Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
2 The rich and the poor have this in common: The LORD is the maker of them all.
Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
3 The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.
Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
4 The result of humility and the fear of the LORD is wealth, honor, and life.
Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
5 Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.
Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
6 Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.
Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
9 He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.
Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.
Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
12 The eyes of the LORD watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.
Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
13 The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."
Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
14 The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under the LORD's wrath will fall into it.
Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
15 Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.
Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
17 The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.
Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
19 That your trust may be in the LORD, I teach you today, even you.
Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
20 Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
22 Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;
Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
23 for the LORD will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
24 Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:
Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
25 lest you learn his ways, and ensnare your soul.
để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
26 Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
27 If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
28 Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.
Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.
Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
