Proverbs 30
1 Words of Agur, son of Jakeh, the burden, a declaration of the man to Ithiel—to Ithiel and Ucal: I have wearied myself [for] God, I have wearied myself [for] God, and am consumed.
Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thi-ên và U-can:
2 For I am more brutish than anyone, And do not have the understanding of a man.
Tôi là người ngu dốt nhất, và cũng không hiểu biết như người thường.
3 Nor have I learned wisdom, Yet I know the knowledge of the Holy Ones.
Tôi chưa được học sự khôn ngoan, cũng không có sự hiểu biết về Đấng Thánh.
4 Who went up to the heavens, and comes down? Who has gathered the wind in His fists? Who has bound waters in a garment? Who established all ends of the earth? What [is] His Name? And what [is] His Son’s Name? Surely you know!
Ai đã lên trời, rồi xuống đất? Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ? Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì? Xin nói giúp tôi, nếu ngươi biết!
5 Every saying of God [is] tried, He [is] a shield to those trusting in Him.
Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh luyện; Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.
6 Do not add to His words, lest He reason with you, And you have been found false.
Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội, vì người thêm thắt là người nói dối.
7 Two things I have asked from You, Do not withhold from me before I die.
Đức Chúa Trời ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều:
8 Put vanity and a lying word far from me, Do not give poverty or wealth to me, Cause me to eat the bread of my portion,
Giúp con khỏi dối trá, giả hình. Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có. Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.
9 Lest I become satiated, and have denied, And have said, “Who [is] YHWH?” And lest I am poor, and have stolen, And have laid hold of the Name of my God.
Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ Chúa và hỏi: “Chúa Hằng Hữu là ai?” Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Đức Chúa Trời.
10 Do not accuse a servant to his lord, Lest he disapprove of you, and you are found guilty.
Chớ vu khống người đầy tớ với chủ, người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.
11 A generation lightly esteems their father, And does not bless their mother.
Có người rủa cha, và không chúc phước cho mẹ.
12 A generation—pure in their own eyes, But not washed from their own filth.
Có người tự thấy mình trong trắng, nhưng chưa được rửa sạch ô uế.
13 A generation—how high are their eyes, Indeed, their eyelids are lifted up.
Có người đôi mắt kiêu căng, với cái nhìn khinh người.
14 A generation—their teeth [are] swords, And their jaw-teeth [are] knives, To consume the poor from earth, And the needy from [among] men.
Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao cạo. Họ nhai ngấu nghiến người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn.
15 To the leech [are] two daughters—Give! Give! Behold, three things are not satisfied, Four have not said “Sufficiency”;
Con đỉa có hai miệng hút, chúng kêu gào “Hãy cho, Hãy cho!” Có ba vật chẳng hề thỏa mãn, và bốn loài không biết nói “Đủ rồi!”
16 Sheol, and a restrained womb, Earth—it [is] not satisfied [with] water, And fire—it has not said, “Sufficiency,” (Sheol h7585)
Âm phủ, lòng dạ son sẻ, đất không bao giờ đủ nước, và ngọn lửa hừng. (Sheol h7585)
17 An eye that mocks at a father, And despises to obey a mother, Ravens of the valley dig it out, And young eagles eat it.
Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ, sẽ bị quạ móc đi và phụng hoàng nuốt sống.
18 Three things have been too wonderful for me, Indeed, four that I have not known:
Có ba điều quá lạ lùng— không, bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:
19 The way of the eagle in the heavens, The way of a serpent on a rock, The way of a ship in the heart of the sea, And the way of a man in youth.
Đường đại bàng bay trên không, lối rắn bò trên đá, đường tàu chạy trên biển, và đường tình ái giữa nam nữ.
20 So—the way of an adulterous woman, She has eaten and has wiped her mouth, And has said, “I have not done iniquity.”
Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình, phạm tội xong, chùi miệng nói: “Tôi có làm gì đâu.”
21 For three things has earth been troubled, And for four—it is not able to bear:
Có ba điều làm đất rung chuyển— không, bốn việc khiến đất không chịu nổi:
22 For a servant when he reigns, And a fool when he is satisfied with bread,
Người nô lệ làm vua, người ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,
23 For a hated one when she rules, And a maidservant when she succeeds her mistress.
người đàn bà ghen ghét lấy được chồng, đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Four [are] little ones of earth, And they are made wiser than the wise:
Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng lại khôn ngoan lạ đời:
25 The ants [are] a people not strong, And they prepare their food in summer,
Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ.
26 hyraxes [are] a people not strong, And they place their house in a rock,
Con chồn ít năng lực, nhưng lại biết ẩn mình trong hốc đá.
27 There is no king to the locust, And it goes out—each one shouting,
Con châu chấu tuy không có vua, nhưng chúng bay thành đội ngũ.
28 A spider with two hands takes hold, And is in the palaces of a king.
Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, lại ở trong cung vua.
29 There are three going well, Indeed, four are good in going:
Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ— không, bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:
30 An old lion—mighty among beasts, That does not turn back from the face of any,
Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,
31 A girt one of the loins, Also a male goat, And a king—troops with him.
con công, con dê đực, và vị vua khi đi duyệt binh.
32 If you have been foolish in lifting yourself up, And if you have devised evil—hand to mouth!
Nếu con vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác, phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại.
33 For the churning of milk brings out butter, And the wringing of the nose brings out blood, And the forcing of anger brings out strife!
Đánh sữa ra bơ và đấm mũi gây chảy máu, cũng vậy, chọc giận sinh cãi nhau.
