John 6
1 After this Jesus went away across the Sea of Galilee (that is the lake of Tiberias).
Eftir þetta fór Jesús til landsvæðisins hinum megin Galíleuvatnsins, sem kennt er við Tíberías,
2 A great crowd were following him, because they witnessed the signs which he was continually performing among those who were ill.
og fylgdi honum gífurlegur mannfjöldi. Margt af þessu fólki var pílagrímar á leið til Jerúsalem á páskahátíðina,
3 Then Jesus walked up the hills and sat down there with his disciples. Now the Jewish feast, the Passover, was at hand.
en það langaði til að sjá Jesú lækna hina sjúku og því fylgdi það honum hvert fótmál.
4 Accordingly when he looked up, and perceived a great crowd was coming unto him,
Jesús gekk upp á fjallið ásamt lærisveinum sínum og settist, og sá þá að mannfjöldinn var að koma.
5 he said to Philip, "Where shall we buy bread for these people to eat?"
Hann sneri sér að Filippusi og sagði: „Filippus, hvar getum við keypt brauð til að gefa fólkinu að borða?“
6 He said this to test him, for he himself knew what he intended to do.
(Jesús hafði ákveðið með sjálfum sér hvað hann ætlaði að gera, en með þessu var hann að reyna Filippus.)
7 "Thirty-five dollars worth of bread," answered Philip, "is not enough for them, so that each can take a morsel."
Filippus svaraði: „Þótt við keyptum ekki nema handa hluta þeirra, mundi það kosta mikla peninga!“
8 One of his disciples, Andrew, the brother of Simon, said to him.
Þá sagði Andrés, bróðir Símonar Péturs:
9 "There is a lad who has five barley loaves and a couple of fish; but what is that among so many?"
„Hér er ungur drengur með fimm byggbrauð og tvo fiska, en það dugar að vísu skammt handa öllum þessum fjölda.“
10 "Make the men sit down," said Jesus. The ground was covered with thick grass; so the men sat down, in numbers about five thousand. "of righteousness, because I am going to my Father, and you will no longer see me;
„Látið fólkið setjast niður, “sagði Jesús. Þá settist allt fólkið niður í grasigróna brekkuna og voru karlmennirnir einir um fimm þúsund.
11 Then Jesus took the loaves, and when he had given thanks he distributed them among those who were seated; in like manner also of the fish, as much as they wished,
Því næst tók hann brauðin, flutti þakkarbæn og skipti þeim meðal fólksins, og fengu allir eins mikið og þeir vildu.
12 and when they were satisfied, he said to his disciples, "Gather up the fragments that are left, so that nothing may be wasted."
Þegar allir höfðu borðað nægju sína sagði Jesús: „Tínið nú saman leifarnar svo að ekkert fari til spillis.“
13 So they gathered them up, and filled twelve baskets with the fragments of the five barley loaves - the broken pieces that were left after they had eaten.
Það var gert og afgangs urðu tólf sneisafullar körfur!
14 So when the people saw the sign which he had performed, they said, "This is in the truth the Prophet who is to come into the world."
Þegar fólkinu varð ljóst hvílíkt kraftaverk hafði gerst hrópaði það: „Hann er áreiðanlega spámaðurinn, sem við höfum beðið eftir!“
15 When Jesus perceived that they intended to seize him in order to make him a king, he retired again to the hill all by himself.
Þegar Jesús sá að fólkið ætlaði að taka hann með valdi og gera hann að konungi, gekk hann enn hærra upp á fjallið, einn síns liðs.
16 When evening came on, his disciples went down to the sea.
Um kvöldið fóru lærisveinarnir niður að vatninu og biðu hans.
17 There they got in a boat, and started across the sea for Capernaum. The darkness had already fallen,
Þegar myrkrið skall á og Jesús var enn ókominn, stigu þeir í bátinn, héldu út á vatnið og stefndu til Kapernaum.
18 Jesus had not yet come to them, and the sea began to rise, because a strong wind was blowing.
En á leiðinni hvessti skyndilega svo vatnið varð mjög úfið.
19 After they had rowed three or four miles, they saw Jesus walking upon the sea, and drawing near to the boat, and they were terrified;
Þeir höfðu róið um sex kílómetra þegar þeir sáu Jesú koma gangandi í átt til sín. Þeir urðu skelkaðir,
20 but he said to them, "It is I, be not afraid."
en þá kallaði hann til þeirra og sagði: „Verið óhræddir, þetta er ég!“
21 Then they were willing to take him on board, and immediately the boat reached the shore they were making for.
Þeir tóku hann upp í bátinn og um leið sáu þeir að þeir voru komnir þangað sem þeir ætluðu sér.
22 The crowd that remained on the other side of the sea had seen that there was only one small boat there, and that Jesus had not gone aboard with his disciples, but that his disciples had gone away by themselves.
Morguninn eftir fór fólkið að safnast saman á ströndinni hinum megin vatnsins (í von um að hitta Jesú), því það vissi að hann hafði komið þangað með lærisveinum sínum, og að lærisveinarnir höfðu síðan farið á sínum bát, en skilið Jesú eftir.
23 So, on the following day, when boats came from Tiberias near the place were they had eaten bread, after the Lord had given thanks, they got into the boats themselves,
Þarna voru margir smábátar frá Tíberías.
24 when they saw that neither Jesus nor his disciples were there, and went to Capernaum to look for Jesus.
Þegar fólkinu varð ljóst að hvorki Jesús né lærisveinar hans voru þar, þá steig það í bátana og fór yfir vatnið til Kapernaum, til að leita hans.
25 When they found him on the other side of the sea, they said to him, "Rabbi, when did you get here?"
Þegar fólkið kom þangað og fann hann, spurði það: „Herra, hvernig komstu hingað?“
26 Jesus answered. "In solemn truth I tell you that you are looking for me, not because you saw miracles signs, but because you ate of the bread and were filled.
Jesús svaraði: „Ég segi ykkur satt, þið leitið mín vegna þess að ég gaf ykkur að borða, en ekki vegna þess að þið trúið á mig.
27 "Labor not for food which perishes, but for the food that endures eternal life - that which the Son of man will give you; for on the Father - God - has set his seal." (aiōnios g166)
Hugsið ekki um það sem eyðist, eins og til dæmis mat. Leitið heldur eilífa lífsins sem ég, Kristur, get gefið ykkur, og einmitt þess vegna sendi Guð mig hingað.“ (aiōnios g166)
28 "What are we to do habitually," they asked him, "that we may keep working the words of God?"
„Hvað eigum við þá að gera til að þóknast Guði?“spurði fólkið.
29 "This is the work of God," answered Jesus, "that you believe on him whom He has sent you."
„Guðs vilji er að þið trúið þeim sem hann sendi, “svaraði Jesús.
30 The they said to him. "What sign, then, are you performing, so that we may see it and believe in you? What work are you doing?
„Þá verður þú að sýna okkur fleiri kraftaverk, ef þú vilt að við trúum því að þú sért Kristur, “svaraði fólkið.
31 "Our fathers ate manna in the wilderness, as it is written, ‘He gave them bread out of heaven to eat.’"
„Gefðu okkur ókeypis brauð á hverjum degi eins og forfeður okkar fengu á leið sinni yfir eyðimörkina. Það stendur í Biblíunni að Móse hafi gefið þeim brauð frá himni.“
32 "In solemn truth I tell you," said Jesus in reply, "Moses did not give you the bread out of heaven, but my Father does give you the true bread out of heaven;
„Það var ekki Móse, sem gaf þeim það, “svaraði Jesús, „heldur faðir minn. En nú vill hann gefa ykkur hið sanna brauð af himni.
33 "for the bread of God is what come down from heaven, and gives life to the world."
Brauð Guðs er sá sem Guð sendi frá himni og gefur heiminum líf.“
34 "Ah, Sir," said they, "evermore give us this bread."
„Herra, “sögðu þeir, „gefðu okkur slíkt brauð á hverjum degi!“
35 "I myself am the bread of life," answered Jesus; "he who comes to me shall never hunger, and he that believes on me shall never thirst again.
„Ég er brauð lífsins, “svaraði Jesús, „þann mun ekki hungra sem til mín kemur og þann aldrei þyrsta sem á mig trúir.
36 "But as I told you, you have seen me, and yet you do not believe.
Ég segi enn: Vandi ykkar er að þið trúið ekki á mig þótt þið hafið séð mig.
37 "Everyone whom the Father gives me will come to me; and him who comes to me I will never reject.
Allir þeir sem faðirinn gefur mér, koma til mín, og þann sem til mín kemur, mun ég alls ekki reka burt.
38 "For I am come down from heaven, not to do my own will, but the will of him who sent me.
Ég kom hingað frá himni til að gera vilja Guðs sem sendi mig, en ekki minn eigin vilja.
39 "And this is the will of him who sent me, that I should not lose one of all those whom he has given me, but should raise them up at the last day.
Vilji Guðs er sá að ég týni ekki neinum þeirra sem hann hefur gefið mér, heldur veki þá til eilífs lífs á dómsdegi.
40 "For this is my Fathers will, that every one who beholds the Son and believes on him, shall have eternal life. and I will raise him up at the last day." (aiōnios g166)
Það er vilji föður míns að allir sem sjá soninn og trúa á hann, eignist eilíft líf og að ég reisi þá upp á efsta degi.“ (aiōnios g166)
41 Then the Jews began to find fault with Jesus, because he said, "I am the bread which comes down out of heaven," and they kept asking.
Þegar Gyðingarnir heyrðu hann segja að hann væri brauð frá himni, gagnrýndu þeir hann sín á milli og hrópuðu:
42 "Is not this Jesus, the son of Joseph? Do we not know his father and mother? How is it that he now says, ‘I have come down from heaven’?"
„Ha? Hvað á hann við? Þetta er bara hann Jesús Jósefsson! Við þekkjum föður hans og móður. Hvernig getur hann sagt að hann hafi komið niður af himni?“
43 "Do not find fault with me among yourselves,"
„Verið ekki með þennan kurr, “svaraði Jesús.
44 answered Jesus; "no one can come to me unless the Father who sent me draw him; then I will raise him up on the last day.
„Enginn getur komið til mín, nema faðirinn, sem sendi mig, leiði hann og á efsta degi mun ég reisa hann upp frá dauðum.
45 "It is written in the Prophets, "And they shall all of them be taught of God. Every one who has listened to the father and learns from him, comes to me.
Svo segir Biblían um þá: „Guð mun sjálfur fræða þá.“Þeir sem hlusta á föðurinn og læra sannleikann hjá honum, munu dragast að mér.
46 "Not that any one has seen the Father, except the one who is from God; he has seen the Father.
Ekki svo að skilja að þeir sjái föðurinn í raun og veru, ég er sá eini sem það hef gert.
Ég segi ykkur satt: „Hver sem trúir á mig, mun þegar í stað eignast eilíft líf!“ (aiōnios g166)
48 "I am the bread of life.
Ég er brauð lífsins!
49 "Your fathers ate the manna in the wilderness; yet they died.
Það var ekkert líf í brauðinu sem féll af himni og forfeður ykkar átu í eyðimörkinni – þeir dóu allir um síðir.
50 "This is the bread that comes down from heaven, that one may eat thereof and never die.
Það er aðeins til eitt himneskt brauð og þeir sem þess neyta munu ekki deyja.
51 "I myself am the living bread that has come down from heaven. Any one who eats this bread will live forever; and moreover, the bread which I will give is my flesh, given for the life of the world." (aiōn g165)
Ég er þetta lifandi brauð, sem kom niður af himni, og sá sem neytir þess mun lifa að eilífu. Þetta brauð er ég sjálfur – hold mitt sem gefið er heiminum til lífs.“ (aiōn g165)
52 Then the Jews began to dispute among themselves, saying, "How can this man give us his flesh to eat?"
Þá tóku Gyðingarnir að þrátta sín á milli um það hvað hann ætti við og spurðu: „Hvernig getur þessi maður gefið okkur hold sitt að borða?“
53 "I tell you solemnly," said Jesus, "that unless you eat the flesh of the Son of man, and drink his blood, you have no life in you.
Jesús sagði því aftur: „Ég segi ykkur satt og legg á það áherslu: Þið getið ekki átt eilíft líf í ykkur, nema þið etið hold Krists og drekkið blóð hans.
54 "He who feeds upon my flesh and drinks my blood has eternal life, and I will raise him up on the last day. (aiōnios g166)
Sá sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt hefur eilíft líf, og ég mun vekja hann upp á efsta degi. (aiōnios g166)
55 "For my flesh is true food, and my blood is true drink.
Hold mitt er sönn fæða og blóð mitt sannur drykkur.
56 "He who feeds upon my flesh abides in me and I in him.
Hver sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt, er í mér og ég í honum.
57 "Just as the living Father has sent me, and I live by the Father, so also that man who feeds on me shall live by me.
Ég lifi í krafti föðurins, hans sem lifir, og á sama hátt munu þeir lifa sem hlutdeild eiga í mér.
58 "This is the bread which came down from heaven; not such as your fathers ate and died, for he who feeds upon this bread shall live forever." (aiōn g165)
Ég er hið sanna brauð sem kom niður af himni og hver sem etur þetta brauð, mun lifa að eilífu en ekki deyja eins og forfeður ykkar, sem átu brauð frá himni.“ (aiōn g165)
59 He spoke these words while in the synagogue, while he was teaching in Capernaum.
Þessa ræðu hélt Jesús í samkomuhúsinu í Kapernaum.
60 So many of his disciples, when they heard it, said. "This teaching is unbelievable! Who can listen to him?"
Þá sögðu sumir lærisveina hans: „Þetta var hörð ræða! Hver getur hlýtt á annað eins?“
61 Jesus, conscious within himself that his disciples were finding fault with him about his teaching, said to them.
Jesús vissi með sjálfum sér að lærisveinarnir voru óánægðir og sagði því við þá: „Hneykslar þetta ykkur?
62 "Does this displease you? What then if you were to behold the Son of man ascending to where he was before?
Hvað mynduð þið segja ef þið sæjuð mig, Krist, fara aftur til himins?
63 "The spirit is what gives life; the flesh is of no avail. The words which I have been speaking to you, are spirit and are life.
Það er aðeins heilagur andi sem getur lokið þessu upp fyrir ykkur, þið getið aldrei skilið það af eigin mætti. Nú hef ég sagt ykkur hvernig þið getið eignast þetta sanna líf,
64 "Yet there are some of you who do not believe." For Jesus knew from the beginning who they were who did not believe, and who it was who should betray him.
en sumir ykkar trúa mér samt ekki.“(Jesús vissi frá byrjun hverjir það voru sem ekki trúðu, og hann vissi einnig hver mundi svíkja hann.)
65 So he added, "This is why I told you that no on can come to me unless it be given from the Father."
Hann bætti við og sagði: „Þetta átti ég við þegar ég sagði að enginn gæti komið til mín nema faðirinn leiddi hann til mín.“
66 Therefore many of his disciples drew back and no longer companied with him.
Eftir þessi orð Jesú, fóru margir lærisveina hans frá honum fyrir fullt og allt.
67 So Jesus appealed to the Twelve. "You also do not wish to leave me, do you?"
Jesús sagði þá við þá tólf: „En þið, ætlið þið líka að fara?“
68 Simon Peter answered. "To whom shall we go Master? You have words of eternal life; (aiōnios g166)
Símon varð fyrir svörum: „Meistari, hvert ættum við að fara? Þú ert sá eini sem hefur orð eilífs lífs, (aiōnios g166)
69 "and we have learned to believe and we know that you are the holy one of God."
við trúum þér og vitum að þú ert hinn heilagi sonur Guðs.“
70 In reply Jesus said to them. "Have I not chosen you, the Twelve? And yet even of you one is an enemy."
Þá sagði Jesús: „Ég útvaldi ykkur tólf, en einn ykkar er djöfull.“
71 Now Jesus was speaking of Judas, the son of Simon Iscariot; for Judas was to betray him, although he was one of the Twelve.
Hér átti hann við Júdas, son Símonar Ískaríot, einn þeirra tólf, en sá varð síðar til þess að svíkja hann.
