Proverbs 30
1 Words of Agur, son of Jakeh, the burden, a declaration of the man to Ithiel—to Ithiel and Ucal: I have wearied myself [for] God, I have wearied myself [for] God, and am consumed.
Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.
2 For I am more brutish than anyone, And do not have the understanding of a man.
Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.
3 Nor have I learned wisdom, Yet I know the knowledge of the Holy Ones.
I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.
4 Who went up to the heavens, and comes down? Who has gathered the wind in His fists? Who has bound waters in a garment? Who established all ends of the earth? What [is] His Name? And what [is] His Son’s Name? Surely you know!
Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?
5 Every saying of God [is] tried, He [is] a shield to those trusting in Him.
Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.
6 Do not add to His words, lest He reason with you, And you have been found false.
Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.
7 Two things I have asked from You, Do not withhold from me before I die.
Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.
8 Put vanity and a lying word far from me, Do not give poverty or wealth to me, Cause me to eat the bread of my portion,
Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;
9 Lest I become satiated, and have denied, And have said, “Who [is] YHWH?” And lest I am poor, and have stolen, And have laid hold of the Name of my God.
Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.
10 Do not accuse a servant to his lord, Lest he disapprove of you, and you are found guilty.
Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.
11 A generation lightly esteems their father, And does not bless their mother.
Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.
12 A generation—pure in their own eyes, But not washed from their own filth.
Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.
13 A generation—how high are their eyes, Indeed, their eyelids are lifted up.
Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.
14 A generation—their teeth [are] swords, And their jaw-teeth [are] knives, To consume the poor from earth, And the needy from [among] men.
Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.
15 To the leech [are] two daughters—Give! Give! Behold, three things are not satisfied, Four have not said “Sufficiency”;
Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.
16 Sheol, and a restrained womb, Earth—it [is] not satisfied [with] water, And fire—it has not said, “Sufficiency,” (Sheol h7585)
Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)
17 An eye that mocks at a father, And despises to obey a mother, Ravens of the valley dig it out, And young eagles eat it.
Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.
18 Three things have been too wonderful for me, Indeed, four that I have not known:
Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:
19 The way of the eagle in the heavens, The way of a serpent on a rock, The way of a ship in the heart of the sea, And the way of a man in youth.
Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.
20 So—the way of an adulterous woman, She has eaten and has wiped her mouth, And has said, “I have not done iniquity.”
Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.
21 For three things has earth been troubled, And for four—it is not able to bear:
Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:
22 For a servant when he reigns, And a fool when he is satisfied with bread,
Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;
23 For a hated one when she rules, And a maidservant when she succeeds her mistress.
Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.
24 Four [are] little ones of earth, And they are made wiser than the wise:
Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:
25 The ants [are] a people not strong, And they prepare their food in summer,
Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;
26 hyraxes [are] a people not strong, And they place their house in a rock,
Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;
27 There is no king to the locust, And it goes out—each one shouting,
Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;
28 A spider with two hands takes hold, And is in the palaces of a king.
Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three going well, Indeed, four are good in going:
Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:
30 An old lion—mighty among beasts, That does not turn back from the face of any,
Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:
31 A girt one of the loins, Also a male goat, And a king—troops with him.
Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.
32 If you have been foolish in lifting yourself up, And if you have devised evil—hand to mouth!
Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.
33 For the churning of milk brings out butter, And the wringing of the nose brings out blood, And the forcing of anger brings out strife!
Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.
