful heart shall find no good; And he that turneth about with his tongue shall fall into mischief.
Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
21 Whoso begetteth a fool doeth it to his sorrow; Yea, the father of the fool hath no joy.
Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
22 A merry heart doeth good to the body; But a broken spirit drieth up the bones.
Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
23 The wicked man taketh a gift out of the bosom, To pervert the ways of judgment.
Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
24 Wisdom is before the face of him that hath understanding; But the eyes of a fool are in the ends of the earth.
Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
25 A foolish son is a grief to his father, And bitterness to her that bore him.
Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
26 Moreover, to punish the righteous is not good, Nor to smite the noble for their equity.
Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
27 He that spareth his words is imbued with knowledge; And he that is of a cool spirit is a man of understanding.
Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
28 Even a fool, when he is silent, is accounted wise; He that shutteth his lips is a man of understanding.
Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
