Luke 12
1 In the mean time, when the multitude was gathered together in myriads, so that they trod one upon another, he began to say to his disciples first, Beware of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
Екхвар стидэняпэ бут пхангля манушэн, кади бут, со ачиле тэ тасавэ екх екхэ. Исусо ачиля тэ дэдумэ англэдэр Пэхкэрэ сиклярнэнди: — Рицарэнпэ дурэдэр фарисеенгэрэ закваскатар, соб тэ на авэн тумэ домуенгэрэ мануша, сар вонэ.
2 But there is nothing covered, that will not be revealed; and hid, that will not be known.
Нэнай нисо гаравдо, со б тэ на оттерэлпэ, и нэнай чёрахано, со б тэ на авэл уджянгло.
3 Therefore, whatever ye have said in darkness, will be heard in the light; and what ye have spoken in the ear in closets, will be proclaimed upon the house-tops.
Кода, со тумэ пхэндэ рятяґа, шунэна дивэсэ, и со тумэ чёраханэ пхэндэ дэ цэр, пхэнэна зоралэ ґласоґа пэ ушарди.
4 And I say to you my friends, Fear not those who kill the body, and after this can do nothing more.
Пхэнав жэ тумэнди, Мурэ амалэнди: на даран кодэлэндар, савэ умарэн трупо, а будэр нисо на терэна.
5 But I will warn you whom to fear; fear him who after he hath killed hath power to cast into hell; yea, I say to you, fear him. (Geenna g1067)
Нэ сикавава тумэнди, кастар трэбуни тэ дара: даран Кодэлэстар, Кастэ исин зор на кици тэ мулярэ, нэ тэ чувэ дэ геенна. Кади, пхэнав тумэнди, Кодэлэстар даран. (Geenna g1067)
6 Are not five sparrows sold for two pennies? and not one of them is forgotten before God.
Пала дуй харумэ мардэ тинэн панч чириклен. Нэ ника лэндар Дэвэл на бистарда.
7 But even the hairs of your head are all numbered. Fear not: ye are of more value than many sparrows.
А тумэндэ Вов джянэл, и скици бала исин пэ тумаро шэро. На даран! Тумэ пэ бутэ кучэдэр цыкнэн чириклен!
8 And I say to you, Every one that acknowledgeth me before men, him will the Son of man also acknowledge before the angels of God.
Пхэнав жэ тумэнди: кодэлэ, ко прыджянэла Ман англа манушэн, прыджянэла и Чяво Манушыкано англа Дэвлэхкэрэн ангелонэн.
9 But he that hath denied me before men, shall be denied before the angels of God.
А ко отпхэнэлапэ Мандар англа манушэн, кодэлэстар и Чяво Манушыкано отпхэнэлапэ англа Дэвлэхкэрэн ангелонэн.
10 And every one that shall speak a word against the Son of man, it will be forgiven him; but to him that hath blasphemed against the Holy Spirit, it will not be forgiven.
Манушэсти, саво пхэнэла налачё лав пэ Чявэ Манушыканэ, эртисарэлапэ бэзимо, а кодэлэсти, ко кошэла Свэнто Фано, бэзимо на эртисарэлапэ.
11 And when they bring you to the synagogues and the magistrates and the authorities, be not anxious as to how or what ye shall answer, or what ye shall say;
Кала ж лиджяна тумэн дэ синагоги, пхурэдэрэндэ и раендэ, на пэрэджювэн пала кода, сар и со тэ пхэнэ лэнди дэ отпхэнима.
12 for the Holy Spirit will teach you in that very hour what ye ought to say.
Дэ кодыя вряма Свэнто Фано сиклярэла тумэн, со трэбуни тэ пхэнэ.
13 And one from the multitude said to him, Teacher, bid my brother divide the inheritance with me.
Екх мануш, саво ачиля машкар лэн, пхэнда Исусости: — Сиклимари! Пхэн мурэ пхралэсти, соб тэ дэл манди кодэлэ хулаимастар, саво ачиляпэ амарэ дадэстар!
14 But he said to him, Man, who made me a judge or a divider over you?
Нэ Исусо пхэнда лэсти: — Ко тховда Ман тэ сундисарэ тумэн и тэ розлэ тумаро рындо?
15 And he said to them, Take heed and beware of all covetousness; for even when one hath great abundance, his life doth not depend upon his possessions.
Тунчи пхэнда лэнди: — Дыкхэн, соб тэ на авэн тумэ ханджьвалэ. Саво б тэ на авэл мануш барвало, лэхкэрэ джювимастэ када бэрша на додэла.
16 And he spoke a parable to them, saying, The ground of a certain rich man brought forth plentifully.
Тунчи Вов розпхэнда лэнди кацави дума: — Екхэ барвалэ манушэстэ выбариля бут ворзо пэ маля.
17 And he thought within himself, saying, What shall I do? for I have not where to store my crops.
Тай дэдумэлас еджино пэсти: «Со манди тэ терэ? Нэнай мандэ, тев тэ стидэ див».
18 And he said, This will I do; I will pull down my barns, and build greater; and there will I store all my crops and my goods;
Тай пхэнда: «Пхагава мурэ граждуря и терава инте барэдэр. Стидава дэ лэн див и всаворо муро барвалимо.
19 and I will say to my soul, Soul, thou hast many goods laid up for many years; take thine ease, eat, drink, be merry.
Тай пхэнава пэхкэрэ водести: "Води муро! Бут исин тутэ барвалимо, саво ту стидэнян, хутилэла тути пэ бут бэрша. Отцинюв, ха, пи и ав лошало!"»
20 But God said to him, Fool! this night will thy soul he required of thee; and whose will those things be which thou hast laid up?
Нэ Дэвэл пхэнда кадэлэ манушэсти: «Бигодякоро! Кадэла рятяґа тиро води залэна тутар. Тунчи касти доросэлапэ кода, со ту стидэнян?»
21 So is he that layeth up treasure for himself, and is not rich towards God.
Кади авэла кодэлэґа, ко стидэл барвалимо важ пэ, а англа Дэвлэ ачелпэ чёро.
22 And he said to his disciples, Therefore I say to you, Be not anxious for the life, what ye shall eat; nor for the body, what ye shall put on.
И пхэнда Пэхкэрэ сиклярнэнди: — Пхэнав тумэнди, на пэрэджювэн пала джювима, ни пала кода, со тумэнди тэ ха, ни пала трупо, дэ со тумэнди тэ урявэпэ.
23 The life is more than its food, and the body than its raiment.
Джювимо будэр хамастар, и трупо будэр їдатар.
24 Consider the ravens, that they neither sow nor reap; which have neither store-house, nor barn; and God feedeth them. Of how much greater value are ye than the birds!
Подыкхэнтэ пэ воронэн: вонэ на чувэн ворзо дэ пхув, на стидэн мандро малендар. Лэндэ нэнай ни цэра, ни граждо, нэ Дэвэл парварэл лэн. Тумэ ж пэ бутэ кучэдэр чириклендар!
25 And who of you can by anxious thought add a cubit to his life?
Ко тумэндар, кала пэрэджювэл, додэла джювимастэ пэ екх чясо вряма?
26 If then ye cannot do even that which is least, why are ye anxious about the rest?
И кала тумэ кадэва цыкно рындо на стерэна, сости пала аврэ пэрэджювэн?
27 Consider the lilies, that they neither spin nor weave; and yet I say to you, Not even Solomon in all his glory was arrayed like one of these.
Подыкхэн пэ маленгэрэн лулуден, сар вонэ барён. Вонэ на терэн бути и на сювэн пэсти їда. Нэ пхэнав тумэнди, со и тхагари Соломоно дэ пэхкири слава на урявэласпэ кади, сар кадэла лулудя.
28 But if God so clothes the herbage in the field, which is to-day, and tomorrow is cast into an oven, how much more will he clothe you, O ye of little faith!
Кала чяр малякири, сави авдивэ барёл, а атася чувэна ла дэ бов, Дэвэл кади урявэл, пэ скици будэр Вов тумэн урявэла, мануша набарэ патявимаґа?
29 And seek not ye what ye shall eat, and what ye shall drink; and be not of a doubtful mind.
И тумэ на родэн, со тэ ха чи со тэ пэ, и на пэрэджювэн пала кода.
30 For all these things do the nations of the world seek after; and your Father knoweth that ye have need of these things.
Вса откада родэн народуря кадэла люмлякэрэ, нэ тумаро Дад джянэл, со тумэнди када трэбуни.
31 But rather seek his kingdom, and these things will also be given you.
Нэ родэн Лэхкоро Тхагаримо, и вса откада тумэнди дэлапэ прэдэбэ.
32 Fear not, little flock! for it is your Father's good pleasure to give you the kingdom.
На даран, цыкнэ бакрора! Тумаро Дад закамля тэ дэ тумэнди Тхагаримо.
33 Sell what ye have, and give alms. Make for yourselves purses which wax not old, treasure in the heavens that faileth not, where no thief approacheth, nor moth destroyeth.
Битинэн тумаро хулаимо и дэн чёрорэнди! Лачярэн тышыла, савэ никала на чинэнапэ! Стидэн барвалимо, саво никала на хасявэла, пэ упралима, курик чёр на пашола и тев цэрмо на схала.
34 For where your treasure is, there will your heart be also.
Тев тумаро барвалимо, котэ и тумаро їло авэла.
35 Let your loins be girded about, and your lamps burning;
Мэк всавири вряма тумарэ кущика тэ авэн зацырдэнэ, и мэк всавири вряма пхабон тумарэ лампы.
36 and be yourselves like men waiting for the return of their lord from the wedding; that when he cometh and knocketh, they may open to him immediately.
Авэн, сар бутярнэ, савэ дожутярэн пэхкэрэ хулае бьявэстар. Вонэ екхатар лэсти оттерэна вудара, кала шунэна, со вов марэл дэ лэн.
37 Happy are those servants, whom their lord when he cometh shall find watching; truly do I say to you, that he will gird himself, and place them at table, and will come and wait on them.
Бахталэ кодэла бутярнэ, савэ на совэна, кала авэла лэнгоро хулай. Чячимаґа пхэнав тумэнди: вов еджино зацырдэла кущик, акхарэла лэн пала скаминд и терэла важ лэн бути.
38 And if in the second, or if in the third watch, he cometh and findeth them thus, happy are they.
Бахталэ кодэла, савэ дожутярэн хулае и дэ епашрят, и дэнзор.
39 And be sure of this, that if the master of the house had known at what hour the thief was coming, he would not have suffered his house to be broken through.
Полэн, тэ джянэл хулай, кала авэла чёр, вов бы на домукэлас лэсти тэ заґуле дэ цэр.
40 Be ye also ready; for at an hour when ye think not the Son of man cometh.
А тумэ дожутярэн и авэн гата, колэсти со Чяво Манушыкано авэла тунчи, кала тумэ на думисарэн.
41 And Peter said to him, Lord, dost thou speak this parable to us, or also to all?
Тунчи Пётро пхэнда Лэсти: — Рае! Ту кици амэнди пхэнэх кадэла лава чи важ всавэрэн?
42 And the Lord said, Who then is the faithful, the wise steward, whom his lord will place over his household, to give the portion of food in due season?
Рай пхэнда: — Со терэла пативало и годявэр бутярно, савэ хулай ачявда тэ дыкхэ пала цэрэ и аврэн бутярнэн, соб тэ роздэл лэнди хамо дэ пэхкири вряма?
43 Happy is that servant whom his lord, when he cometh, shall find so doing.
Кала рисявэла хулай и дыкхэла, со бутярно терэл пэхкири бути, тунчи кадэва бутярно авэла бахтало.
44 I say to you in truth, that he will place him in charge of all his substance.
Чячимаґа пхэнав тумэнди, со хулай терэла кадэлэ бутярнэ пхурэдэрэґа пав всавэрэ пэхкэрэ хулаима.
45 But if that servant say in his heart, My lord is long in coming; and begin to beat the men-servants and maid-servants, and to eat and drink and be drunken,
Нэ кала кодэва бутярно пхэнэла еджино пэсти: «Муро хулай на сиго авэла», — и ачела тэ марэ аврэн бутярнэн и бутярнен, обхалапэ тай матёла,
46 the lord of that servant will come in a day when he looketh not for him, and at an hour when he is not aware, and will cut him asunder, and appoint him his portion with the unfaithful.
тунчи авэла хулай дэ дивэ, кала бутярно лэ на дожутярэл, и дэ вряма, пала савя бутярно на джянэл. И мулярэла лэ, и авэла лэсти бида їтханэ бидэвлэхкэрэ манушэнца.
47 And that servant who knew his lord's will, and did not make ready, nor do according to his will, will be beaten with many stripes;
Бутярно, саво джянгля, со камэл лэстар хулай, нэ на сля гата, и на стерда кади, авэла фартэ мардо.
48 but he that knew not and did things worthy of stripes, will be beaten with few. And from every one to whom much hath been given, will much be required; and to whom much hath been entrusted, of him will the more be demanded.
А бутярно, саво на джянгля и стерда кода, пала со марэна, авэла мардо набут. Касти Дэвэл дэня бут, кодэлэстар бут и лэлапэ. И касти бут допатиня, кодэлэстар будэр пхучелапэ.
49 I came to cast fire upon the earth; and what do I wish, if it hath been already kindled?
Мэ авилём, соб тэ запхабарэ яг пэ пхуя, и сар Мэ камав, соб вой сигэдэр тэ розпхаболпэ!
50 But I have a baptism to be baptized with; and how is my soul troubled, till it be accomplished!
Манди трэбуни тэ болдэпэ, и стасавэл грыжа Муро їло, кала кода вса дожутярав!
51 Think ye that I came to give peace in the earth? I tell you, nay, but rather division.
Тумэ гинисарэн, Мэ авилём, соб тэ анэ пэ пхув пачя? Нат, пхэнав тумэнди: Мэ авилём тэ анэ врыжымо.
52 For from this time forth five in one house will be divided, three against two, and two against three.
Акана їри панче манушэндар розджялапэ машкар пэстэ, трин ваздэнапэ пэ дон и дуй ваздэнапэ пэ тринэн.
53 They will be divided, father against son, and son against father; mother against daughter, and daughter against mother; the mother-in-law against her daughter-in-law, and the daughter-in-law against her mother-in-law.
Дад ваздэлапэ пэ чявэ, и чяво ваздэлапэ пэ дадэ. Дэй ваздэлапэ пэ чя, и чей ваздэлапэ пэ да. Сасуни ваздэлапэ пэ боря, а бори ваздэлапэ пэ сасуня.
54 And he said also to the multitudes, When ye see a cloud rising in the west, ye say at once, A shower is coming; and it is so;
Тунчи Исусо пхэнда манушэнди: — Кала тумэ дыкхэн, сар пэ западо ваздэлпэ хмара, тумэ пхэнэн: «Дэла брышынд». И кади исин, брышынд дэл.
55 and when ye perceive the south wind blowing, ye say, It will be hot; and it cometh to pass.
И кала пхурдэл барвал южнона ригатар, тумэ пхэнэн: «Кхам пэкэла», — и кади выджял.
56 Hypocrites! ye know how to judge of the face of the earth and the sky; but how is it that ye know not how to judge of this time
Домуенгэрэ! Тумэ дыкхэн пэ упралима и пэ пхуя и джянэн, со авэла аври, ай сави вряма авиля акана, тумэ на полэн?
57 And why even of yourselves do ye not judge what is right?
И сости тумэ еджинэ на розлэнпэ, со исин чячимо?
58 When thou art going with thine adversary at law to the magistrate, take pains, while on the way, to be released by him; lest he drag thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer cast thee into prison.
Кала ту джях пэхкэрэ врыжымашэґа дэ сындо, стер вса, соб тэ допхэнэпэ лэґа инте пав дром. А кала на допхэнэґапэ, вов цырдэла тут сындимарестэ, а сындимари отдэла тут халавдэсти, и халавдо чувэла тут дэ барунэ.
59 I tell thee, Thou wilt not come out thence, till thou hast paid the very last mite.
Пхэнав тути: на выджяґа котарь ды колэ, сар на отдэґа ды екхэ мардэ.
