Proverbs 30
1 Words of Agur, son of Jakeh, the burden, a declaration of the man to Ithiel—to Ithiel and Ucal: I have wearied myself [for] God, I have wearied myself [for] God, and am consumed.
| قسەکانی ئاگوری کوڕی یاقە ئەم سروشە لەخۆ دەگرێت. ئەم پیاوە بە ئیتیێلی ڕاگەیاند: ئەی خودایە، من شەکەتم، بەڵام دەتوانم بەسەریدا زاڵ بم. |
2 For I am more brutish than anyone, And do not have the understanding of a man.
| «من لە هەموو مرۆڤێک دەبەنگترم، تێگەیشتنی مرۆڤانەم نییە. |
3 Nor have I learned wisdom, Yet I know the knowledge of the Holy Ones.
| فێری دانایی نەبووم و ناسینی خودای پیرۆزم نییە. |
4 Who went up to the heavens, and comes down? Who has gathered the wind in His fists? Who has bound waters in a garment? Who established all ends of the earth? What [is] His Name? And what [is] His Son’s Name? Surely you know!
| کێ بەرزبووەوە بۆ ئاسمان و هاتە خوارەوە؟ کێ بای لەناو هەردوو لەپی خۆی کۆکردەوە؟ کێ ئاوی لەناو جلدا پێچایەوە؟ کێ هەموو لایەکی زەوی دامەزراند؟ ناوی چییە؟ ناوی کوڕەکەی چییە؟ ئەگەر دەیزانیت پێم بڵێ! |
5 Every saying of God [is] tried, He [is] a shield to those trusting in Him.
| «هەموو وشەیەکی خودا بێگەردە، قەڵغانە بۆ ئەوانەی پەنای بۆ دەبەن. |
6 Do not add to His words, lest He reason with you, And you have been found false.
| هیچ شتێک بۆ وشەکانی زیاد مەکە، نەوەک سەرزەنشتت بکات و بە درۆزن دەربچیت. |
7 Two things I have asked from You, Do not withhold from me before I die.
| «ئەی یەزدان، دوو شتم لێ داوا کردیت، لێمی قەدەغە مەکە پێش مردنم: |
8 Put vanity and a lying word far from me, Do not give poverty or wealth to me, Cause me to eat the bread of my portion,
| شتی پووچ و قسەی درۆم لێ دووربخەوە، هەژاری یان دەوڵەمەندیم مەدەرێ، بەڵام نانی پێویستی خۆم پێ بدە، |
9 Lest I become satiated, and have denied, And have said, “Who [is] YHWH?” And lest I am poor, and have stolen, And have laid hold of the Name of my God.
| نەوەک تێر بم و نکۆڵیت لێبکەم و بڵێم:”یەزدان کێیە؟“یان نەوەک هەژار بم و دزی بکەم و ناوی خودای خۆم بێ ڕێز بکەم. |
10 Do not accuse a servant to his lord, Lest he disapprove of you, and you are found guilty.
| «بوختان بە خزمەتکار مەکە لەلای گەورەکەی، نەوەک نەفرەتت لێ بکات و تاوانبار بیت. |
11 A generation lightly esteems their father, And does not bless their mother.
| «نەوەیەک هەیە نەفرەت لە باوکی دەکات و دایکی پیرۆز ناکات. |
12 A generation—pure in their own eyes, But not washed from their own filth.
| نەوەیەک هەیە لە ڕوانگەی خۆی پاکە، بەڵام خۆی نەشوشتووەتەوە لە پیسوپۆخڵییەکەی. |
13 A generation—how high are their eyes, Indeed, their eyelids are lifted up.
| نەوەیەک هەیە چەند چاو لە هەوراز و بەرز دەڕوانێت. |
14 A generation—their teeth [are] swords, And their jaw-teeth [are] knives, To consume the poor from earth, And the needy from [among] men.
| نەوەیەک هەیە ددانەکانی شمشێرن و کاکیلەکانی چەقۆن، بۆ خواردنی کڵۆڵەکان لەسەر زەوی و نەدارەکان لەنێو خەڵکی. |
15 To the leech [are] two daughters—Give! Give! Behold, three things are not satisfied, Four have not said “Sufficiency”;
| «زەروو دوو کچی هەیە، هاوار دەکەن:”بێنە، بێنە!“«سێ شت هەن تێر نابن، چوارەمیش ناڵێت،”بەسە!“: |
16 Sheol, and a restrained womb, Earth—it [is] not satisfied [with] water, And fire—it has not said, “Sufficiency,” (Sheol h7585)
| جیهانی مردووان و منداڵدانی نەزۆک و زەوییەک تێر ئاو نەبێت و ئاگرێک هەرگیز نەڵێت:”بەسە!“ (Sheol h7585) |
17 An eye that mocks at a father, And despises to obey a mother, Ravens of the valley dig it out, And young eagles eat it.
| «ئەو چاوەی گاڵتە بە باوکی بکات و سووکایەتی بە گوێڕایەڵی بکات بۆ دایک، قەلەڕەشەکانی دۆڵ هەڵیدەکۆڵن و بێچووە سیسارکە کەچەڵ دەیخۆن. |
18 Three things have been too wonderful for me, Indeed, four that I have not known:
| «سێ شت هەن زۆر سەیرن بۆ من، چوارەمیش تێناگەم: |
19 The way of the eagle in the heavens, The way of a serpent on a rock, The way of a ship in the heart of the sea, And the way of a man in youth.
| ڕێگای هەڵۆ لە ئاسمان، ڕێگای مار لەسەر بەرد، ڕێگای کەشتی لەناو جەرگەی دەریا و ڕێگای پیاویش لەگەڵ کچ. |
20 So—the way of an adulterous woman, She has eaten and has wiped her mouth, And has said, “I have not done iniquity.”
| «ئەمە هەڵسوکەوتی ژنی داوێنپیسە: دەخوات و دەمی دەسڕێتەوە و دەڵێت:”خراپەم نەکردووە!“ |
21 For three things has earth been troubled, And for four—it is not able to bear:
| «زەوی لەژێر سێ شتدا دەلەرزێت و لەژێر چوارەمیش ناتوانێت بەرگە بگرێت، |
22 For a servant when he reigns, And a fool when he is satisfied with bread,
| خزمەتکارێک کە بووبێتە پاشا، گێلێک کە تێر نان بێت، |
23 For a hated one when she rules, And a maidservant when she succeeds her mistress.
| ئافرەتێک بێ ناز بێت و مێرد بکات، کەنیزەیەک ببێت بە میراتگری خاتوونەکەی. |
24 Four [are] little ones of earth, And they are made wiser than the wise:
| «چوار شت هەن لەسەر زەوی بچووکن بەڵام لە دانایان داناترن: |
25 The ants [are] a people not strong, And they prepare their food in summer,
| مێروولەکان بوونەوەرێکی بێهێزن، بەڵام لە هاویندا خواردنی خۆیان ئەمبار دەکەن. |
26 hyraxes [are] a people not strong, And they place their house in a rock,
| گۆڕهەڵکەنەکان گیانلەبەرێکی بێ توانان، بەڵام لەناو بەرد لانەکانیان دروستدەکەن. |
27 There is no king to the locust, And it goes out—each one shouting,
| کوللەکان پاشایان نییە، بەڵام هەموویان پۆل پۆل دەجوڵێن. |
28 A spider with two hands takes hold, And is in the palaces of a king.
| مارمێلکە بەدەست دەگیردرێت، بەڵام لە کۆشکی پاشادا دەبینرێت. |
29 There are three going well, Indeed, four are good in going:
| «سێ شت هەن هەنگاویان سەنگینە و چوارەمیش ڕۆیشتنی سەنگینە: |
30 An old lion—mighty among beasts, That does not turn back from the face of any,
| شێر کە پاڵەوانی هەموو گیاندارەکانە، لە ڕووی هیچ شتێک ناگەڕێتەوە، |
31 A girt one of the loins, Also a male goat, And a king—troops with him.
| کەڵەشێری بە فیز، تەگە، پاشایەکیش لە سەرکردایەتی لەشکرەکەی. |
32 If you have been foolish in lifting yourself up, And if you have devised evil—hand to mouth!
| «ئەگەر گێلایەتیت کرد بە خۆهەڵکێشانت، یان پیلانی خراپت نایەوە، دەستت بخەرە سەر دەمت! |
33 For the churning of milk brings out butter, And the wringing of the nose brings out blood, And the forcing of anger brings out strife!
| چونکە وەک چۆن شیر بهەژێنیت کەرەی لێ دەردەچێت و لووت بهەژێنیت خوێنی لێ دێت، تووڕەییش بهەژێنیت ناکۆکی لێ پێدا دەبێت.» |
