Proverbs 30

1 The words of Agur the son of Jakeh, the oracle: the man says to Ithiel, to Ithiel and Ucal:

سخنان آگور پسر یاکه، شامل این پیام است: خدایا، خسته‌ام؛ ای خدا، خسته و درمانده‌ام.

2 "Surely I am the most ignorant man, and do not have a man's understanding.

من نادان‌ترینِ آدمیان هستم و عاری از شعور بشری.

3 I have not learned wisdom, neither do I have the knowledge of the Holy One.

حکمتی در من نیست و شناختی از خدا ندارم.

4 Who has ascended up into heaven, and descended? Who has gathered the wind in his fists? Who has bound the waters in his garment? Who has established every part of the earth? What is his name, and what is his son's name, if you know?

آن کیست که آسمان و زمین را زیر پا می‌گذارد؟ آن کیست که باد را در دست خود نگه می‌دارد و آبها را در ردای خود می‌پیچد؟ آن کیست که حدود زمین را برقرار کرده است؟ نامش چیست و پسرش چه نام دارد؟ اگر می‌دانی بگو!

5 "Every word of God is flawless. He is a shield to those who take refuge in him.

سخنان خدا تمام پاک و مبراست. او مانند یک سپر از تمام کسانی که به او پناه می‌برند محافظت می‌کند.

6 Do not add to his words, lest he reprove you, and you be found a liar.

به سخنان او چیزی اضافه نکن، مبادا تو را توبیخ نماید و تو دروغگو قلمداد شوی.

7 "Two things I have asked of you; do not deny me before I die:

ای خدا، قبل از آنکه بمیرم دو چیز از تو می‌طلبم:

8 Remove far from me falsehood and lies. Give me neither poverty nor riches. Feed me with the food that is needful for me;

مرا از دروغ گفتن حفظ کن و مرا نه تهیدست بگردان و نه ثروتمند، بلکه روزی مرا به من بده؛

9 lest I be full, deny you, and say, 'Who is YHWH?' or lest I be poor, and steal, and so dishonor the name of my God.

چون اگر ثروتمند شوم ممکن است تو را انکار کنم و بگویم: «خداوند کیست؟» و اگر تهیدست گردم امکان دارد دزدی کنم و نام تو را بی‌حرمت نمایم.

10 "Do not slander a servant to his master, lest he curse you, and you be held guilty.

هرگز از کسی نزد کارفرمایش بدگویی نکن، مبادا به نفرین او گرفتار شوی.

11 There is a generation that curses their father, and doesn't bless their mother.

هستند کسانی که پدر و مادر خود را نفرین می‌کنند.

12 There is a generation that is pure in their own eyes, yet are not washed from their filthiness.

هستند کسانی که خود را پاک می‌دانند در حالی که به گناه آلوده‌اند.

13 There is a generation, oh how lofty are their eyes. Their eyelids are lifted up.

هستند کسانی که از نگاهشان کبر و غرور می‌بارد،

14 There is a generation whose teeth are like swords, and their jaws like knives, to devour the poor from the earth, and the needy from among men.

هستند کسانی که دندانهای خود را تیز می‌کنند تا به جان مردم فقیر بیفتند و آنها را ببلعند.

15 "The leach has two daughters: 'Give, give.' "There are three things that are never satisfied; four that do not say, 'Enough:'

زالو را دو دختر است که فریاد می‌کشند: «بده! بده!» سه چیز هست که هرگز سیر نمی‌شوند، بلکه چهار چیز، که نمی‌گویند: «بس است!»:

16 Sheol, the barren womb; the earth that is not satisfied with water; and the fire that doesn't say, 'Enough.' (Sheol h7585)

دنیای مردگان، رحم نازا، زمین بی‌آب، آتش مشتعل. (Sheol h7585)

17 "The eye that mocks at his father, and scorns obedience to his mother: the ravens of the valley shall pick it out, the young eagles shall eat it.

کسی که پدر خود را مسخره کند و مادرش را تحقیر نماید، کلاغها چشمانش را از کاسه در می‌آورند و لاشخورها بدنش را می‌خورند.

18 "There are three things which are too amazing for me, four which I do not understand:

سه چیز برای من بسیار عجیبند، بلکه چهار چیز که من آنها را نمی‌فهمم:

19 The way of an eagle in the air; the way of a serpent on a rock; the way of a ship in the midst of the sea; and the way of a man with a maiden.

پرواز عقاب در آسمان، خزیدن مار روی صخره، عبور کشتی از دریا، و راهِ مرد با دختر جوان.

20 "So is the way of an adulterous woman: she eats and wipes her mouth, and says, 'I have done nothing wrong.'

همچنین است راه زن بدکاره که می‌خورَد و دهانش را پاک می‌کند و می‌گوید: «کار بدی نکردم.»

21 "For three things the earth tremble, and under four, it can't bear up:

سه چیز است که زمین را می‌لرزاند، بلکه چهار چیز که زمین تاب تحملش را ندارد:

22 For a servant when he is king; a fool when he is filled with food;

برده‌ای که پادشاه شود، احمقی که سیر و توانگر گردد،

23 for an unloved woman when she is married; and a handmaid who is heir to her mistress.

زن بداخلاقی که شوهر کرده باشد، و کنیزی که جای بانوی خود را بگیرد.

24 "There are four things which are little on the earth, but they are exceedingly wise:

چهار چیز است بر زمین که بسیار کوچک اما بی‌اندازه دانا هستند:

25 the ants are not a strong people, yet they provide their food in the summer.

مورچه‌ها که ضعیف هستند ولی برای زمستان خوراک ذخیره می‌کنند،

26 The conies are but a feeble folk, yet make they their houses in the rocks.

گورکنها که ناتوانند اما در میان صخره‌ها برای خود لانه می‌سازند،

27 The locusts have no king, yet they advance in ranks.

ملخها که رهبری ندارند ولی در دسته‌های منظم حرکت می‌کنند،

28 You can catch a lizard with your hands, yet it is in kings' palaces.

و مارمولکها که می‌توان آنها را در دست گرفت، اما حتی به کاخ پادشاهان نیز راه می‌یابند.

29 "There are three things which are stately in their march, four which are stately in going:

سه چیز است که راه رفتنشان باوقار است، بلکه چهار چیز که با متانت می‌خرامند:

30 The lion, which is mightiest among animals, and doesn't turn away for any;

شیر که سلطان حیوانات است و از هیچ چیز نمی‌ترسد،

31 the greyhound, the male goat also; and the king against whom there is no rising up.

طاووس، بز نر، و پادشاهی که سپاهیانش همراه او هستند.

32 "If you have done foolishly in lifting up yourself, or if you have thought evil, put your hand over your mouth.

اگر از روی حماقت مغرور شده‌ای و اگر نقشه‌های پلید در سر پرورانده‌ای، به خود بیا و از این کارت دست بکش.

33 For as the churning of milk brings forth butter, and the wringing of the nose brings forth blood; so the forcing of wrath brings forth strife."

از زدن شیر، کره به دست می‌آید؛ از ضربه زدن به دماغ خون جاری می‌شود؛ و از برانگیختن خشم، نزاع درمی‌گیرد.