Exodus 16

1 They took their journey from Elim, and all the congregation of the children of Israel came to the wilderness of Sin, which is between Elim and Sinai, on the fifteenth day of the second month after their departing out of the land of Egypt.

Nipanaw ang katawhan gikan didto sa Elim, ug miabot ang tanang katilingban sa mga Israelita didto sa kamingawan sa Sin, nga anaa sa tungatunga sa Elim ug Sinai, sa ikanapulo ug lima nga adlaw sa ikaduha nga bulan human sa ilang pagbiya gikan sa yuta sa Ehipto.

2 The whole congregation of the children of Israel murmured against Moses and against Aaron in the wilderness;

Nagbagulbol ang tibuok katilingban sa mga Israelita batok kang Moises ug kang Aaron didto sa kamingawan.

3 and the children of Israel said to them, "We wish that we had died by the hand of the LORD in the land of Egypt, when we sat by the meat pots, when we ate our fill of bread, for you have brought us out into this wilderness, to kill this whole assembly with hunger."

Miingon ang mga Israelita ngadto kanila, “Kung nangamatay lamang unta kami sa mga kamot ni Yahweh didto sa yuta sa Ehipto sa dihang milingkod kami duol sa mga kolon sa karne ug nangaon sa tinapay hangtod nga nangabusog. Apan gidala ninyo kami dinhi sa kamingawan aron nga mangamatay ang tibuok namo nga mga katilingban sa kagutom.”

4 Then said the LORD to Moses, "Look, I will rain bread from heaven for you, and the people shall go out and gather a day's portion every day, that I may test them, whether they will walk in my law, or not.

Unya miingon si Yahweh kang Moises, “Magpaulan ako ug tinapay gikan sa langit alang kaninyo. Manggawas ang mga tawo ug magtigom ug pagkaon alang lamang nianang adlawa matag adlaw aron masulayan ko sila kung manglakaw ba sila diha sa akong balaod o dili.

5 It shall come to pass on the sixth day, that they shall prepare that which they bring in, and it shall be twice as much as they gather daily."

Mahitabo kini sa ikaunom nga adlaw, nga magtigom sila ug makaduha pa kaysa ilang natigom sa miagi nga adlaw, ug lutoon nila ang ilang madala.”

6 Moses and Aaron said to all the children of Israel, "At evening, then you shall know that the LORD has brought you out from the land of Egypt;

Unya miingon si Moises ug si Aaron ngadto sa katawhan sa Israel, “Karong gabhiona masayran ninyo nga si Yahweh mao ang nagpagawas kaninyo gikan sa yuta sa Ehipto.

7 and in the morning, then you shall see the glory of the LORD, because he has heard your murmurings against God. Who are we, that you murmur against us?"

Inigkabuntag makita ninyo ang himaya ni Yahweh, tungod kay nadungog niya ang inyong pagbagulbol batok kaniya. Kinsa man kami nga magbagulbol man kamo batok kanamo?”

8 Moses said, "Now the LORD shall give you meat to eat in the evening, and in the morning bread to satisfy you; because the LORD hears your murmurings which you murmur against him. And who are we? Your murmurings are not against us, but against God."

Miingon usab si Moises, “Masayran ninyo kini sa dihang hatagan kamo ni Yahweh ug karne sa kagabhion ug tinapay sa kabuntagon hangtod nga mangabusog— tungod kay nadungog niya ang inyong pagbagulbol nga inyong gisulti batok kaniya. Kinsa man ako ug si Aaron? Ang inyong mga pagbagulbol dili batok kanamo; kondili batok kini kang Yahweh.”

9 Moses said to Aaron, "Tell all the congregation of the children of Israel, 'Come near before God, for he has heard your murmurings.'"

Miingon si Moises kang Aaron, “Sultihi ang tanang katilingban sa Israel nga, 'Duol kamo sa atubangan ni Yahweh, tungod kay nadungog niya ang inyong mga pagbagulbol.'”

10 It happened, as Aaron spoke to the whole congregation of the children of Israel, that they looked toward the wilderness, and look, the glory of the LORD appeared in the cloud.

Nahitabo kini, samtang misulti si Aaron sa tibuok katilingban sa Israel, nga milantaw sila sa kamingawan, ug, tan-awa, mipakita ang himaya ni Yahweh diha sa panganod.

11 The LORD spoke to Moses, saying,

Unya misulti si Yahweh kang Moises ug miingon,

12 "I have heard the murmurings of the children of Israel. Speak to them, saying, 'At evening you shall eat meat, and in the morning you shall be filled with bread: and you shall know that I am the LORD your God.'"

“Nadungog ko ang mga pagbagulbol sa katawhan sa Israel. Sultihi sila ug ingna, 'Karong gabii mokaon kamo ug karne, ug inig kabuntag mabusog kamo sa tinapay. Unya masayran ninyo nga ako si Yahweh nga inyong Dios.'”

13 It happened at evening that quail came up and covered the camp; and in the morning the dew lay around the camp.

Sa pagkagabii na miabot ang mga langgam nga buntog ug milukop sa kampo. Sa pagkabuntag nalukop sa yamog ang tibuok kampo.

14 When the dew that lay had gone, look, on the surface of the wilderness was a small round thing, small as the frost on the ground.

Sa dihang nauga na ang yamog, didto sa hawanan sa kamingawan adunay butang nga nipis ug puti nga sama sa ice nga anaa sa yuta.

15 When the children of Israel saw it, they said one to another, "What is it?" For they did not know what it was. Moses said to them, "It is the bread which the LORD has given you to eat."

Sa dihang nakita kini sa katawhan sa Israel, nag-ingnanay sila sa usag-usa, “Unsa man kini?” Wala sila masayod kung unsa kini. Miingon si Moises kanila, “Mao kini ang tinapay nga gihatag ni Yahweh kaninyo aron kan-on.

16 This is the thing which the LORD has commanded: "Gather of it everyone according to his eating; an omer a head, according to the number of your persons, you shall take it, every man for those who are in his tent."

Mao kini ang mga sugo nga gihatag kanila: 'Kinahanglan nga magtigom kamo, ang matag-usa kaninyo, sa gidaghanon nga kinahanglan ninyong kan-on, usa ka omer alang sa matag-usa ka tawo sa gidaghanon sa imong katawhan. Ingon niini ang pagtigom ninyo niini: Pagtigom ug makaon nga paigo sa matag usa ka tawo nga nagpuyo sa imong tolda.'”

17 The children of Israel did so, and gathered some more, some less.

Gibuhat kini sa katawhan sa Israel. Ang pipila nagtigom ug daghan, ang pipila nagtigom ug diyutay lamang.

18 When they measured it with an omer, he who gathered much had nothing left over, and he who gathered little had no lack. They gathered every man according to his eating.

Sa dihang gitakos nila kini sa omer nga taksanan, kadtong nagtigom ug daghan walay nahibilin nga salin, ug kadtong nagtigom ug diyutay wala makulangi. Nagtigom ang matag-usa ka tawo nga paigo lamang nga mahinagbo ang ilang panginahanglan.

19 Moses said to them, "Let no one leave of it until the morning."

Unya miingon si Moises kanila, “Kinahanglan nga walay magsalin ug bisan unsa niini hangtod sa buntag.”

20 Notwithstanding they did not listen to Moses, but some of them left of it until the morning, and it bred worms, and became foul: and Moses was angry with them.

Apan, wala sila namati kang Moises. Ang pipila kanila nagsalin niini hangtod sa pagkabuntag, apan giulod kini ug napan-os. Unya nasuko si Moises kanila.

21 They gathered it morning by morning, everyone according to his eating. When the sun grew hot, it melted.

Nagtigom sila niini matag buntag. Nagtigom ang matag-usa ka tawo ug igo nga pagkaon niana nga adlaw. Sa dihang miinit na ang adlaw, natunaw kini.

22 It happened that on the sixth day they gathered twice as much bread, two omers for each one, and all the leaders of the congregation came and told Moses.

Nahitabo kini sa ikaunom ka adlaw nga gidobli nila ang pagtigom sa gidaghanon sa tinapay, duha ka omer sa matag usa ka tawo. Miabot ang tanang mga pangulo sa katilingban ug gisugid kini ngadto kang Moises.

23 He said to them, "This is that which the LORD has spoken, 'Tomorrow is a solemn rest, a holy Sabbath to the LORD. Bake that which you want to bake, and boil that which you want to boil; and all that remains over lay up for yourselves to be kept until the morning.'"

Miingon siya kanila, “Mao kini ang giingon ni Yahweh, 'Ugma ang tiunay nga pagpahulay, ang balaang Adlaw nga Igpapahulay sa pagpasidungog kang Yahweh. Lutoa ang gusto ninyo nga lutoon, ug lagaa ang gusto ninyo nga lagaon. Ang tanan nga mahibilin, igahin kini alang sa inyong kaugalingon hangtod sa buntag.'”

24 They laid it up until the morning, as Moses asked, and it did not become foul, neither was there any worm in it.

Busa gilahi nila kini hangtod sa buntag, sumala sa gisugo ni Moises kanila. Wala kini napan-os, ni adunay mga ulod niini.

25 Moses said, "Eat that today, for today is a Sabbath to the LORD. Today you shall not find it in the field.

Miingon si Moises, “Kan-a kanang pagkaon karong adlawa, kay karon ang adlaw nga gitagana ingon nga Adlaw nga Igpapahulay aron sa pagpasidungog kang Yahweh. Karong adlawa dili na kamo makakaplag niini sa kaumahan.

26 Six days you shall gather it, but on the seventh day is the Sabbath. In it there shall be none."

Tigomon ninyo kini sulod sa unom ka adlaw, apan ang ikapito nga adlaw mao ang Adlaw nga Igpapahulay. Sa adlaw nga Igpapahulay walay na gayoy manna.”

27 It happened on the seventh day, that some of the people went out to gather, and they found none.

Nahitabo kini sa ikapito nga adlaw nga adunay pipila ka mga tawo nga miadto aron sa pagtigom ug manna, apan wala silay nakaplagan.

28 The LORD said to Moses, "How long do you refuse to keep my commandments and my laws?

Unya miingon si Yahweh kang Moises, “Hangtod kanus-a man ninyo supakon ang akong mga sugo ug mga balaod?

29 Look, because the LORD has given you the Sabbath, therefore he gives you on the sixth day the bread of two days. Everyone stay in his place. Let no one go out of his place on the seventh day."

Tan-awa, gihatag ni Yahweh kaninyo ang Adlaw nga Igpapahulay. Mao nga sa ikaunom nga adlaw naghatag siya kaninyo ug tinapay nga alang sa duha ka adlaw. Kinahanglan nga ang matag usa kaninyo magpabilin sa iyang kaugalingong dapit; kinahanglan nga walay mogawas sa iyang dapit sa ikapito nga adlaw.”

30 So the people rested on the seventh day.

Busa nagpahulay ang katawhan sa ikapito nga adlaw.

31 The house of Israel called its name Manna, and it was like coriander seed, white; and its taste was like wafers with honey.

Gitawag sa mga katawhan sa Israel kini nga pagkaon ug “manna.” Puti kini sama sa liso sa culantro, ug ang lami niini sama sa nipis nga tinapay nga hinimo gikan sa dugos.

32 Moses said, "This is the thing which the LORD has commanded, 'Let an omer-full of it be kept throughout your generations, that they may see the bread with which I fed you in the wilderness, when I brought you forth from the land of Egypt.'"

Miingon si Moises, “Mao kini ang gisugo ni Yahweh: 'Tugoti nga matipigan ang usa ka omer nga manna sa tibuok kaliwatan sa inyong katawhan aron makita sa inyong mga kaliwat ang tinapay nga akong gipakaon kaninyo sa kamingawan, human ko kamo gipagawas gikan sa yuta sa Ehipto.'”

33 Moses said to Aaron, "Take a jar, and put an omer-full of manna in it, and place it before God, to be kept throughout your generations."

Miingon si Moises kang Aaron, “Pagkuha ug usa ka kolon ug ibutang dinhi ang usa ka omer nga manna. Tipigi kini sa atubangan ni Yahweh aron nga matipigan hangtod sa mga kaliwatan sa katawhan.”

34 As the LORD commanded Moses, so Aaron laid it up before the Testimony, to be kept.

Sumala sa gisugo ni Yahweh kang Moises, gibutang kini ni Aaron didto tapad sa kasugoan sa kasabotan sulod sa Sudlanan sa Kasabotan.

35 The children of Israel ate the manna forty years, until they came to an inhabited land. They ate the manna until they came to the borders of the land of Canaan.

Mikaon ug manna ang katawhan sa Israel sulod sa 40 ka tuig hangtod nga miabot sila sa yuta nga ilang puy-an. Mikaon sila niini hangtod nga miabot sila sa utlanan sa yuta sa Canaan.

36 Now an omer is the tenth part of an ephah.

Karon ang usa ka omer mao ang ikanapulo ka bahin sa epha.