< Luke 1 >
1 Inasmuch as many have undertaken to arrange a narrative of those things which are fully believed among us,
Kalz o vezañ kemeret ar garg da skrivañ istor an traoù c'hoarvezet, hag anavezet mat evit bezañ gwir en hon touez,
2 even as they were delivered to us by those who were eye-witnesses from the beginning and became ministers of the word,
hervez m'o deus degaset deomp ar re o deus o gwelet adalek ar penn-kentañ, hag a zo bet ministred ar Ger,
3 it seemed good to me also, having accurately traced up all things from the first, to write to thee a connected account, most excellent Theophilus,
kredet em eus ivez, Teofil mat-meurbet, e tleen o skrivañ dit dre urzh, goude bezañ graet un enklask pizh warno holl, gant evezh,
4 that thou mightst know the exact truth with regard to those things in which thou wast instructed.
evit ma'c'h anavezi ar wirionez diwar-benn ar pezh a zo bet desket dit.
5 There was in the days of Herod, king of Judaea, a certain priest named Zachariah, of the course of Abijah; and he had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
En amzer Herodez, roue Judea, e oa ur beleg anvet Zakaria, eus lignez Abia; e wreg a oa eus lignez Aaron, hag en em c'halve Elizabed.
6 And they were both righteous in the sight of God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
Reizh e oant o-daou dirak an Aotrou, hag e heulient holl gourc'hemennoù hag urzhioù an Aotrou, en un doare divlam.
7 And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both far advanced in years.
N'o devoa ket a vugale, rak Elizabed a oa gaonac'h, hag o-daou, e oant aet war an oad.
8 And it came to pass, that, while he was serving as priest before God in the order of his course,
Erruout a reas, evel ma rae Zakaria e garg a veleg dirak Doue, hervez urzh e dro,
9 according to the custom of the priesthood the lot fell to him to go into the temple of the Lord and burn the incense.
ma voe galvet dre ar sord, hervez giz ar velegiezh, da vont e-barzh templ an Aotrou, evit deviñ an ezañs.
10 And the whole multitude of the people was praying without at the time of the incense.
An holl bobl a oa er-maez o pediñ, d'an eur ma teved an ezañs.
11 And there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right of the altar of incense.
Neuze un ael eus an Aotrou en em ziskouezas dezhañ en e sav, en tu dehou da aoter an ezañs.
12 And Zachariah was troubled at the sight, and fear fell upon him.
Zakaria, o welout anezhañ, a voe trubuilhet, hag ar spont a grogas ennañ.
13 But the angel said to him, Fear not, Zachariah; for thy prayer was heard, and thy wife Elizabeth shall bear thee a son; and thou shalt call his name John.
Met an ael a lavaras dezhañ: Zakaria, na'z pez ket aon, rak da bedenn a zo bet selaouet, Elizabed a c'hano dit ur mab, hag e roi dezhañ an anv a Yann.
14 And thou wilt have joy and gladness, and many will rejoice for his birth.
Bez' e vo evidout un abeg a joa hag a laouenidigezh, ha kalz en em laouenaio eus e c'hanedigezh.
15 For he will be great in the sight of the Lord; and will drink neither wine nor strong drink; and he will be filled with the Holy Spirit from his very birth.
Rak bras e vo dirak an Aotrou; n'evo na gwin, nag evaj kreñv ebet, ha leuniet e vo eus ar Spered-Santel adalek kof e vamm;
16 And many of the sons of Israel will he turn to the Lord their God.
distreiñ a raio kalz eus bugale Israel d'an Aotrou o Doue,
17 And he will go before his face in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of fathers to children, and the disobedient to the wisdom of the righteous, to make ready for the Lord a prepared people.
hag e valeo dirazañ e spered hag e nerzh Elia, evit treiñ kalonoù an tadoù ouzh ar vugale, hag ar re disentus ouzh furnez ar re reizh, evit aozañ d'an Aotrou ur bobl tuet mat.
18 And Zachariah said to the angel, Whereby shall I know this? for I am an old man, and my wife is far advanced in years.
Zakaria a lavaras d'an ael: A betra ec'h anavezin kement-se? Rak me a zo kozh, ha va gwreg a zo aet war an oad?
19 And the angel answering said to him, I am Gabriel, who stand in the presence of God; and I was sent to speak to thee, and to tell thee these glad tidings.
An ael a respontas dezhañ: Me eo Gabriel, an hini a chom dirak Doue; degaset on bet evit komz ouzhit ha disklêriañ dit ar c'heloù mat-mañ.
20 And lo! thou shalt be silent, and not able to speak, until the day when these things shall come to pass, because thou didst not believe my words, which will be fulfilled in their season.
Ha setu, te a ya da vezañ mut, ha ne c'helli ken komz, betek an deiz ma c'hoarvezo an traoù-mañ, abalamour ne'c'h eus ket kredet da'm c'homzoù, hag a erruo en o amzer.
21 And the people were looking for Zachariah, and wondering that he remained so long in the temple.
Koulskoude, ar bobl a c'hortoze Zakaria, hag a oa souezhet ma talee en templ.
22 And on coming out, he was not able to speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the temple; and he was beckoning to them, and remained speechless.
Pa voe deuet er-maez, ne c'helle ket komz outo, hag ec'h anavezjont en devoa bet ur welidigezh en templ, rak dre sinoù en roe da gompren dezho; hag e chomas mut.
23 And it came to pass, when the days of his ministration were completed, that he returned to his house.
Pa voe echuet deizioù e garg, ez eas d'e di.
24 And after those days his wife Elizabeth conceived, and hid herself five months, saying,
Un nebeut amzer goude, Elizabed, e wreg, en em gavas dougerez, hag en em guzhas e-pad pemp miz, o lavarout:
25 Thus hath the Lord dealt with me in the days wherein he looked on me to take away my reproach among men.
Evel-se eo, en deus graet an Aotrou em c'heñver en deizioù-mañ, m'en deus sellet ouzhin, evit lemel an dismegañs a oa warnon dirak an dud.
26 And in her sixth month the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, called Nazareth,
Er c'hwec'hvet miz, Doue a gasas an ael Gabriel en ur gêr a C'halilea galvet Nazared,
27 to a virgin betrothed to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the virgin's name was Mary.
d'ur werc'hez a zlee dimeziñ d'un den anvet Jozef, eus tiegezh David; ar werc'hez-se a oa anvet Mari.
28 And the angel came in to her and said, Hail, thou that art highly favored! the Lord is with thee.
An ael, o vezañ aet el lec'h ma oa, a lavaras dezhi: Da saludiñ a ran, te a zo bet resevet en gras, an Aotrou a zo ganit. [Benniget out e-touez ar gwragez.]
29 And she was troubled at the words, and was considering what this salutation could mean.
O vezañ gwelet an ael, e voe trubuilhet gant e gomzoù, hag e soñje enni ec'h-unan petra a c'helle ar salud-se bezañ.
30 And the angel said to her, Fear not, Mary; for thou hast found favor with God.
Neuze an ael a lavaras dezhi: Mari, na'z pez ket aon, rak kavet ec'h eus gras dirak Doue.
31 And lo! thou shalt conceive in thy womb, and hear a son, and shalt call his name Jesus.
Setu, te a vo dougerez, hag e c'hani ur mab, hag e c'halvi e anv Jezuz.
32 He shall be great, and shall be called the Son of the Most High; and the Lord God will give to him the throne of David his father;
Bras e vo, hag e vo galvet mab an Uhelañ-Meurbet, hag an Aotrou Doue a roio dezhañ tron David e dad.
33 and he shall reign over the house of Jacob for ever; and of his kingdom there shall be no end. (aiōn )
Ren a raio da virviken war diegezh Jakob, hag e ren n'en devo ken a fin. (aiōn )
34 Then said Mary to the angel, How shall this be, since I know not a man?
Neuze Mari a lavaras d'an ael: Penaos e c'hoarvezo kement-se, pa n'anavezan gwaz ebet?
35 And the angel answering said to her, The Holy Spirit will come upon thee, and the power of the Most High will overshadow thee; wherefore the holy one that is to be born will be called the Son of God.
An ael a respontas dezhi: Ar Spered-Santel a zeuio warnout, ha galloud an Uhelañ-Meurbet a c'holoio ac'hanout gant e skeud; dre-se ar bugel santel a vo ganet ac'hanout a vo galvet Mab Doue.
36 And lo! Elizabeth, thy kinswoman, she also hath conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who is called barren.
Ha setu, Elizabed da geniterv a zoug ivez ur mab en he c'hozhni, hag hemañ eo ar c'hwec'hvet miz eus an hini a oa galvet gaonac'h.
37 For nothing will be impossible with God.
Rak n'eus netra dibosupl da Zoue.
38 And Mary said, Lo, the handmaid of the Lord! May it be to me according to thy word. And the angel departed from her.
Ha Mari a lavaras: Setu servijerez an Aotrou, ra vo graet din hervez da gomz. Hag an ael a bellaas diouti.
39 And Mary arose and went in those days into the hill-country with haste, into a city of Judah.
Neuze Mari a savas, hag a yeas buan da vro ar menezioù, en ur gêr eus Bro-Juda,
40 And she entered the house of Zachariah, and saluted Elizabeth.
hag, o vezañ aet e ti Zakaria, e saludas Elizabed.
41 And it came to pass, when Elizabeth heard the salutation of Mary, that the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
Kerkent ha ma klevas Elizabed Salud Mari, ar bugel bihan a dridas en he c'hof; hag Elizabed a voe leuniet eus ar Spered-Santel.
42 and cried out with a loud voice, and said, Blessed art thou among women; and blessed is the fruit of thy womb!
Hag o sevel he mouezh, e krias: Te a zo benniget e-touez ar gwragez, ha benniget eo frouezh da gof.
43 And whence is this to me, that the mother of my Lord should come to me?
A-belec'h e teu kement-mañ din, ma teu mamm va Aotrou etrezek ennon?
44 For lo! as soon as the voice of thy salutation came to my ears, the babe leaped in my womb in exultation.
Rak mouezh da salud n'he deus ket kentoc'h skoet va divskouarn, m'en deus ar bugel bihan tridet gant levenez em c'hof.
45 And blessed is she who hath believed that there will be an accomplishment of those things which were told her from the Lord.
Eürus eo an hini he deus kredet, rak graet e vo an traoù a zo bet lavaret dezhi a-berzh an Aotrou.
46 And Mary said, My soul magnifieth the Lord,
Neuze Mari a lavaras: Va ene a veul an Aotrou,
47 and my spirit hath exulted in God my Saviour;
ha va spered en em laouena e Doue va Salver,
48 for he hath looked upon the low estate of his handmaiden. For lo! from this time all generations will call me blessed;
abalamour m'en deus sellet ouzh izelded e servijerez. Ha setu, diwar vremañ, e vin galvet eürus gant an holl rummadoù,
49 for the Mighty One hath done great things for me; and holy is his name;
rak an Holl-C'halloudek en deus graet traoù bras din; e anv a zo santel,
50 and his mercy is from generation to generation on them that fear him.
hag e drugarez en em astenn a oad en oad war ar re a zouj anezhañ.
51 He hath wrought mightily with his arm; he hath scattered the proud in the device of their heart.
Diskouezet en deus nerzh e vrec'h; stlabezet en deus ar soñjezonoù a rae ar re lorc'hus en o c'halon.
52 He hath cast down princes from thrones, and exalted men of low degree.
Didronet en deus ar re c'halloudek, ha savet en deus ar re vihan.
53 The hungry he hath filled with good things, and the rich he hath sent away empty.
Leuniet en deus a vadoù a re o devoa naon, ha kaset en deus kuit ar re binvidik er goullo.
54 He hath given help to Israel his servant, in remembrance of his mercy
Sikouret en deus Israel e servijer, o kaout soñj eus e drugarez,
55 toward Abraham and his offspring for ever, as he spoke to our fathers. (aiōn )
evel m'en devoa e lavaret d'hon tadoù, da Abraham ha d'e lignez da viken. (aiōn )
56 And Mary abode with her about three months, and returned to her own house.
Mari a chomas gant Elizabed war-dro tri miz; neuze e tistroas d'he zi.
57 Now Elizabeth's full time came that she should be delivered; and she brought forth a son.
Neuze, amzer Elizabed o vezañ deuet, e c'hanas ur mab.
58 And her neighbors and her kinsfolk heard that the Lord had showed great mercy toward her; and they rejoiced with her.
He amezeien hag he c'herent, o vezañ anavezet penaos en devoa an Aotrou diskouezet e drugarez en he c'heñver, en em laouenajont ganti.
59 And it came to pass that on the eighth day they came to circumcise the child; and they were about to call him Zachariah, after the name of his father.
O vezañ deuet an eizhvet deiz evit amdroc'hañ ar bugel, e c'halvjont anezhañ Zakaria, eus anv e dad.
60 And his mother answering said, Not so; but he shall be called John.
Met e vamm, o kemer ar gomz, a lavaras: Nann, met Yann e vo galvet.
61 And they said to her, There is no one of thy kindred that is called by this name.
Hag e lavarjont dezhi: N'eus den ez kerentiezh hag a zo galvet eus an anv-se.
62 And they made signs to his father, how he would have him named.
Neuze e c'houlennjont dre sin ouzh e dad penaos e felle dezhañ e vije galvet.
63 And he asked for a writing-tablet, and wrote, saying, His name is John. And they all marveled.
Zakaria, o vezañ goulennet taolennoùigoù, a skrivas ar gerioù-mañ: Yann eo e anv. Hag an holl a voe souezhet.
64 And his mouth was opened immediately, and his tongue was loosed; and he spoke, blessing God.
Kerkent e c'henou a zigoras, e deod a ziereas, hag e komze en ur veuliñ Doue.
65 And fear came on all that dwelt around them; and all these things were talked of throughout the whole of the hill-country of Judaea.
O holl amezeien a voe leuniet a spont, hag an holl draoù-mañ en em vrude dre holl venezioù Judea.
66 And all that heard them laid them up in their hearts, saying, What then will this child be? For the hand of the Lord was with him.
An holl re o c'hleve, o mire en o c'halon, hag e lavarent: Petra eta e vo ar bugel bihan-se? Ha dorn an Aotrou a oa warnañ.
67 And Zachariah his father was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
Neuze Zakaria e dad a voe leuniet eus ar Spered-Santel, hag e tiouganas, o lavarout:
68 Blessed be the Lord, the God of Israel! for he hath visited and redeemed his people,
Benniget ra vo an Aotrou, Doue Israel, dre ma'z eo deuet da welout ha da zasprenañ e bobl,
69 and hath raised up a horn of salvation for us in the house of David his servant, —
hag abalamour m'en deus savet deomp ur Salver Galloudek e tiegezh David e servijer,
70 as he spoke by the mouth of his holy prophets of old, (aiōn )
evel m'en devoa lavaret dre c'henou e brofeded santel, abaoe penn-kentañ ar bed, (aiōn )
71 salvation from our enemies, and from the hand of all that hate us,
dre m'en deus hor saveteet a zaouarn hon enebourien, hag eus dorn an holl re a gasae ac'hanomp,
72 to accomplish his mercy toward our fathers, and to remember his holy covenant,
evit ober trugarez e-keñver hon tadoù, o kaout soñj eus e emglev santel,
73 the oath which he swore to Abraham our father,
eus al le en devoa graet da Abraham hon tad,
74 to grant to us, that being delivered from the hand of our enemies, we might worship him without fear,
penaos, o vezañ hon tennet eus dorn hon enebourien, e roje deomp da servijañ anezhañ hep aon,
75 in holiness and righteousness before him, all our days.
er santelezh hag er reizhder dirazañ e-pad holl deizioù hor buhez.
76 And thou, child, shalt be called a prophet of the Most High; for thou shalt go in advance before the face of the Lord to prepare his ways,
Ha te, bugel bihan, ta a vo galvet profed an Uhelañ-Meurbet; rak te a gerzho dirak dremm an Aotrou, evit kempenn e hentoù,
77 to give knowledge of salvation to his people in the remission of their sins
evit reiñ anaoudegezh ar silvidigezh d'e bobl dre pardon eus o fec'hedoù,
78 through the tender mercy of our God, whereby the day-spring from on high hath visited us,
dre garantez trugarezus hon Doue; drezi, ar sav-heol eus an nec'h en deus hor gwelet,
79 to give light to those sitting in darkness and the shadow of death, to guide our feet into the way of peace.
evit sklêrijennañ ar re a zo azezet en deñvalijenn hag e skeud ar marv, hag evit ren hor c'hammedoù e hent ar peoc'h.
80 And the child grew, and waxed strong in spirit; and was in the deserts till the day of his manifestation to Israel.
Ar bugel bihan a greske hag en em greñvae er spered; hag e chomas el lec'hioù distro betek an deiz ma tlee bezañ diskouezet da Israel.