Proverbs 25
1 These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
2 It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.
Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
3 As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.
Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
4 Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner;
Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
5 Take away the wicked from the king's presence, and his throne will be established in righteousness.
Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6 Do not exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men;
Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
7 for it is better that it be said to you, "Come up here," than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.
Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8 Do not be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you?
Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
9 Debate your case with your neighbor, and do not betray the confidence of another;
Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
10 lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.
Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
11 A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12 As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.
Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.
Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
14 As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.
Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15 By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.
Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16 Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.
Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
17 Let your foot be seldom in your neighbor's house, lest he be weary of you, and hate you.
Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
18 A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.
Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
19 Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth, or a lame foot.
Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
20 As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.
Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
21 If your enemy is hungry, give him something to eat. If he is thirsty, give him something to drink,
Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
22 for by doing this you will heap coals of fire on his head, and YHWH will reward you.
Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
23 The north wind brings forth rain: so a backbiting tongue brings an angry face.
Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
24 It is better to dwell in the corner of the housetop, than to share a house with a contentious woman.
Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25 Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.
Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
26 Like a muddied spring, and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.
Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
27 It is not good to eat much honey; nor is it honorable to seek one's own honor.
Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
28 Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.
Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
