Matthew 13
1 The same day Jesus went out of the house, and sat by the shore of the lake;
Jeszcze tego samego dnia Jezus wyszedł z domu i usiadł nad jeziorem,
2 and great multitudes were gathered together to him, so that he went into a boat, and sat down; and all the multitude stood on the beach.
gdzie wkrótce zgromadziły się ogromne tłumy. Wsiadł więc do łodzi, a ludzie pozostali na brzegu.
3 And he spoke many things to them in parables, saying, Behold, a sower went forth to sow.
Zaczął ich wtedy nauczać posługując się przypowieściami: —Pewien rolnik postanowił zasiać ziarno.
4 And as he sowed, some seeds fell by the wayside; and the birds came and devoured them.
Gdy rozsiewał je na polu, niektóre nasiona upadły na udeptaną ścieżkę. Zaraz przyleciały ptaki i wydziobały je.
5 And others fell upon rocky places, where they had not much earth; and they sprung up immediately, because they had no depth of earth.
Inne upadły na cienką warstwę gleby, pod którą była skała.
6 But when the sun was up, they were scorched; and because they had no root, they withered away.
Te, choć szybko wyrosły, wkrótce zwiędły w słonecznym upale i zginęły, ponieważ w płytkiej glebie ich korzenie nie znalazły dosyć wody.
7 And others fell among thorns; and the thorns grew up, and choked them.
Jeszcze inne upadły między chwasty i niebawem zostały przez nie zagłuszone.
8 And others fell upon good ground; and yielded fruit, some a hundred fold, some Sixty, some thirty fold.
Niektóre jednak trafiły na dobrą glebę i dały po sto, sześćdziesiąt lub trzydzieści ziaren plonu.
9 He that hath ears, let him hear.
Kto ma uszy do słuchania, niech słucha uważnie!
10 And the disciples came and said to him, Why dost thou speak to them in parables?
Uczniowie podeszli do Jezusa i zapytali: —Dlaczego nauczasz ludzi poprzez przypowieści?
11 He answered and said, Because to you it hath been given to know the mysteries of the kingdom of heaven; but to them it hath not been given.
—Wam dano zrozumieć tajemnice dotyczące królestwa niebieskiego—wyjaśnił.
12 For whoever hath, to him will be given, and he will have abundance; but whoever hath not, from him will be taken away even what he hath.
—Kto ma Bożą mądrość, otrzyma jej więcej i będzie opływał w dostatek. A ten, kto jej nie ma, straci nawet tę odrobinę, którą posiada.
13 Therefore I speak to them in parables, because seeing they see not, and hearing they hear not, nor understand.
Mówię do nich poprzez przypowieści, bo choć widzą i słyszą, niczego nie rozumieją.
14 And in them is fulfilled the prophecy of Isaiah, which saith, “Ye will hear indeed, and not understand; and ye will see indeed, and not perceive.
Wypełnia się więc na nich proroctwo Izajasza: „Będziecie słuchać, lecz nie zrozumiecie, będziecie patrzeć, lecz nie zobaczycie.
15 For this people's heart hath become gross, and their ears are dull of hearing, and their eyes they have closed, lest they should see with their eyes, and hear with their ears, and understand with their heart, and turn from their ways, and I should heal them.”
Ludzie ci mają twarde serca, zapchane uszy i zmrużone oczy —nic nie widzą, nic nie słyszą i niczego nie rozumieją. Dlatego nie chcą się opamiętać i zostać przeze Mnie uzdrowieni”.
16 But blessed are your eyes, for they see; and your ears, for they hear.
Bóg was ogromnie wyróżnił, pozwalając wam to wszystko widzieć i słyszeć—kontynuował Jezus.
17 Truly do I say to you, that many prophets and righteous men desired to see the things which ye see, and did not see them; and to hear the things which ye hear, and did not hear them.
Zapewniam was, że w przeszłości wielu proroków i innych ludzi kochających Boga pragnęło zobaczyć i usłyszeć to, co wy, ale nie mogli.
18 Hear ye therefore the parable of the sower.
Teraz poznajcie znaczenie przypowieści o siewcy.
19 When any one heareth the word of the kingdom, and understandeth it not, the Evil One cometh, and snatcheth away that which was sown in his heart; this man is what was sown by the wayside.
Gdy ktoś słucha słów o królestwie i nie rozumie ich, przychodzi do niego szatan i wykrada to, co zapadło w jego sercu. Tak jest z ziarnem posianym na udeptanej ścieżce.
20 And what was sown on the rocky places, this is he that heareth the word, and immediately receiveth it with joy,
Ziarno na gruncie skalistym oznacza tego, kto słucha i z radością przyjmuje słowo.
21 but, having no root within him, endureth only for a time; and when tribulation or persecution ariseth on account of the word, he immediately falleth away.
Brak mu jednak mocnych korzeni. Jest niestały i w obliczu trudności lub prześladowań z powodu słowa załamuje się.
22 And what was sown among the thorns, this is he that heareth the word, but the cares of the world and the deceitfulness of riches choke the word, and he becometh unfruitful. (aiōn g165)
Ziarnem posianym wśród chwastów jest człowiek, który słucha słowa, ale zmartwienia i pogoń za bogactwem zagłuszają je, tak że nie przynosi ono w jego życiu żadnego plonu. (aiōn g165)
23 And what was sown on the good ground, this is he that heareth the word, and understandeth it; who also beareth fruit, and yieldeth, one a hundred fold, another sixty, another thirty fold.
Dobra gleba natomiast to człowiek, który słucha słowa, rozumie je i wydaje obfity plon: sto, sześćdziesiąt lub trzydzieści razy większy.
24 Another parable he put forth to them, saying, The kingdom of heaven is like a man who sowed good seed in his field.
Potem Jezus przedstawił kolejną przypowieść: —Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał na polu dobre ziarno.
25 But while men slept, his enemy came, and sowed tares among the wheat; and went away.
Lecz gdy wszyscy spali, zakradł się jego wróg i między pszenicę posiał chwasty.
26 But when the blade grew up, and put forth fruit, then appeared the tares also.
Gdy nasiona wzeszły i zaczęły pojawiać się kłosy, wyrosły także chwasty.
27 So the servants of the householder came and said to him, Sir, didst not thou sow good seed in thy field? Whence then hath it tares?
Wówczas przyszli do właściciela pracownicy i powiedzieli: „Czy nie posiałeś dobrego ziarna? Skąd w takim razie na polu wzięły się chwasty?”.
28 He said to them, An enemy did this. The servants say to him, Dost thou wish then that we go and gather them up?
„Musiał to zrobić mój nieprzyjaciel”—wyjaśnił. „Czy więc chcesz, abyśmy poszli i usunęli chwasty?”—zapytali pracownicy.
29 But he said, Nay; lest, while ye gather up the tares, ye root up the wheat with them.
„Nie”—odpowiedział—„Przypadkiem moglibyście powyrywać zboże.
30 Let both grow together until the harvest; and in the time of harvest I will say to the reapers, Gather up first the tares, and bind them in bundles, to burn them; but gather the wheat into my barn.
Niech rosną razem aż do żniw, a wtedy powiem żniwiarzom: Zbierzcie najpierw chwasty—w wiązki przeznaczone do spalenia, a pszenicę zwieźcie do magazynów”.
31 Another parable he put forth to them, saying, The kingdom of heaven is like a grain of mustard, which a man took and sowed in his field.
Jeszcze inną przypowieść opowiedział im Jezus: —Królestwo niebieskie jest podobne do ziarna gorczycy, które rolnik zasiał na polu.
32 Which is the least indeed of all seeds; but when it is grown, it is greater than the herbs, and becometh a tree, so that the birds of the air come and lodge in its branches.
Mimo że jest ono chyba najmniejsze ze wszystkich nasion, wyrasta na krzew zaliczany do największych, a na jego rozłożystych gałęziach ptaki budują sobie gniazda.
33 Another parable he spoke to them: The kingdom of heaven is like leaven, which a woman took and hid in three measures of meal, till the whole was leavened.
Przedstawił im też taką przypowieść: —Królestwo niebieskie jest podobne do kwasu chlebowego, który kobieta zmieszała z całym workiem mąki i który przeniknął całe ciasto.
34 All these things Jesus spoke to the multitudes in parables, and without a parable he spoke nothing to them;
Cokolwiek Jezus mówił do tłumów, posługiwał się przypowieściami. Inaczej nie nauczał.
35 that it might be fulfilled which was spoken through the prophet Isaiah, saying, “I will open my mouth in parables; I will utter things hidden from the foundation [[of the world]].”
W ten sposób miały się wypełnić słowa proroka: „Będę nauczać w przypowieściach, opowiem o tajemnicach ukrytych od początku świata”.
36 Then he sent the multitudes away, and went into the house. And his disciples came to him, saying, Explain to us the parable of the tares of the field.
Potem opuścił zebranych i udał się do domu. Wówczas uczniowie podeszli do Niego, prosząc: —Wyjaśnij nam przypowieść o chwastach na polu.
37 He answered and said, He that soweth the good seed is the Son of man.
—Siejącym dobre ziarno jestem Ja, Syn Człowieczy—odpowiedział Jezus.
38 The field is the world; the good seed is the sons of the kingdom; but the tares are the sons of the Evil One;
—Polem jest świat, a dobre ziarno to ci, którzy należą do królestwa. Chwasty to ci, którzy należą do diabła,
39 the enemy that sowed them is the Devil; the harvest is the end of the world; and the reapers are angels. (aiōn g165)
a nieprzyjacielem, który je posiał, jest sam diabeł. Żniwa to koniec świata, a żniwiarze to aniołowie. (aiōn g165)
40 As therefore the tares are gathered up and burned with fire, so will it be at the end of the world. (aiōn g165)
Koniec czasów podobny będzie do zbioru i spalenia chwastów. (aiōn g165)
41 The Son of man will send forth his angels, and they will gather out of his kingdom all the stumbling-blocks, and those who do iniquity,
Ja, Syn Człowieczy, wyślę wtedy swoich aniołów—a oni usuną z królestwa tych, którzy czynili zło i prowadzili do zła innych.
42 and will cast them into the furnace of fire; there will be wailing and gnashing of teeth.
Wrzucą ich do rozpalonego pieca. Tam będzie lament i rozpacz.
43 Then will the righteous shine forth as the sun, in the kingdom of their Father. He that hath ears, let him hear.
A ludzie prawi zabłysną jak słońce w królestwie swojego Ojca. Kto ma uszy do słuchania, niech słucha uważnie!
44 The kingdom of heaven is like a treasure hid in a field, which a man found and hid; and for joy thereof he goeth and selleth all that he hath, and buyeth that field.
Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu znalezionego na polu—mówił Jezus. —Ten, kto go odkrył, ukrył go ponownie i z radości poszedł sprzedać wszystko, co posiadał, aby kupić to pole.
45 Again, the kingdom of heaven is like a merchant seeking goodly pearls.
Królestwo niebieskie podobne jest również do kolekcjonera pięknych pereł.
46 And having found one pearl of great price, he went and sold all that he had, and bought it.
Gdy natrafił na niezwykle cenną perłę, poszedł sprzedać cały majątek i kupił ją.
47 Again, the kingdom of heaven is like a net, cast into the sea, and bringing together fish of every kind;
Królestwo niebieskie można również porównać do sieci rzuconej w morze, w którą wpadają różne ryby.
48 which, when it was full, they drew upon the beach, and sat down and gathered the good into vessels, but threw the bad away.
Gdy już się napełni, wyciąga się ją na brzeg i przebiera ryby: dobre kładzie się do skrzyni, a niedobre się wyrzuca.
49 So will it be at the end of the world. The angels will come forth, and separate the wicked from among the righteous, (aiōn g165)
Podobnie będzie przy końcu czasów—aniołowie oddzielą ludzi złych od prawych. (aiōn g165)
50 and will cast them into the furnace of fire; there will be wailing and gnashing of teeth.
I wrzucą tych pierwszych w ogień, gdzie będzie lament i rozpacz.
51 Did ye understand all these things? They say to him, Yea.
Czy zrozumieliście? —Tak—odpowiedzieli uczniowie.
52 And he said to them, Thus then every scribe, instructed for the kingdom of heaven, is like a householder, who bringeth out from his storehouse things new and old.
Jezus kontynuował: —Każdy przywódca religijny, znawca Pism, który staje się uczniem królestwa niebios, jest podobny do bogatego właściciela. Podobnie jak on, wydobywa ze swojego skarbca stare i nowe kosztowności.
53 And it came to pass, when Jesus had ended these parables, that he departed thence.
Gdy Jezus skończył tam nauczać,
54 And having come into his own country, he taught them in their synagogue, so that they were astonished, and said, Whence hath this man this wisdom, and the miracles?
powrócił w rodzinne strony i przemawiał w tamtejszej synagodze. A słuchający ze zdumieniem powtarzali: —Skąd u niego taka mądrość i moc?
55 Is not this the carpenter's son? Is not his mother called Mary, and his brothers, James, and Joseph, and Simon, and Judas?
Przecież jest synem cieśli! Znamy dobrze jego matkę, Marię, i braci: Jakuba, Józefa, Szymona i Judę.
56 And his sisters, are they not all with us? Whence then hath this man all these things?
Przecież i jego siostry tu są?! Skąd się więc u niego to wszystko wzięło?
57 And they took offence at him. But Jesus said to them, A prophet is not without honor, except in his own country, and in his own house.
I nie mogli się z tym pogodzić. Wtedy Jezus powiedział: —Prorok może cieszyć się poważaniem wszędzie, z wyjątkiem swojego miasta i rodziny.
58 And he did not work many miracles there, because of their unbelief.
I z powodu ich niewiary nie dokonał tam wielu cudów.
