Luke 1
1 Inasmuch as many have undertaken to arrange a narrative of those things which are fully believed among us,
Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
2 even as they were delivered to us by those who were eye-witnesses from the beginning and became ministers of the word,
zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
3 it seemed good to me also, having accurately traced up all things from the first, to write to thee a connected account, most excellent Theophilus,
Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
4 that thou mightst know the exact truth with regard to those things in which thou wast instructed.
abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
5 There was in the days of Herod, king of Judaea, a certain priest named Zachariah, of the course of Abijah; and he had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
6 And they were both righteous in the sight of God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
7 And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both far advanced in years.
Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
8 And it came to pass, that, while he was serving as priest before God in the order of his course,
Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
9 according to the custom of the priesthood the lot fell to him to go into the temple of the Lord and burn the incense.
przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
10 And the whole multitude of the people was praying without at the time of the incense.
W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
11 And there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right of the altar of incense.
Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 And Zachariah was troubled at the sight, and fear fell upon him.
Ogarnęły go zdumienie i strach.
13 But the angel said to him, Fear not, Zachariah; for thy prayer was heard, and thy wife Elizabeth shall bear thee a son; and thou shalt call his name John.
Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
14 And thou wilt have joy and gladness, and many will rejoice for his birth.
Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
15 For he will be great in the sight of the Lord; and will drink neither wine nor strong drink; and he will be filled with the Holy Spirit from his very birth.
Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
16 And many of the sons of Israel will he turn to the Lord their God.
Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
17 And he will go before his face in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of fathers to children, and the disobedient to the wisdom of the righteous, to make ready for the Lord a prepared people.
Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
18 And Zachariah said to the angel, Whereby shall I know this? for I am an old man, and my wife is far advanced in years.
—To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
19 And the angel answering said to him, I am Gabriel, who stand in the presence of God; and I was sent to speak to thee, and to tell thee these glad tidings.
—Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
20 And lo! thou shalt be silent, and not able to speak, until the day when these things shall come to pass, because thou didst not believe my words, which will be fulfilled in their season.
Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
21 And the people were looking for Zachariah, and wondering that he remained so long in the temple.
Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
22 And on coming out, he was not able to speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the temple; and he was beckoning to them, and remained speechless.
Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
23 And it came to pass, when the days of his ministration were completed, that he returned to his house.
Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
24 And after those days his wife Elizabeth conceived, and hid herself five months, saying,
Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
25 Thus hath the Lord dealt with me in the days wherein he looked on me to take away my reproach among men.
—Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
26 And in her sixth month the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, called Nazareth,
Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
27 to a virgin betrothed to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the virgin's name was Mary.
do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
28 And the angel came in to her and said, Hail, thou that art highly favored! the Lord is with thee.
Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
29 And she was troubled at the words, and was considering what this salutation could mean.
Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
30 And the angel said to her, Fear not, Mary; for thou hast found favor with God.
—Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
31 And lo! thou shalt conceive in thy womb, and hear a son, and shalt call his name Jesus.
Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
32 He shall be great, and shall be called the Son of the Most High; and the Lord God will give to him the throne of David his father;
Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
33 and he shall reign over the house of Jacob for ever; and of his kingdom there shall be no end. (aiōn g165)
Będzie wiecznie panował nad Izraelem, a Jego królestwo nie będzie miało końca! (aiōn g165)
34 Then said Mary to the angel, How shall this be, since I know not a man?
—Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
35 And the angel answering said to her, The Holy Spirit will come upon thee, and the power of the Most High will overshadow thee; wherefore the holy one that is to be born will be called the Son of God.
—Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
36 And lo! Elizabeth, thy kinswoman, she also hath conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who is called barren.
Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
37 For nothing will be impossible with God.
Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
38 And Mary said, Lo, the handmaid of the Lord! May it be to me according to thy word. And the angel departed from her.
—Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
39 And Mary arose and went in those days into the hill-country with haste, into a city of Judah.
Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
40 And she entered the house of Zachariah, and saluted Elizabeth.
aby odwiedzić Elżbietę.
41 And it came to pass, when Elizabeth heard the salutation of Mary, that the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
42 and cried out with a loud voice, and said, Blessed art thou among women; and blessed is the fruit of thy womb!
Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
43 And whence is this to me, that the mother of my Lord should come to me?
To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
44 For lo! as soon as the voice of thy salutation came to my ears, the babe leaped in my womb in exultation.
Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
45 And blessed is she who hath believed that there will be an accomplishment of those things which were told her from the Lord.
Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
46 And Mary said, My soul magnifieth the Lord,
—Z całej duszy wielbię Pana,
47 and my spirit hath exulted in God my Saviour;
mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
48 for he hath looked upon the low estate of his handmaiden. For lo! from this time all generations will call me blessed;
i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
49 for the Mighty One hath done great things for me; and holy is his name;
Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
50 and his mercy is from generation to generation on them that fear him.
On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
51 He hath wrought mightily with his arm; he hath scattered the proud in the device of their heart.
Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
52 He hath cast down princes from thrones, and exalted men of low degree.
Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
53 The hungry he hath filled with good things, and the rich he hath sent away empty.
Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
54 He hath given help to Israel his servant, in remembrance of his mercy
Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
którą na zawsze przyrzekł Abrahamowi oraz jego dzieciom, naszym przodkom. (aiōn g165)
56 And Mary abode with her about three months, and returned to her own house.
Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
57 Now Elizabeth's full time came that she should be delivered; and she brought forth a son.
Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
58 And her neighbors and her kinsfolk heard that the Lord had showed great mercy toward her; and they rejoiced with her.
Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
59 And it came to pass that on the eighth day they came to circumcise the child; and they were about to call him Zachariah, after the name of his father.
Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
60 And his mother answering said, Not so; but he shall be called John.
ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
61 And they said to her, There is no one of thy kindred that is called by this name.
—Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
62 And they made signs to his father, how he would have him named.
Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
63 And he asked for a writing-tablet, and wrote, saying, His name is John. And they all marveled.
On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
64 And his mouth was opened immediately, and his tongue was loosed; and he spoke, blessing God.
W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
65 And fear came on all that dwelt around them; and all these things were talked of throughout the whole of the hill-country of Judaea.
Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
66 And all that heard them laid them up in their hearts, saying, What then will this child be? For the hand of the Lord was with him.
i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
67 And Zachariah his father was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
68 Blessed be the Lord, the God of Israel! for he hath visited and redeemed his people,
—Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
69 and hath raised up a horn of salvation for us in the house of David his servant, —
Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
71 salvation from our enemies, and from the hand of all that hate us,
On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
72 to accomplish his mercy toward our fathers, and to remember his holy covenant,
Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
73 the oath which he swore to Abraham our father,
I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
74 to grant to us, that being delivered from the hand of our enemies, we might worship him without fear,
że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
75 in holiness and righteousness before him, all our days.
76 And thou, child, shalt be called a prophet of the Most High; for thou shalt go in advance before the face of the Lord to prepare his ways,
A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
77 to give knowledge of salvation to his people in the remission of their sins
I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
78 through the tender mercy of our God, whereby the day-spring from on high hath visited us,
dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
79 to give light to those sitting in darkness and the shadow of death, to guide our feet into the way of peace.
i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
80 And the child grew, and waxed strong in spirit; and was in the deserts till the day of his manifestation to Israel.
Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
