Proverbs 14
1 The wise woman buildeth her house; But the foolish teareth it down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He who walketh in uprightness feareth the LORD; But he who is perverse in his ways despiseth him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish pride is a scourge; But the lips of the wise preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where there are no oxen, the crib is clean; But there is great increase by the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness doth not lie; But a false witness poureth forth lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 The scoffer seeketh wisdom, and findeth it not; But knowledge is easy to the man of understanding.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go from the presence of a foolish man; For thou hast not perceived in him the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent is in giving heed to his way; But the folly of fools is deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Fools make a mock at sin; But with the upright is favor.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth its own bitterness. And a stranger cannot intermeddle with its joy.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked shall be destroyed; But the tent of the upright shall flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way which seemeth right to a man, But its end is the way to death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart is sorrowful, And the end of joy is grief.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The perverse in heart shall be filled with his own ways; And from himself shall the good man be satisfied.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple man believeth every word; But the prudent looketh well to his steps.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 The wise man feareth, and departeth from evil; But the fool is haughty and confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 He who is hasty in his anger will commit folly; And the man of wicked devices will be hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The simple inherit folly; But the prudent are crowned with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The evil bow before the good; Yea, the wicked at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 The poor is hated even by his own neighbor; But the rich hath many friends.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He who despiseth his neighbor sinneth; But happy is he who hath mercy on the poor.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Do not they who devise evil fail of their end? But they who devise good meet with kindness and truth.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all labor there is profit; But the talk of the lips tendeth only to penury.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Riches are a crown to the wise; But the promotion of fools is folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A true witness saveth lives; But a deceitful witness poureth forth lies.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the LORD is strong confidence; Yea, to his children he will be a refuge.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of the LORD is a fountain of life; By it men escape from the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In a numerous people is the glory of a king; But the want of people is the destruction of a prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 He who is slow to anger is of great understanding. But he who is of a hasty spirit setteth folly on high.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A quiet heart is the life of the flesh; But the ferment of passion is rottenness to the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He who oppresseth the poor reproacheth his Maker; But he who hath mercy on the poor honoreth him.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 By his wickedness the wicked is thrust down; But the righteous hath hope even in death.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Wisdom resteth quietly in the heart of the wise; But in the breast of fools it will be made known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a people; But the reproach of nations is sin.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king's favor is toward a wise servant; But his wrath is against him that causeth shame.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
