Proverbs 22

1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 The rich and the poor have this in common: Jehovah is the maker of them all.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 The result of humility and the fear of Jehovah is wealth, honor, and life.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 The eyes of Jehovah watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under Jehovah's wrath will fall into it.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 That your trust may be in Jehovah, I teach you today, even you.

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 for Jehovah will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 lest you learn his ways, and ensnare your soul.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.