Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
2 The rich and the poor have this in common: YHWH is the maker of them all.
Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
3 The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.
Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
4 The result of humility and the fear of YHWH is wealth, honor, and life.
Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
5 Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.
Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
6 Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.
Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
9 He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.
Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.
Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
12 The eyes of YHWH watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.
Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
13 The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."
Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
14 The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under YHWH's wrath will fall into it.
Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
15 Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.
Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
17 The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.
Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
19 That your trust may be in YHWH, I teach you today, even you.
Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
20 Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
22 Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;
Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
23 for YHWH will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:
Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
25 lest you learn his ways, and ensnare your soul.
Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
26 Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
27 If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
28 Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.
Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.
Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
