Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
2 The rich and the poor have this in common: The LORD is the maker of them all.
Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
3 The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.
Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
4 The result of humility and the fear of the LORD is wealth, honor, and life.
Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
5 Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.
Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
6 Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.
Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
9 He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.
Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.
Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
12 The eyes of the LORD watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.
Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
13 The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."
Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
14 The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under the LORD's wrath will fall into it.
Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
15 Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.
Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
17 The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.
Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
19 That your trust may be in the LORD, I teach you today, even you.
Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
20 Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
22 Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;
Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
23 for the LORD will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
24 Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:
Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
25 lest you learn his ways, and ensnare your soul.
Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
26 Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
27 If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
28 Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.
Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
