Proverbs 17
1 Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.
Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
2 A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
3 The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but YHWH tests the hearts.
Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
4 An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.
Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
5 Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.
Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
6 Children's children are the crown of old men; the glory of children are their parents.
Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
7 Arrogant speech isn't fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.
Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
8 A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.
Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
9 He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.
Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
10 A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.
Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
11 An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.
Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
12 Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.
Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
13 Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.
Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
14 The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.
Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
15 He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to YHWH.
Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
16 Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, seeing he has no understanding?
Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
17 A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.
Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
18 A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.
Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
19 He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.
Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
20 One who has a perverse heart doesn't find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
21 He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.
Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
22 A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.
Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
23 A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.
Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
24 Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander everywhere.
Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
25 A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.
Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
26 Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.
Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
27 He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.
Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
28 Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.
Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
