Luke 1
1 Inasmuch as many have undertaken to arrange a narrative of those things which are fully believed among us,
Thưa ngài Thê-ô-phi-lơ thân kính, trước đây đã có nhiều người ghi chép những sự việc đã hoàn thành giữa chúng ta.
2 even as they were delivered to us by those who were eye-witnesses from the beginning and became ministers of the word,
Họ biên soạn theo lời tường thuật của các môn đệ đầu tiên và của nhiều nhân chứng.
3 it seemed good to me also, having accurately traced up all things from the first, to write to thee a connected account, most excellent Theophilus,
Do đó, tôi đã sưu tầm, kiểm chứng tất cả sử liệu và viết lại theo thứ tự để kính gửi ngài xem.
4 that thou mightst know the exact truth with regard to those things in which thou wast instructed.
Ước mong công trình khảo cứu này chứng tỏ những điều ngài đã học hỏi là chính xác.
5 There was in the days of Herod, king of Judaea, a certain priest named Zachariah, of the course of Abijah; and he had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
Thời Vua Hê-rốt cai trị xứ Giu-đê, thầy Tế lễ Xa-cha-ri, thuộc ban A-bi-gia, lo việc tế lễ trong Đền Thờ. Vợ là Ê-li-sa-bét cũng thuộc dòng họ A-rôn.
6 And they were both righteous in the sight of God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
Ông bà là người công chính trước mặt Đức Chúa Trời, vâng giữ trọn vẹn điều răn và luật lệ của Ngài.
7 And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both far advanced in years.
Họ không có con vì Ê-li-sa-bét hiếm muộn, và cả hai đều đã cao tuổi.
8 And it came to pass, that, while he was serving as priest before God in the order of his course,
Một hôm, Xa-cha-ri vào Đền Thờ lo việc tế lễ theo phiên thứ.
9 according to the custom of the priesthood the lot fell to him to go into the temple of the Lord and burn the incense.
Ông bắt thăm nhằm phần việc dâng hương cho Chúa trong Đền Thờ.
10 And the whole multitude of the people was praying without at the time of the incense.
Lúc ông dâng hương, dân chúng cầu nguyện ngoài sân.
11 And there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right of the altar of incense.
Thình lình, một thiên sứ của Chúa hiện đến với ông, đứng bên phải bàn thờ dâng hương.
12 And Zachariah was troubled at the sight, and fear fell upon him.
Xa-cha-ri nhìn thấy, giật mình hoảng sợ.
13 But the angel said to him, Fear not, Zachariah; for thy prayer was heard, and thy wife Elizabeth shall bear thee a son; and thou shalt call his name John.
Thiên sứ nói: “Xa-cha-ri, đừng sợ! Tôi đến báo tin Đức Chúa Trời đã nghe lời ông cầu nguyện. Ê-li-sa-bét, vợ ông sẽ sinh con trai, hãy đặt tên con trẻ ấy là Giăng.
14 And thou wilt have joy and gladness, and many will rejoice for his birth.
Con trẻ sẽ là niềm vui lớn cho ông bà, và nhiều người cũng sẽ hân hoan khi nó ra đời,
15 For he will be great in the sight of the Lord; and will drink neither wine nor strong drink; and he will be filled with the Holy Spirit from his very birth.
vì con trẻ sẽ được quý trọng trước mặt Chúa. Con trẻ ấy sẽ không bao giờ uống rượu nhưng được đầy dẫy Chúa Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ.
16 And many of the sons of Israel will he turn to the Lord their God.
Con trẻ sẽ dìu dắt nhiều người Ít-ra-ên trở về với Chúa là Đức Chúa Trời của họ.
17 And he will go before his face in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of fathers to children, and the disobedient to the wisdom of the righteous, to make ready for the Lord a prepared people.
Con trẻ sẽ có tinh thần và khí lực dũng mãnh như tiên tri Ê-li thời xưa. Con trẻ sẽ dọn đường cho Chúa, chuẩn bị dân chúng sẵn sàng đón tiếp Ngài. Con trẻ sẽ hòa giải cha với con, làm cho kẻ bội nghịch trở nên khôn ngoan như người công chính.”
18 And Zachariah said to the angel, Whereby shall I know this? for I am an old man, and my wife is far advanced in years.
Xa-cha-ri nói với thiên sứ: “Việc đó làm sao thực hiện được? Vì tôi đã già, vợ tôi cũng đã cao tuổi lắm rồi!”
19 And the angel answering said to him, I am Gabriel, who stand in the presence of God; and I was sent to speak to thee, and to tell thee these glad tidings.
Thiên sứ đáp: “Tôi là Gáp-ri-ên! Tôi thường đứng trước mặt Đức Chúa Trời. Chính Ngài sai tôi đến báo tin mừng cho ông.
20 And lo! thou shalt be silent, and not able to speak, until the day when these things shall come to pass, because thou didst not believe my words, which will be fulfilled in their season.
Ông không tin lời tôi, nên sẽ bị câm cho đến khi đứa trẻ ra đời. Nhưng lời tôi nói, đến đúng kỳ sẽ thành sự thật.”
21 And the people were looking for Zachariah, and wondering that he remained so long in the temple.
Dân chúng đứng bên ngoài chờ Xa-cha-ri, ngạc nhiên vì ông ở quá lâu trong Đền Thờ.
22 And on coming out, he was not able to speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the temple; and he was beckoning to them, and remained speechless.
Lúc trở ra, Xa-cha-ri không nói được, phải dùng tay ra dấu, nên họ biết ông vừa thấy khải tượng trong Đền Thờ.
23 And it came to pass, when the days of his ministration were completed, that he returned to his house.
Khi mãn phiên phục vụ, Xa-cha-ri về nhà.
24 And after those days his wife Elizabeth conceived, and hid herself five months, saying,
Sau đó, Ê-li-sa-bét có thai, sống ẩn dật trong năm tháng.
25 Thus hath the Lord dealt with me in the days wherein he looked on me to take away my reproach among men.
Bà tự nhủ: “Chúa thật nhân từ, Ngài đã xóa bỏ sự nhục nhã cho ta rồi!”
26 And in her sixth month the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, called Nazareth,
Qua tháng thứ sáu, Đức Chúa Trời sai thiên sứ Gáp-ri-ên đến thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê,
27 to a virgin betrothed to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the virgin's name was Mary.
đến thăm Ma-ri là một trinh nữ đã hứa hôn với Giô-sép, thuộc dòng Vua Đa-vít.
28 And the angel came in to her and said, Hail, thou that art highly favored! the Lord is with thee.
Thiên sứ nói: “Chào cô, người được ơn của Chúa! Chúa ở với cô!”
29 And she was troubled at the words, and was considering what this salutation could mean.
Ma-ri bối rối, tự hỏi lời chào ấy có nghĩa gì.
30 And the angel said to her, Fear not, Mary; for thou hast found favor with God.
Thiên sứ giải thích: “Đừng sợ, vì Đức Chúa Trời đã ban đặc ân cho cô.
31 And lo! thou shalt conceive in thy womb, and hear a son, and shalt call his name Jesus.
Cô sắp có thai, sinh con trai, và đặt tên là Giê-xu.
32 He shall be great, and shall be called the Son of the Most High; and the Lord God will give to him the throne of David his father;
Con Trai đó rất cao quý, sẽ được xưng là Con của Đấng Chí Cao. Chúa là Đức Chúa Trời sẽ ban cho Ngài ngôi vua của Đa-vít.
33 and he shall reign over the house of Jacob for ever; and of his kingdom there shall be no end. (aiōn g165)
Ngài sẽ cai trị Ít-ra-ên mãi mãi; nước Ngài tồn tại đời đời.” (aiōn g165)
34 Then said Mary to the angel, How shall this be, since I know not a man?
Ma-ri hỏi thiên sứ: “Tôi là trinh nữ, làm sao có con được?”
35 And the angel answering said to her, The Holy Spirit will come upon thee, and the power of the Most High will overshadow thee; wherefore the holy one that is to be born will be called the Son of God.
Thiên sứ đáp: “Chúa Thánh Linh sẽ giáng trên cô, quyền năng Đấng Chí Cao sẽ bao phủ cô, cho nên Con Thánh sinh ra sẽ được gọi là Con Đức Chúa Trời.
36 And lo! Elizabeth, thy kinswoman, she also hath conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who is called barren.
Như trường hợp Ê-li-sa-bét, bà con của cô là người đã già, quá tuổi sinh nở, mà cũng có thai được sáu tháng rồi.
37 For nothing will be impossible with God.
Vì chẳng có việc gì Đức Chúa Trời không làm được.”
38 And Mary said, Lo, the handmaid of the Lord! May it be to me according to thy word. And the angel departed from her.
Ma-ri thưa: “Tôi là đầy tớ Chúa, sẵn sàng vâng theo ý muốn Chúa. Xin Chúa thực hiện mọi điều ông nói.” Sau đó thiên sứ rời khỏi cô.
39 And Mary arose and went in those days into the hill-country with haste, into a city of Judah.
Mấy ngày sau, Ma-ri vội vã lên đường, đến một thành phố miền đồi núi xứ Giu-đê,
40 And she entered the house of Zachariah, and saluted Elizabeth.
nơi Xa-cha-ri sinh sống. Cô vào nhà và chào thăm Ê-li-sa-bét.
41 And it came to pass, when Elizabeth heard the salutation of Mary, that the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
Vừa nghe tiếng Ma-ri chào, thai trong bụng Ê-li-sa-bét liền nhảy mừng, Ê-li-sa-bét được đầy dẫy Chúa Thánh Linh.
42 and cried out with a loud voice, and said, Blessed art thou among women; and blessed is the fruit of thy womb!
Ê-li-sa-bét vui mừng và nói lớn với Ma-ri: “Cô là người được phước nhất trong giới phụ nữ! Thai trong lòng cô thật phước hạnh lớn lao!
43 And whence is this to me, that the mother of my Lord should come to me?
Thật vinh dự cho tôi vì được mẹ Chúa tôi đến thăm!
44 For lo! as soon as the voice of thy salutation came to my ears, the babe leaped in my womb in exultation.
Vừa nghe cô chào hỏi, thai trong bụng tôi đã nhảy mừng.
45 And blessed is she who hath believed that there will be an accomplishment of those things which were told her from the Lord.
Đức Chúa Trời ban phước cho cô, vì cô tin lời Ngài hứa sẽ thành sự thật.”
46 And Mary said, My soul magnifieth the Lord,
Ma-ri đáp: “Tâm hồn tôi ca ngợi Chúa.
47 and my spirit hath exulted in God my Saviour;
Tâm linh tôi hân hoan vì Đức Chúa Trời, Đấng Cứu Rỗi tôi.
48 for he hath looked upon the low estate of his handmaiden. For lo! from this time all generations will call me blessed;
Chúa đã lưu ý đến nô tỳ hèn mọn của Ngài, và từ nay, mọi thế hệ sẽ khen tôi là người được phước.
49 for the Mighty One hath done great things for me; and holy is his name;
Đấng Toàn Năng đã làm những việc lớn cho tôi, Danh Ngài là Thánh.
50 and his mercy is from generation to generation on them that fear him.
Ngài thương xót người kính sợ Ngài từ đời này sang đời khác.
51 He hath wrought mightily with his arm; he hath scattered the proud in the device of their heart.
Khi cánh tay Ngài đưa ra thể hiện quyền năng, mưu trí người kiêu ngạo liền tan biến.
52 He hath cast down princes from thrones, and exalted men of low degree.
Ngài truất phế các vua chúa xuống và cất nhắc người thấp hèn lên.
53 The hungry he hath filled with good things, and the rich he hath sent away empty.
Ngài cho người đói được no nê và đuổi người giàu về tay không.
54 He hath given help to Israel his servant, in remembrance of his mercy
Ngài nhớ lại sự thương xót, nên cứu giúp Ít-ra-ên, đầy tớ Ngài.
Vì Ngài đã hứa với tổ phụ chúng ta, với Áp-ra-ham và cả dòng dõi người đến muôn đời.” (aiōn g165)
56 And Mary abode with her about three months, and returned to her own house.
Ma-ri ở lại với Ê-li-sa-bét độ ba tháng rồi trở về nhà mình.
57 Now Elizabeth's full time came that she should be delivered; and she brought forth a son.
Đến ngày mãn nguyệt, Ê-li-sa-bét sinh được một con trai.
58 And her neighbors and her kinsfolk heard that the Lord had showed great mercy toward her; and they rejoiced with her.
Bà con láng giềng đều hoan hỉ khi nghe tin Chúa thương xót bà cách đặc biệt.
59 And it came to pass that on the eighth day they came to circumcise the child; and they were about to call him Zachariah, after the name of his father.
Được tám ngày, họ đến làm lễ cắt bì cho đứa bé, và định đặt tên nó là Xa-cha-ri, theo tên cha,
60 And his mother answering said, Not so; but he shall be called John.
nhưng mẹ đứa bé quả quyết: “Không! Tên nó là Giăng!”
61 And they said to her, There is no one of thy kindred that is called by this name.
Họ nói: “Họ hàng ta đâu có ai mang tên đó?”
62 And they made signs to his father, how he would have him named.
Rồi ra dấu hỏi Xa-cha-ri muốn đặt tên gì cho đứa bé?
63 And he asked for a writing-tablet, and wrote, saying, His name is John. And they all marveled.
Ông sai lấy bảng viết: “Tên nó là Giăng!” Mọi người đều kinh ngạc.
64 And his mouth was opened immediately, and his tongue was loosed; and he spoke, blessing God.
Ngay lúc ấy, Xa-cha-ri nói được, và ca ngợi Đức Chúa Trời.
65 And fear came on all that dwelt around them; and all these things were talked of throughout the whole of the hill-country of Judaea.
Hàng xóm láng giềng đều kinh sợ, đồn việc ấy khắp miền đồi núi xứ Giu-đê.
66 And all that heard them laid them up in their hearts, saying, What then will this child be? For the hand of the Lord was with him.
Mọi người nghe chuyện đều ngẫm nghĩ: “Không biết tương lai đứa bé sẽ ra sao? Vì rõ ràng tay Chúa phù hộ nó.”
67 And Zachariah his father was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
Xa-cha-ri được đầy dẫy Chúa Thánh Linh, liền nói tiên tri:
68 Blessed be the Lord, the God of Israel! for he hath visited and redeemed his people,
“Tôn ngợi Chúa là Đức Chúa Trời của Ít-ra-ên, vì Ngài đã thăm viếng và cứu chuộc dân Ngài.
69 and hath raised up a horn of salvation for us in the house of David his servant, —
Ngài sai Đấng Cứu Rỗi đến với chúng tôi, sinh ra trong dòng họ Đa-vít, đầy tớ Ngài,
đúng theo lời hứa của Ngài qua môi miệng các tiên tri thánh ngày xưa. (aiōn g165)
71 salvation from our enemies, and from the hand of all that hate us,
Ngài sẽ giải cứu chúng tôi khỏi kẻ thù nghịch và người ghen ghét chúng tôi.
72 to accomplish his mercy toward our fathers, and to remember his holy covenant,
Ngài bày tỏ lòng thương xót tổ phụ chúng tôi, nhớ lại giao ước thánh của Ngài—
73 the oath which he swore to Abraham our father,
giao ước Ngài đã thề với Áp-ra-ham, tổ phụ chúng tôi.
74 to grant to us, that being delivered from the hand of our enemies, we might worship him without fear,
Chúng tôi được giải thoát khỏi kẻ thù nghịch, cho chúng tôi được mạnh dạn phụng sự Đức Chúa Trời,
75 in holiness and righteousness before him, all our days.
và mãi mãi sống thánh thiện, công chính trước mặt Ngài.
76 And thou, child, shalt be called a prophet of the Most High; for thou shalt go in advance before the face of the Lord to prepare his ways,
Còn con, con trai bé nhỏ của ta, sẽ được xưng là tiên tri của Đấng Chí Cao, vì con sẽ dọn đường cho Chúa.
77 to give knowledge of salvation to his people in the remission of their sins
Con sẽ chỉ cho dân Ngài biết con đường cứu rỗi nhờ sự tha tội.
78 through the tender mercy of our God, whereby the day-spring from on high hath visited us,
Bởi lòng thương xót của Đức Chúa Trời, mà ánh bình minh sắp chiếu trên chúng ta,
79 to give light to those sitting in darkness and the shadow of death, to guide our feet into the way of peace.
soi sáng người ngồi trong cõi tối tăm và dưới bóng tử vong, dìu dắt chúng ta vào nẻo an lành.”
80 And the child grew, and waxed strong in spirit; and was in the deserts till the day of his manifestation to Israel.
Giăng lớn lên, có ý chí mạnh mẽ. Ông sống trong hoang mạc cho đến khi công khai tỏ mình trước người Ít-ra-ên.
