Proverbs 3
1 My son, do not forget my teaching; but let your heart keep my commandments:
Anak ko, ayaw hikalimti ang akong Kasugoan; Apan pabantayi sa imong kasingkasing ang akong mga sugo:
2 for length of days, and years of life, and peace, will they add to you.
Kay ang kadugayon sa mga adlaw, ug mga tuig sa kinabuhi, Ug pakigdait, sila igadugang kanimo.
3 Do not let kindness and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
Ayaw pagpabiyaa kanimo ang kalolot ug kamatuoran: Ihigot mo sila sa imong liog; Isulat mo sila ibabaw sa papan sa imong kasingkasing:
4 So you will find favor, and good understanding in the sight of God and man.
Aron ikaw makakaplag sa kalomo ug maayong salabutan Sa atubangan sa Dios aug sa tawo.
5 Trust in the LORD with all your heart, and do not lean on your own understanding.
Sumalig ka kang Jehova sa bug-os mong kasingkasing, Ug ayaw pagsalig sa imong kaugagalingong salabutan:
6 In all your ways remember him, and he will make your paths straight.
Sa tanan nimong mga dalan ilha siya, Ug siya magamando sa imong mga alagianan.
7 Do not be wise in your own eyes. Fear the LORD, and depart from evil.
Ayaw pagpakamaalamon sa imong kaugalingong mga mata; Kahadlokan mo si Jehova, ug pahalayo gikan sa dautan:
8 It will be health to your body, and nourishment to your bones.
Kana mahimong kaayohan sa imong pusod, Ug utok sa imong mga bukog.
9 Honor the LORD with your substance, with the first fruits of all your increase:
Pasidunggi si Jehova pinaagi sa imong manggad, Ug sa mga inunahang bunga sa tanan mong abut:
10 so your storehouses will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
Aron ang imong mga kamalig mapuno sa kadaghan, Ug ang imong pug-anan magaawas sa bag-ong vino.
11 My son, do not despise the discipline of the LORD, nor resent his correction.
Anak ko, ayaw pagtamaya ang pagcastigo ni Jehova; Ni magsubo ka sa iyang pagbadlong:
12 For whom the LORD loves he disciplines, and punishes every son he accepts.
Kay kinsa kadto nga gihigugma ni Jehova iyang ginabadlong, Maingon sa usa ka amahan sa anak nga iyang gikahimut-an.
13 Blessed is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
Malipayon ang tawo nga makakaplag sa kaalam, Ug ang tawo nga makakab-ut sa pagsabut.
14 For her good profit is better than getting silver, and her return is better than fine gold.
Kay ang pagpakabaton niini labi pang maayo kay sa pagmanggad sa salapi, Ug ang kaayohan niini labaw pa kay sa fino nga bulawan.
15 She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
Siya labi pang bililhon kay sa mga rubi: Ug walay mausa sa mga butang nga imong ginatinguha nga ikatanding niana.
16 Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and honor.
Ang hataas nga mga adlaw anaa sa iyang kamot nga too; Diha sa iyang kamot nga wala anaa ang bahandi ug kadungganan.
17 Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
Ang iyang mga dalan maoy mga dalan sa kahimut-anan, Ug ang tanan niyang mga alagianan mga pakigdait.
18 She is a tree of life to those who lay hold of her, and those who hold on to her are blessed
Siya maoy usa ka kahoy sa kinabuhi kanila nga mokupot kaniya: Ug malipayon ang tagsatagsa nga magahawid kaniya.
19 By wisdom the LORD founded the earth. By understanding, he established the heavens.
Si Jehova pinaagi sa kaalam mitukod sa yuta; Pinaagi sa pagsabut iyang gitukod ang kalangitan.
20 By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
Pinaagi sa iyang kinaadman ang mga kahiladman nangaabli, Ug ang kalangitan nagapatagas sa tun-og.
21 My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion:
Anak ko, ayaw sila pagpabulaga gikan sa imong mga mata; Batoni ang halalum nga kaalam ug ang pagkabuotan:
22 so they will be life to your soul, and grace for your neck.
Sa ingon niana sila mahimong kinabuhi alang sa imong kalag, Ug gracia sa imong liog.
23 Then you shall walk in your way securely, and your foot won't stumble.
Unya magalakat ikaw sa imong dalan nga may kasigurohan, Ug ang imong tiil dili mahapangdol.
24 When you lie down, you will not be afraid; you will lie down, and your sleep will be sweet.
Sa diha nga ikaw mohigda, dili ka malisang: Oo, ikaw mohigda, ug ang imong pagkatulog matam-is.
25 Do not be afraid of sudden fear, or of the storm of the wicked when it comes:
Ayaw kalisang sa hinanali nga kahadlok, Ni sa pagkalaglag sa dautan, kong kini modangat:
26 for the LORD will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
Kay si Jehova mao ang imong kasaligan, Ug magabantay sa imong tiil nga dili hidakpan.
27 Do not withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Ayaw pag ihikaw ang kaayohan gikan kanila diin kini gikinahanglan, Sa diha nga kini anaa sa gahum sa imong kamot ang pagbuhat niini.
28 Do not say to your neighbor, "Go, and come again; tomorrow I will give it to you," when you have it by you.
Ayaw pag-ingon sa imong isigkatawo: Lakat, ug bumalik ka pagusab, Ug sa pagkaugma ako mohatag; Sa diha nga ikaw aduna na niana.
29 Do not devise evil against your neighbor, seeing he dwells securely by you.
Ayaw pagtinguha sa kadautan batok sa imong isigkatawo, Sa makita mo nga siya nagapuyo sa kasigurohan tupad kanimo.
30 Do not strive with a man without cause, if he has done you no harm.
Ayaw pagpakig-away sa usa ka tawo sa walay gipasikaran, Kong siya wala maghilabut kanimo.
31 Do not envy the man of violence. Choose none of his ways.
Ayaw kasinahi ang tawo nga malupigon, Ug ayaw pagpilia ang iyang mga dalan.
32 For the perverse is an abomination to the LORD, but his friendship is with the upright.
Kay ang tawo nga sukwahi maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan ang iyang pagpakighigala anaa uban sa mga tawong matul-id.
33 The LORD's curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the righteous.
Ang pagpanghimaraut ni Jehova anaa sa balay sa dautan; Apan iyang pagapanalanginan ang puloy-anan sa tawong matarung.
34 Surely he is scornful to scoffers, but he gives grace to the humble.
Sa pagkatinuod siya nagayubit sa mga mayubiton; Apan siya nagahatag ug gracia sa mga mapainubsanon.
35 The wise will inherit glory, but shame will be the promotion of fools.
Ang manggialamon makapanunod sa himaya; Apan ang kaulaw maoy makapauswag sa mga buang.
