John 11
1 Now a certain man was sick, Lazarus from Bethany, of the village of Mary and her sister, Martha.
Pewnego dnia zachorował Łazarz, brat Marii i Marty z Betanii.
2 It was that Mary who had anointed the Lord with ointment, and wiped his feet with her hair, whose brother, Lazarus, was sick.
Maria była tą kobietą, która namaściła olejkiem stopy Pana i wytarła je swoimi włosami.
3 The sisters therefore sent to him, saying, "Lord, look, the one you love is sick."
Siostry wysłały do Jezusa wiadomość: „Panie, Twój bliski przyjaciel zachorował”.
4 But when Jesus heard it, he said, "This sickness is not to death, but for the glory of God, that God's Son may be glorified by it."
Gdy Jezus to usłyszał, powiedział: —Ta choroba nie zakończy się śmiercią, lecz przyniesie chwałę Bogu i Ja, Syn Człowieczy, również zostanę dzięki niej otoczony chwałą.
5 Now Jesus loved Martha, and her sister, and Lazarus.
Jezus bardzo kochał całą trójkę: Martę, jej siostrę—Marię oraz Łazarza.
6 When therefore he heard that he was sick, he stayed two days in the place where he was.
Jednak jeszcze dwa dni pozostał tam, gdzie zastała Go ta wiadomość.
7 Then after this he said to the disciples, "Let us go into Judea again."
Dopiero wtedy oznajmił uczniom: —Chodźmy jeszcze raz do Judei.
8 The disciples told him, "Rabbi, the Jewish leaders were just trying to stone you, and are you going there again?"
—Nauczycielu! Przecież tamtejsi przywódcy chcieli Cię zabić, a Ty znowu tam idziesz?—zaprotestowali.
9 Jesus answered, "Are there not twelve hours of daylight? If anyone walks in the day, he does not stumble, because he sees the light of this world.
—Czy dzień nie ma dwunastu godzin?—odpowiedział Jezus. —Kto chodzi w ciągu dnia, nie potknie się, bo jest jasno.
10 But if anyone walks in the night, he stumbles, because the light is not in him."
Kto zaś chodzi nocą, potyka się, bo panuje ciemność.
11 He said these things, and after that, he said to them, "Our friend, Lazarus, has fallen asleep, but I am going so that I may awake him out of sleep."
Nasz przyjaciel Łazarz zasnął, muszę więc pójść, aby go obudzić.
12 Then the disciples said to him, "Lord, if he has fallen asleep, he will recover."
—Panie! Jeśli zasnął, to znaczy, że powraca do zdrowia—ucieszyli się uczniowie.
13 Now Jesus had spoken of his death, but they thought that he spoke of taking rest in sleep.
Jezus jednak miał na myśli śmierć Łazarza. Oni natomiast myśleli, że mówi o zwykłym śnie.
14 So Jesus said to them plainly then, "Lazarus is dead.
Wyjaśnił im więc: —Łazarz umarł.
15 I am glad for your sakes that I was not there, so that you may believe. Nevertheless, let us go to him."
Ale ze względu na was cieszę się, że Mnie tam nie było. Chcę bowiem, abyście uwierzyli. Chodźmy do niego!
16 Thomas therefore, who is called Didymus, said to his fellow disciples, "Let us go also, that we may die with him."
—Chodźmy więc! Najwyżej umrzemy razem z nim—odezwał się Tomasz, zwany Bliźniakiem.
17 So when Jesus came, he found that he had been in the tomb four days already.
Gdy Jezus dotarł na miejsce, Łazarz już od czterech dni spoczywał w grobie.
18 Now Bethany was near Jerusalem, about two miles away.
A Betania leżała blisko Jerozolimy, w odległości niecałych trzech kilometrów,
19 Many of the Jewish people had come to Martha and Mary, to console them concerning their brother.
dlatego wielu ludzi z Jerozolimy przyszło do Marty i Marii, aby wyrazić im swoje współczucie po stracie brata.
20 Then when Martha heard that Jesus was coming, she went and met him, but Mary stayed in the house.
Gdy Marta dowiedziała się, że nadchodzi Jezus, wybiegła Mu na spotkanie. Maria zaś została w domu.
21 Therefore Martha said to Jesus, "Lord, if you would have been here, my brother would not have died.
Spotkawszy Jezusa, Marta powiedziała: —Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł!
22 Even now I know that whatever you ask of God, God will give you."
Ale jestem przekonana, że nawet teraz Bóg da Ci to, o co Go poprosisz.
23 Jesus said to her, "Your brother will rise again."
—Twój brat zmartwychwstanie—powiedział Jezus.
24 Martha said to him, "I know that he will rise again in the resurrection at the last day."
—Tak, wiem o tym—odrzekła Marta. —Ożyje w dniu ostatecznego zmartwychwstania.
25 Jesus said to her, "I am the resurrection and the life. He who believes in me will still live, even if he dies.
—To Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem—oznajmił Jezus. —Kto wierzy Mi, choćby umarł, będzie żyć.
A każdy, kto żyje i wierzy Mi, nigdy nie umrze. Czy wierzysz w to? (aiōn g165)
27 She said to him, "Yes, Lord. I have come to believe that you are the Christ, the Son of God, he who comes into the world."
—Tak, Panie—odrzekła Marta—wierzę, że jesteś Synem Boga, Mesjaszem, który miał przyjść na świat.
28 And when she had said this, she went away, and called Mary, her sister, secretly, saying, "The Teacher is here, and is calling you."
Po tych słowach odeszła. Zawołała siostrę, Marię, i na osobności powiedziała jej: —Nauczyciel już przyszedł i chce się z tobą zobaczyć.
29 When she heard this, she arose quickly, and went to him.
Maria natychmiast wstała i pobiegła do Niego.
30 Now Jesus had not yet come into the village, but was still in the place where Martha met him.
Jezus nie wszedł jeszcze do wsi, ale czekał tam, gdzie Go spotkała Marta.
31 Then the Judeans who were with her in the house, and were consoling her, when they saw Mary, that she rose up quickly and went out, followed her, supposing that she was going to the tomb to weep there.
Przybysze z Jerozolimy, którzy byli z Marią w domu i pocieszali ją, zauważyli, że w pośpiechu wstała i wyszła. Pomyśleli więc, że idzie wypłakać się przy grobie Łazarza, dlatego poszli za nią.
32 Therefore when Mary came to where Jesus was, and saw him, she fell down at his feet, saying to him, "Lord, if you would have been here, my brother would not have died."
Gdy Maria doszła do Jezusa i zobaczyła Go, upadła Mu do nóg i powiedziała: —Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł.
33 When Jesus therefore saw her weeping, and the Judeans weeping who came with her, he was deeply moved in spirit and was troubled,
Jezus zobaczył, jak Maria płacze, a wraz z nią ci, którzy za nią przyszli. Wtedy głęboko się wzruszył i zasmucił.
34 and said, "Where have you put him?" They told him, "Lord, come and see."
—Gdzie go pochowaliście?—zapytał. —Panie, chodź i zobacz—odpowiedzieli.
35 Jesus wept.
Wtedy Jezus zapłakał.
36 The Judeans therefore said, "See how he loved him."
—Musiał być mu bardzo bliski!—zauważyli przybysze z Jerozolimy.
37 But some of them said, "Could not this man, who opened the eyes of him who was blind, have also kept this man from dying?"
—Przecież przywrócił wzrok niewidomemu! Nie mógł więc sprawić, żeby Łazarz nie umarł?—mówili z wyrzutem niektórzy.
38 So Jesus, deeply moved again, came to the tomb. Now it was a cave, and a stone lay against it.
Poruszony do głębi, Jezus dotarł do grobowca. Była to grota, a jej wejście zamykał głaz.
39 Jesus said, "Take away the stone." Martha, the sister of the dead man, said to him, "Lord, by this time there is a stench, for he has been dead four days."
—Odsuńcie głaz!—polecił Jezus. —Panie, ciało już cuchnie! Leży tam już bowiem od czterech dni—zawołała Marta, siostra zmarłego.
40 Jesus said to her, "Did I not tell you that if you believed, you would see God's glory?"
—Przecież powiedziałem ci, że jeśli uwierzysz, ujrzysz Bożą chwałę—odpowiedział Jezus.
41 So they took away the stone. And Jesus lifted up his eyes, and said, "Father, I thank you that you listened to me.
Odsunięto więc głaz. A Jezus podniósł oczy ku górze i rzekł: —Ojcze, dziękuję Ci, że Mnie wysłuchałeś.
42 I know that you always listen to me, but because of the crowd that stands around I said this, that they may believe that you sent me."
Ja wiem, że zawsze Mnie wysłuchujesz, ale mówię to ze względu na tych ludzi, aby uwierzyli, że to Ty Mnie posłałeś.
43 When he had said this, he shouted with a loud voice, "Lazarus, come out."
Potem zawołał donośnym głosem: —Łazarzu! Wyjdź!
44 The man who had died came out, bound hand and foot with wrappings, and his face was wrapped around with a cloth. Jesus said to them, "Free him, and let him go."
Wtedy zmarły wyszedł z grobu. Jego stopy i ręce były jeszcze powiązane płóciennymi opaskami, a twarz owinięta chustą. —Rozwiążcie go i pozwólcie mu chodzić—rzekł Jezus.
45 Therefore many of the Judeans, who came to Mary and had seen the things which he did, believed in him.
Wówczas wielu ludzi z Jerozolimy, którzy przyszli z Marią i zobaczyli ten cud, uwierzyło Jezusowi.
46 But some of them went away to the Pharisees, and told them the things which Jesus had done.
Niektórzy jednak odeszli stamtąd i powiadomili o wszystkim faryzeuszy.
47 The chief priests therefore and the Pharisees gathered a council, and said, "What are we doing? For this man does many signs.
Ci zaś, razem z najwyższymi kapłanami, zwołali posiedzenie Wysokiej Rady. —Co robić?—zastanawiali się. —Ten człowiek dokonuje tak wielu cudów.
48 If we leave him alone like this, everyone will believe in him, and the Romans will come and take away both our place and our nation."
Jeżeli nic z nim nie zrobimy, wszyscy Mu uwierzą! A wtedy nadciągną Rzymianie i odbiorą nam świątynię i władzę nad krajem.
49 But a certain one of them, Caiaphas, being high priest that year, said to them, "You know nothing at all,
W tym momencie głos zabrał niejaki Kajfasz, który tego roku sprawował urząd najwyższego kapłana: —Nic nie rozumiecie!
50 nor do you consider that it is advantageous for you that one man should die for the people, and that the whole nation not perish."
Przecież lepiej będzie, jeśli jeden człowiek umrze za naród, niż miałby zginąć cały naród.
51 Now he did not say this of himself, but being high priest that year, he prophesied that Jesus would die for the nation,
Nie powiedział tego sam od siebie. Jako najwyższy kapłan wypowiedział proroctwo, że Jezus ma umrzeć za cały naród.
52 and not for the nation only, but that he might also gather together into one the children of God who are scattered abroad.
I nie tylko za naród, lecz również po to, aby zgromadzić razem wszystkie Boże dzieci rozproszone po świecie.
53 So from that day on they plotted to kill him.
Tego dnia przywódcy postanowili więc, że zabiją Jezusa.
54 Jesus therefore walked no more openly among the Judeans, but departed from there into the country near the wilderness, to a city called Ephraim; and stayed there with his disciples.
Dlatego przestał On jawnie poruszać się po Judei. Skierował się natomiast wraz z uczniami do Efraim, miasteczka położonego blisko pustyni, i tam się zatrzymał.
55 Now the Jewish Passover was near, and many went up from the country to Jerusalem before the Passover, to purify themselves.
Zbliżało się właśnie święto Paschy. I mnóstwo ludzi z całego kraju napływało do Jerozolimy jeszcze przed świętem, aby dopełnić ceremonii oczyszczenia.
56 Then they sought for Jesus and spoke one with another, as they stood in the temple, "What do you think—that he is not coming to the feast at all?"
Wszyscy wypatrywali także Jezusa i będąc w świątyni pytali siebie nawzajem: —Jak myślicie, czy przyjdzie na uroczystości?
57 Now the chief priests and the Pharisees had given orders that if anyone knew where he was, he should report it, that they might arrest him.
Najwyżsi kapłani i faryzeusze publicznie ogłosili wtedy, że każdy, kto zobaczy Jezusa, ma ich natychmiast o tym poinformować, aby można Go było aresztować.
