Proverbs 4
1 Hear, you sons, the instruction of a father, And give attention to know understanding.
Pamatia, mga anak ko, ang pahamatngon sa usa ka amahan, Ug matngoni ang pagkahibalo sa pagsabut:
2 For I have given to you good learning, do not forsake my law.
Kay ako nagahatag kaninyo ug maayong pagtulon-an; Ayaw ninyo pagbiyai ang akong balaod.
3 For I have been a son to my father—tender, And an only one before my mother.
Kay ako usa ka anak nga lalake sa akong amahan, Batan-on ug mao ray pinalangga sa panan-aw sa akong inahan.
4 And he directs me, and he says to me: “Let your heart retain my words, Keep my commands, and live.
Ug iyang gitudloan ako, ug mi-ingon kanako: Patipigi sa imong kasingkasing ang akong mga pulong; Bantayi ang akong mga sugo, ug mabuhi ka;
5 Get wisdom, get understanding, Do not forget, nor turn away From the sayings of my mouth.
Batoni ang kaalam, batoni ang pagsabut; Ayaw hikalimti, ni pag-ayran mo ang mga pulong nga gikan sa akong baba;
6 Do not forsake her, and she preserves you, Love her, and she keeps you.
Ayaw siya pagbiyai, ug siya magapanalipod kanimo; Higugmaa siya, ug siya magabantay kanimo.
7 The first thing [is] wisdom—get wisdom, And with all your getting get understanding.
Ang kaalam maoy labaw nga butang; busa batoni ang kaalam; Oo, uban sa tanan mo nga pagatinguhaon batoni ang pagsabut.
8 Exalt her and she lifts you up, She honors you when you embrace her.
Ipahitaas siya, ug siya magapauswag kanimo; Siya magadala kanimo ngadto sa kadungganan, kong ikaw mogakus kaniya.
9 She gives a wreath of grace to your head, She gives you a crown of beauty freely.”
Siya magahatag kanimo sa usa ka purongpurong nga bulak sa gracia; Usa ka purongpurong sa katahum iyang igahatag kanimo.
10 Hear, my son, and receive my sayings, And years of life [are] multiplied to you.
Pamati, Oh anak ko, ug dawata ang akong mga ipamulong; Ug ang mga katuigan sa imong kinabuhi magadaghan.
11 I have directed you in a way of wisdom, I have caused you to tread in paths of uprightness.
Ako nagtudlo kanimo sa dalan sa kaalam; Ako nagmando kanimo sa mga alagianan sa katul-iran.
12 In your walking your step is not restricted, And if you run, you do not stumble.
Kong ikaw magalakaw, ang imong mga lakang dili pagamub-on; Ug kong ikaw magadalagan, dili ka mahisokamod.
13 Lay hold on instruction, do not desist, Keep her, for she [is] your life.
Hawiri gayud ang pagpahamangno; ayaw siya pagbuhii: Bantayi siya; kay siya mao ang imong kinabuhi.
14 Do not enter into the path of the wicked, And do not be blessed in a way of evildoers.
Ayaw pagsulod sa alagianan sa dautan, Ug ayaw paglakat sa dalan sa mga tawong dautan.
15 Avoid it, do not pass over into it, Turn aside from it, and pass on.
Likayi kini, ayaw pag-agi haduol niini; Tumipas ka gikan niini, ug padayon.
16 For they do not sleep if they do no evil, And their sleep has been taken away violently, If they do not cause [some] to stumble.
Kay sila dili matulog, gawas kong sila makabuhat ug dautan; Ug ang ilang pagkatulog mawala, gawas kong sila makapahulog sa uban.
17 For they have eaten bread of wickedness, And they drink wine of violence.
Kay sila magakaon sa tinapay sa kadautan, Ug magainum sa vino sa pagpanlupig.
18 And the path of the righteous [is] as a shining light, Going and brightening until the day is established,
Apan ang alagianan sa matarung ingon sa banagbanag sa kahayag, Nga nagakasanag sa kahayag ngadto sa pagkahingpit sa adlaw.
19 The way of the wicked [is] as darkness, They have not known at what they stumble.
Ang dalan sa tawong dautan ingon sa kangitngit: Sila dili manghibalo kong usa ang ilang napangdolan.
20 My son, give attention to my words, Incline your ear to my sayings,
Anak ko, pagmatngon sa akong mga pulong; Ikiling ang imong igdulungog sa akong mga gipamulong.
21 Do not let them turn aside from your eyes, Preserve them in the midst of your heart.
Ayaw sila pagpabulaga gikan sa imong mga mata; Tipigi sila sa kinataliwad-an sa imong kasingkasing.
22 For they [are] life to those finding them, And healing to all their flesh.
Kay sila kinabuhi alang niadtong nanagpangita kanila, Ug kaayohan sa ilang tibook nga unod.
23 Above every charge keep your heart, For out of it [are] the outgoings of life.
Ampingi ang imong kasingkasing sa tanang pagsingkamot; Kay gikan niini magagula ang dagkung butang sa kinabuhi.
24 Turn aside a contrary mouth from you, And put perverse lips far from you,
Isalikway gikan kanimo ang usa ka masinalaagon nga baba, Ug ipahilayo gikan kanimo ang mga ngabil nga masukihon.
25 Your eyes look straightforward, And your eyelids look straight before you.
Itutok ang pagtan-aw sa imong mga mata sa unahan, Ug itutok ang imong mga tabon-tabon sa atubangan nimo.
26 Ponder the path of your feet, And all your ways [are] established.
Pataga ang alagianan sa imong mga tiil, Ug tukora sa matul-id gayud ang tanan mong mga dalan.
27 Do not incline [to] the right or to the left, Turn aside your foot from evil!
Ayaw pagliso sa too mong kamot ni sa wala: Kuhaa ang imong tiil gikan sa dautan.
