Proverbs 1
1 Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
2 For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,
Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
3 For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,
Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 For giving to simple ones—prudence, To a youth—knowledge and discretion.
Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
5 (The wise hear and increase learning, And the intelligent obtain counsels.)
Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
6 For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.
Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
7 Fear of YHWH [is the] beginning of knowledge, Fools have despised wisdom and instruction!
Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
8 Hear, my son, the instruction of your father, And do not leave the law of your mother,
Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
9 For they [are] a graceful wreath to your head, And chains to your neck.
Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
10 My son, if sinners entice you, do not be willing.
Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
11 If they say, “Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,
Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; (Sheol h7585)
13 We find every precious substance, We fill our houses [with] spoil,
Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
14 You cast your lot among us, One purse is—to all of us.”
Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
15 My son! Do not go in the way with them, Withhold your foot from their path,
Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
16 For their feet run to evil, And they hurry to shed blood.
Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
17 Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.
Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
18 And they lay wait for their own blood, They watch secretly for their own lives.
Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
19 So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, It takes the life of its owners.
Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
20 Wisdom cries aloud in an out-place, She gives forth her voice in broad places,
Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
21 She calls at the head of the multitudes, In the openings of the gates, In the city she says her sayings:
W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
22 “Until when, you simple, do you love simplicity? And have scorners desired their scorning? And do fools hate knowledge?
Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
23 Turn back at my reproof, behold, I pour forth my spirit to you, I make known my words with you.
Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
24 Because I have called, and you refuse, I stretched out my hand, and none is attending,
Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
25 And you slight all my counsel, And you have not desired my reproof.
Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
26 I also laugh in your calamity, I deride when your fear comes,
Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
27 When your fear comes as destruction, And your calamity comes as a windstorm, When adversity and distress come on you.
Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
28 Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and do not find me.
Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
29 Because that they have hated knowledge, And have not chosen the fear of YHWH.
Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
30 They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,
Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
31 And they eat of the fruit of their way, And they are filled from their own counsels.
Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
32 For the turning of the simple slays them, And the security of the foolish destroys them.
Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
33 And whoever is listening to me dwells confidently, And [is] quiet from fear of evil!”
Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
